نگاهی به نیمه شرقی بلوچستان

بخش اول؛ بررسی اجمالی وضعیت اقلیمی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بلوچستان

به قلم؛ ابراهیم حسین بر ۲ نوامبر ۲۰۱۰

بلوچستان، بزرگترین ایالت پاکستان و بر اساس منطقه جغرافیایی کمی کوچکتر از نروژ و بزرگتر از کشور انگلستان است. این منطقه شامل بسیاری از مناطق تاریخی بلوچستان است و به نام مردم بلوچ نامیده شده است. بلوچستان پاکستان، از غرب به بلوچستان ایران، از شمال به افغانستان و مناطق قبیلهای و از شرق به ایالت پنجاب و سند و از جنوب به دریای عمان محدود می شود. زبان های رایج در بلوچستان، بلوچی، براهویی، سندی و پشتو است. پایتخت و بزرگترین شهر بلوچستان کویته است. بلوچستان سرشار از منابع معدنی و بعد از سند، بزرگترین تامین کننده گاز طبیعی کشور پاکستان است.

تاریخچه

در قرن پانزدهم میلادی، میر چاکرخان رند اولین پادشاه بلوچستان شد. پس از آن، بلوچستان تحت سلطه تیموریان بوده است که کنترل پارس و افغانستان را در اختیار داشتند، برخی از این مناطق نیز در کنترل امپراطوری مغول بوده است. زمانی که نادر شاه حمایت حاکمان بلوچستان را به دست آورد، وی "کلهور"، یکی از سرزمین های سند از سبی- کچهی را به خان کلات واگذار کرد. جانشین نادر شاه و بنیانگذار امپراتوری افغانستان، احمد شاه درانی، همچنین موفق به کسب وفاداری حاکمان آن منطقه شد. بسیاری از این مناطق در نهایت به کنترل داخلی بلوچ ها بازگشت، با این حال، بخشهایی از مناطق شمالی همچنان تحت اختیار قبایل پشتون باقی ماند.

در طول استعمار بریتانیا، چهار ایالت پادشاهی در بلوچستان وجود داشت؛ مکران، خاران، لاس بلا و کلات. در سال 1876 سر رابرت ساندمن پیمانی با خان کلات منعقد ساخت و سرزمین های خاران، مکران و لاس بلا را تحت فرماندهی بریتانیا در آورد. پس از جنگ دوم افغان ها و با پایان پیمان گندمک در مه 1879، امیر افغانستان مناطق کویته، پیشین، سبی، هرنایی و دال چوتیلی را به انگلستان واگذار کرد. در سال 1883، بریتانیا کنترل گذرگاه بولان و جنوب شرقی کویته را از خان از کلات بازپس گرفت. در سال 1887، برخی از مناطق بلوچستان تحت قلمرو بریتانیا اعلام شد. در سال 1893، سر مورتیمر دوراند طی مذاکراتی با امیر افغانستان، عبدالرحمن خان، توافق نمود تا خط دیورند از چیترال تا بلوچستان به عنوان مرز بین امارت افغانستان و بریتانیا(بلوچستان) به اجرا درآید.

پس از استقلال از بریتانیا، بلوچستان نیز مانند بسیاری از مناطق پاکستان، توسعه را تجربه کرده است. با این حال، به علت اختلافاتی که بین بلوچ ها و حکومت پاکستان وجود دارد، شدت توسعه در آن بسیار آهسته تر از دیگر نقاط پاکستان بوده است. این امر به درگیری ها در بلوچستان منجر شده است.

جغرافـــیا و توسعه

بلوچستان در جانب شرقی فلات ایران و در منطقه مرزی بین جنوب غربی، مرکزی و جنوب آسیا واقع شده است. فلات بلوچستان در شمال غرب استان بلوچستان واقع شده است، این سرزمین ها در حدود 1000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. بلوچستان از لحاظ جغرافیایی بزرگترین ایالت از میان چهار ایالت پاکستان است و 347،190 کیلومتر یعنی 48 ٪ از مساحت کل خاک پاکستان را در قلمرو خود دارد. در این ایالت، تراکم جمعیت به علت طبیعت کوهستانی و کمبود آب در منطقه بسیار کم است. منطقه جنوب به عنوان مکران و منطقه مرکزی به عنوان کلات شناخته شده است.

کوههای سلیمان بر گوشه شمال شرقی تسلط یافته و گذرگاه بولان مسیر طبیعی به سمت قندهار افغانستان است و در طول استعمار بریتانیا به عنوان مطمئن ترین راه ارتباطی با افغانستان استفاده می شده است. بخش عمده ای از استان در جنوب کویته از شهرهای پراکنده ای که عمدتا در نزدیکی رودخانه ها و نهرها شکل گرفته اند تشکیل شده است.

بزرگترین و پر جمعیت ترین شهر بلوچستان، کویته است. کویته در شمال شرقی ایالت و در نزدیکی دره ای در مرز با افغانستان واقع شده است و از شمال غربی آن جاده ای به سمت قندهار می رود.

دولت پاکستان با کمک چینی ها در حال انجام پروژه های بزرگی در گوادر است تا این شهر کمتر توسعه یافته به بندری بزرگ در ساحل مکران تبدیل شود. توسعه این بندر به اقتدار نیروی دریایی پاکستان بسیار کمک خواهد کرد، همچنین وابستگی پاکستان را به کراچی و بندر قاسم، که در حال حاضر مهمترین بنادر پاکستان هستند کاهش خواهد داد.

اقــلیم

زمستانهای خیلی سرد و تابستانهای گرم و خشک ویژگی آب و هوایی ارتفاعات بلوچستان است. زمستان در ارتفاعات پایین تر، از بسیار سرد در مناطق شمالی تا شرایط ملایم نزدیک به ساحل مکران متفاوت است. تابستان در این ایالت گرم و خشک است، به ویژه در مناطق چاگائی و خاران. مناطق دشت نیز در تابستان بسیار گرم است، تا حدی که دمای هوا حتی به 50 درجه سانتی گراد نیز می رسد. زمستان در دشت ها بسیار ملایم است، به طوری که درجه حرارت هرگز به نقطه انجماد نمی رسد، آب و هوای بیابانی شرایط بسیار گرم و خشک دارد. گاهی اوقات طوفان های سهمگینی در این ایجاد مناطق اتفاق می افتد.

جمعیــت

بلوچستان بر اساس آمارهای سال 2009 دارای جمعیت حدود 12 میلیون نفر است. به طور کلی، بلوچ و قبایل براهویی 62 ٪ از جمعیت استان را شامل می شوند، بقیه عمدتاً پشتون، هزاره ها و سندی هستند. بلوچ ها در شمال غرب، غرب، شرق و جنوب، براهویی ها در مرکز استان و اکثریت پشتون ها در شمال بلوچستان ساکن هستند. کویته، مرکز استان است، با اکثریت پشتون، بلوچ، هزاره و اقلیت پنجابی ها. نزدیک منطقه کلات و دیگر نقاط استان تعداد قابل توجهی از سخنوران براهویی وجود دارد. در امتداد ساحل، بلوچ های مکرانی غالب هستند. علاوه بر این 769.000 پناهنده، از جمله افغان ها، پشتون ها، تاجیکها و هزاره ها در بلوچستان وجود دارد. بسیاری از کشاورزان سندی نیز به زمین های زراعی شرق مشغول شده اند. همچنین بلوچستان در دهه های اخیر میزبان تعداد فزاینده ای از دیگر گروه های قومی متشکل از کردها، پنجابی ها، مهاجرین و ایرانیان بوده است. بر اساس آمارها، شهرنشینی در این ایالت در سال 1998 حدود 24 درصد می باشد.

دولـــت

دولت در بلوچستان همانند سایر استان های پاکستان، به شکل پارلمانی است. استاندار ایالت، توسط رئیس جمهور پاکستان با مشاوره نخست وزیر ایالتی منصوب می شود. مدیر اجرایی استان یا وزیر ارشد معمولاً رهبر بزرگترین حزب یا ائتلاف در مجلس شورای ایالتی است. بلوچستان دارای یک مجلس مقننه استانی است که شامل 65 کرسی می باشد، 4 ٪ کرسی های مجلس برای غیر مسلمانان محفوظ می باشد و 16 ٪ آن فقط به زنان اختصاص دارد. شعبه قضایی بخشی از دولت است که توسط دادگاه عالی بلوچستان، در کویته مستقر شده است، و در راس آن رئیس دادگستری قرار دارد.

اشاره ای به تحولات اخیر در بلوچستان پاکستان

در تاریخ 15 ژوئن 2006 ، 600 جنگوی مسلح به رهبری سه فرمانده، پس از گفتگو با شعیب نوشروانی، وزیر داخله بلوچستان در منطقه دیره بگتی توافق نمودند خلع سلاح شوند. در تاریخ 26 اوت، نواب اکبر خان بگتی، رهبر شورشیان بلوچ در حملات هوائی انجام شده توسط ارتش پاکستان کشته شد.

در سال 1998 آزمایش های هسته ای پاکستان در راس کوه و در صحرای خاران، هر دو در شمال غربی بلوچستان انجام شد. پس از کودتای مشرف علیه دولت نواز شریف، شورشیان جدایی طلب مجددا اقدام به تجدید قوا نمودند.

اقتـــصاد

اقتصاد این استان تا حد زیادی متکی بر بر تولید گاز طبیعی، زغال سنگ و مواد معدنی است. در خارج از کویته، زیرساخت های این استان به تدریج در حال توسعه است اما هنوز فاصله زیادی با بخش های دیگر پاکستان دارد. گردشگری در بلوچستان همچنان محدود است ولی به دلیل درخواست های خارجی برای بازدید از شگفتی های این منطقه، در حال رونق است. کشاورزی محدود در شرق و همچنین ماهیگیری در امتداد خط ساحلی دریای مکران انواع دیگری از درآمد و معاش برای مردم محلی است. با توجه به شیوه زندگی قبیله ای بسیاری از بلوچ ها و براهویی ها، دامداری مهم ترین بازار تجاری در سراسر استان است، همچنین ماهیگیری شغل اصلی و منبع درآمد شهرهای ساحلی گوادر، تربت و پسنی است.

هر چند این استان تا حد زیادی توسعه نیافته باقی مانده است، در حال حاضر چندین پروژه بزرگ، از جمله ساخت یک بندر جدید در مجاور خلیج شهر استراتژیک و مهم گوادر در حال انجام است. پیش بینی می شود توسعه گوادر، کوریدور انرژی و تجارت از چین تا به جمهوری های آسیای میانه باشد. البته به دلیل اینکه چین دخالت گسترده ای در این پروژه ها دارد، برخی گوادر را به عنوان پایگاه چین در دریای عمان می دانند، هزینه کل این پروژه ها حدود 2 میلیارد دلار برآورد شده است. چین همچنین در بزرگراه ساحلی اتصال گوادر به بزرگترین شهر پاکستان، کراچی، سرمایه گذاری کرده است.

در رودخانه دشت، 50 کیلومتری غرب تربت در بخش مکران، پروژه های چند منظوره ای در حال اجرا هستند. این پروژه ها آبیاری قابل اعتماد برای توسعه کشاورزی را فراهم کند و بیش از 35،000 هکتار را به زمین های زراعی افزوده است. همچنین چینی ها در نزدیکی سیندک، از توابع کویته، پروژه معدن طلا و مس را نیز به عهده دارند.

سهم بلوچستان از اقتصاد ملی طی دوره های تاریخی در محدوه بین 3.7 ٪ تا 4.9 ٪ بوده است. از سال 1972، اقتصاد بلوچستان در حدود 2.7 برابر رشد داشته است است.

یکی از بزرگترین معادن مس جهان در ریکو دیگ(Reko Diq) در ناحیه چاگائی بلوچستان کشف شده است. ریکو دیگ(Reko Diq) بزرگترین پروژه استخراج معدن در چاگائی(Chagai) است. مجوز استحصال به طور مشترک در اختیار دولت بلوچستان (25 ٪) ، معدنكارانAntofagasta (37.5%) و شرکت Barrick Gold (37.5 ٪) قرار دارد. ذخاير موجود در Reko Diq آنچنان عظيم هستند كه تشخيص داده شده است حتی نسبت به مجتمع مس سرچشمه در ایران و اسکاندیدا در شیلی (دومين و سومين دخاير ثبت شده در جهان در حال حاضر) بسيار غني تر و فراوان تر هستند.

با مشارکت دولت بلوچستان و کمپانی BHP Billiton ، بزرگترین شرکت استخراج معادن مس در جهان با همكاري شرکت Tethyan استرالیا پروژه استخراج مس Reko Diq آغاز گردیده است. پتانسیل تولید سالانه مس ریکو دیگ 900 هزار تا 2.2 میلیون تن می باشد. به نظر می رسد ذخاير آن از سنگ آذرين طبيعي باشد.

مدیرعامل شرکت مس تتيان (Tethyan Copper Company) ، ادواردو فلورس به دنبال افتتاح دفتر رسمی خود در ایالت بلوچستان غربی، در دیدار با دبیر هیات سرمایه‌گذاری بلوچستان، مشتاق مالک، علاقه ی خود را جهت سرمایه گذاری در این منطقه ابراز کرد. بنا به یک اعلامیه رسمی، فلورس گفت که این ایالت دارای معادن بسیار وسیعی از مس است که فرصت‌های تجاری فراوانی را ایجاد می‌کند.

همچنین منطقه سوئی بلوچستان یکی از بزرگترین ذخایر گاز در جهان است.

تقسیمات سیاسی

ایالت بلوچستان به 30 منطقه تقسیم شده است.

Awaran – Barkhan – Bolan – Chagai - Dera Bugti – Gwadar – Harnai – Jafarabad - Jhal Magsi – Kalat – Kech – Kharan – Khuzdar – Kohlu - Killa Saifullah – Lasbela – Loralai – Mastung – Musakhel – Nasirabad – Nushki – Panjgur – Pishin – Quetta – Sherani – Sibi – Washuk - Zhob

کویتــــه

کویته، مرکز بلوچستان است، از طریق هوا، راه آهن و جاده با تمام شهرهای مهم پاکستان ارتباط دارد، به ویژه که دارای فرودگاه بین المللی است. زیارت با جاده ای به طول 133 کیلومتر به کویته متصل می شود. اتوبوس و قطار به ویژه در فصل توریستی به طور منظم بین کویته و زیارت، در رفت و آمد هستند.

کویته در ارتفاع 1677 متر (5،500 فوت) از سطح دریا واقع شده است. کویته یکی از بهترین شهرهای توریستی شناخته شده است. نام کویته از کلمه 'Kuwatta' به معنی قلعه مشتق شده است. این شهرستان بوسیله بلندی هایی همانندChiltan ، Takatoo ،Murdar و Zarghun احاطه شده است. این بلندی ها 1692 متر ارتفاع دارند و در دهانه گذرگاه بولان واقع شده اند. ساکنان کویته عمدتا پشتون، بلوچ و براهویی هستند. کویته ی مدرن امروز مرکز رشد واقعی و شهری متمایز است، چنانکه این کلان شهر، پیشرفت در جنبه های مختلف زندگی را به سرعت می پیماید.

محوطه سانمیانی

سایت سانمیانی در جنوب شرقی بلوچستان، یک مرکز فضایی برای پرتاب موشک و تحت نظر آژانس فضایی پاکستان است.

آموزش و پرورش

بلوچستان دارای پایین ترین شاخص توسعه انسانی در کل پاکستان است، تقریبا تمام مناطق بلوچستان دارای نرخ باسوادی زیر 50 ٪ هستند، مناطق با پایین ترین نرخ باسوادی شامل؛

Musa Khel (14%), Nasirabad (15%), Kohlu (17%), Jhal Magsi (17%), Kharan (19%)

می باشد.Awaran (20%)و Bolan (21%), Killa Saifullah (24%) Jaffarabad (25%)

با این حال وضعیت کلی سواد در بلوچستان در طی سه دهه اخیر به صورت قابل توجهی بهبود یافته است.

میانگین سواد در بلوچستان پاکستان حدود 49 درصد است. در میان جمعیت بلوچستان، 10 درصد دارای سواد زیر ابتدایی، 87/15 درصد سواد ابتدایی، 62/17 درصد متوسطه، 88/31 درصد دانشجو، 13/14 درصد تحصیلات کارشناسی، 57/8 درصد کارشناسی ارشد، 17/8 درصد مدرک دکترا و 62/4 درصد گواهینامه های معتبر رسمی دارند، همچنین 83/2 درصد دارای سایر مدارک هستند.

آموزش عالی

بلوچستان دارای پنج دانشگاه مهم دولتی است، همچنین چندین نهاد خصوصی نیز وجود دارد.

دانشگاه بلوچستان

دانشگاه مهندسی و فناوری بلوچستان

دانشگاه فناوری اطلاعات و علوم مدیریت بلوچستان

کالج پزشکی بولان

دانشگاه اقرأ کویته

دانشکده فرماندهی و افسری

دانشگاه سردار بهادر خان زنان

کالج عمومی تعمیر نو

**************************

بخش دوم؛ جاذبه های توریستی بلوچستان

به قلم؛ ابراهیم حسین بر 3 نوامبر 2010

بلوچستان، روزگاری با سرمایه های عظیمی در پنجگور، انبار تجاری در تیس با قلعه های جنگی بزرگ، باغ های خرما و یک مسجد زیبا، با ارتباطات فرامنطقه ای دارای شکوه و رونق فراوان بوده است.

یکی از مسیرهای آلترناتیو یوروآسیایی، مسیر زاهدان- تفتان- کویته است، یکی دیگر از راه های جایگزین، مسیری است که جنوب قندهار در افغانستان را به چمن در بلوچستان ارتباط می دهد- این مسیر محدود به ترانزیت کالا از کراچی به افغانستان شده است.

دره ی کویته

معدود جاهایی را می توان یافت که بتوانند با دره کویته در داشتن طیف وسیعی از میوه های فصلی به رقابت بپردازند، محصولات کویته به تمام نقاط کشور و نیز خارج از کشور صادر می شود. در آنجا میوه های آلو، هلو، انار، زردآلو، سیب، زیتون، انواع خربزه، هندوانه، گیلاس، پسته، بادام و میوه های خشک دیگر به وفور یافت می شود، زعفران و گل لاله نیز در آنجا رشد کرده و در مقیاس تجاری کشت می شود. بهشت میوه ها، درّه ی Urakاست، که SAMARISTAN به معنی سرزمین میوه ها نامیده شده است. معمولا قبایل کوچنده در فصل بهار و پاییز با گله های گوسفند و شتر از میان دره کویته می گذرند.

کاوش و حفاری در دره کویته، حیات پیش از تاریخ را در این منطقه به اثبات رسانده و سایت منحصر به فرد "مهرگان" تداوم پویای فرهنگ ها را در بلوچستان آشکار نموده است. سایت های باستان شناسی دیگری در منطقه وجود دارد که از قدمتی بین 800 تا 7000 سال قبل از میلاد خبر می دهند.

مهرگان، جدیدترین کشف تمدن باستان

در طول دهه های اخیر، بررسی های بسیاری بر فرهنگ و تمدن آریایی انجام شده است. یکی شاخص ترین این کاوش ها "مهرگان" است، که به گفته کارشناسان در 9،900 سال پیش یک مرکز بسیار توسعه یافته بوده است. پژوهشگران ادعا می کنند که قدمت این جامعه متمدن 7000 سال قبل از میلاد است و حتی پیش تر از Moenjodaro و Harappa.

دریاچه هانا و دره اوراک

کمی آنسوتر از جایی که دره اوراک آغاز می شود و در فاصله ده کیلومتری از کویته دریاچه کوچکی به نام هانا وجود دارد. آب آبی مایل به سبز آن منظره ای از شنزارهای قهوه ای رنگ را در پیرامون آن ایجاد کرده است.

درّه ی اوراک در 21 کیلومتری شهر کویته جای گرفته، جاده ای دو طرفه از میان آن می گذرد و اطراف آن با انبوه گل های رز وحشی و باغ های میوه پوشیده شده است. گونه های متنوعی از درختان هلو، خرما، زردآلو و سیب در این دره فراوان است.

پارک ملی هزار گنجی

در پارک ملی هزارگنجی چیلتا، در 20 کیلومتری جنوب غرب کویته، حیوانات نادری مانند نوعی بز کوهی و گونه های دیگر نگهداری می شود، این پارک در مساحت حدود 39 هزار هکتار ایجاد شده است.

در این مکان پنج نوع متفاوت از بزکوهی وجود دارد که گونه ی غالب بزکوهی چیلتان است. حیوانات دیگر شامل بزکوهی شاخدار، بز وحشی و پلنگ که گهگاه به مناطق دیگر از پارک مهاجرت می کنند، گرگ، کفتار، خرگوش های صحرایی، گربه وحشی و porcupineها نیز در این حیات وحش مشاهده می شوند.

خط ساحلی

بلوچستان سهم عمده ساحل پاکستان و بیش از 750 کیلومتر از وسعت آن را در خاک خود دارد، چنانکه از نزدیکی بندر کراچی آغاز شده و تا به خلیج گوادر در پاکستان و تا مرز ایران امتداد دارد. کل منطقه غنی از تنوع حیات دریایی و سواحلی طولانی و آفتابی است. شهرهای ساحلیPasni ، Jiwani و Gawadarآب و هوایی همانند کراچی دارند و در حال حاضر مرکز جذب سرمایه گذاران خارجی و داخلی گشته اند. قبایل ساحلی تنوعی از مناطف مرکزی و شمالی بلوچستان هستند، آنها دارای آداب و رسوم، موسیقی و رقص های جذاب و زیبایی هستند.

گذرگاه بولان

اگر علاقه وافری دارید تا تاریخ را در این سرزمین استشمام کنید، می بایست از گذرگاه بولان دیدن کنید، در طول گذرگاه بولان، جایی که بادهای کوهستانی از میان یک کوه زیبا عبور می کنند یادآور زمانهای دوریست که در طی قرن ها دروازه ورود ارتش های عظیم آسیای مرکزی و شمالی به اراضی هندوستان(پیش از تقسیم) بوده است. در میان راه، جاده ای با تپه های زیبا و نسیمی خنک به استقبال شما خواهند آمد.

گذرگاه خوجک

گذرگاه خوجک درست در مرز با افغانستان و در 153 کیلومتری کویته است. مناظر اینجا همانند گذرگاه بولان بسیار زیبا و چشم نواز است. از اینجا با عبور از تونلی 4 کیلومتری می توان به شهر مرزی و مرتفع چمن سفر کرد.

گذرگاه لک

گذرگاه لک بین کلات و کویته قرار گرفته است. در اینجا بزرگراهی طولانی کوه تفتان، معادن مس Saindak و زاهدان در ایران را به هم پیوند می دهد. در تپه ها، بی اعتنا به حضور ترافیک و انسان ها، صدها گوسفند در میان سرسبزی های اطراف پراکنده اند.

زیارت

بلوچستان تعدادی زیادی دره های زیبا و دیدنی دارد اما زیارت گنجینه ای پراهمیت و کهن در میان جنگل های سرو است. زیارت در 122 کیلومتری شمال کلان شهر کویته در بلوچستان واقع شده است، این تفریحگاه پر رفت و آمد در ارتفاع بالایی قرار دارد. درّه زیارت، تابستان های شیرین و لذت بخشی دارد و توریست های بسیاری را جذب می کند و زمستان هایش بسیار سخت و شدید است. جنگل های سرو کوهی، که یکی از قدیمی ترین جنگل های جهان هستند، مأمن اصلی مناظر سرسبز و با شکوه در درّه زیارت هستند. برخی از درختان در جنگل سرو حدود 5000 سال قدمت دارند، زیارت به عنوان دومین دره بزرگ درختان سرو در جهان شناخته شده است.

در زیارت درختان بلند چنار و سرو کوهی وحشی رشد می کند، همانند گردو و انواع درختان دیگر، غرب این منطقه تپه ای سوار بر صخره های سنگی وجود دارد که منتهی به مرز افغانستان است. روستای مرزی چمن نیز یک مرکز تجاری عمده برای انواع میوه جات است، که بیشتر آن در افغانستان به فروش می رسد.

زیارت به معنی کلمه 'حرم' (قبر مرد مقدس) است. فرهنگ عامه بر این باور است که "خیروری بابا" در این دره باقی مانده و آن را پر برکت ساخته است. او عضو قبیله Sarangzai و نام اصلی او ملا طاهر بود. بعدها او شاگرد نانا صاحب شد. تعدادی کرامات به خیروری بابا نسبت داده شده است. مقبره خیروری بابا که بعدها زیارت نام گرفت، در 8 کیلومتری درّه زیارت واقع شده است و توسط تعداد زیادی از مردم بازدید می شود.

زیارت گاهاً افتخار میزبانی قائد اعظم، محمد علی جناح، بنیانگذار پاکستان را داشته است. او همچنین آخرین روز از عمر خود را در اقامتگاه دولت در آنجا به سر برد.

این اقامتگاه به یاد ماندنی در سال 1882 توسط دولت انگلستان ساخته شده بود و تا زمان استقلال پاکستان، در استفاده عوامل بریتانیا در هند به عنوان مقر تابستانی بوده است.

اقامتگاه، با چمن زیبا فرش شده و با سبزه ها و گل ها آراسته و رقص درختان در آهنگ موزون باد، سراسر باغ را فراگرفته است. همچنین از آنجا دید وسیعی از این دره زیبا فراهم است.

کاریزها

بلوچستان سرزمین خشکی است که بارندگی سالانه در آن بسیار کم است. اما چشمه های طبیعی بی حد و حصری به نام «کاریز» وجود دارد که جریان آن به اندازه کافی آب شرب و کشت میوه ها و محصولات کشاورزی در بسیاری از مناطق را فراهم می کند. چشمه های طبیعی فراوانی در اطراف دره زیارت به شکل 'کاریز' تشکیل شده است، آب چشمه در حالی که از دهانه ای باریک در میان صخره های کوه فرو می ریزد، منظره زیبا و دیدنی خلق کرده است. ریزش آبشار آوازی به لحن سنگ جامد دارد در حالی که عبور آن از دره های باریک فضایی آرام بخش می آفریند. تنگه چوتیر، تنگه کهن، تنگه کاواس، تنگه سرخس و تنگه ساندمن، کاریزهای مشهور در امتداد جاده زیارت هستند. به وسیله انحرافی که از جاده اصلی وجود دارد، به راحتی می توان در این کاریزها راه پیدا کرد و به یک تفریح ماجراجویانه و سرگرم کننده پرداخت.

منظره چشمه

چشمه در زبان اردو و فارسی معنایی از بهار است. منظره چشمه در زیارت است، و در بین کوه های بلند و دره ای عمیق واقع شده است و زمانی که آب از آن در شهر جاری شود نوید بهار را خواهد داد.

دره پیشین

دره پیشین در فاصله 50 کیلومتری از کویته، مملو از باغ ها و بوستان های متعدد است. این باغ ها توسط 'کاریز' آبیاری می شوند. یکی دیگر از جذابیتهای آنجا دریاچه ای سرد آب است که توسط شخصی به نام بوند خوشدیل خان ساخته شده است. طیف گسترده ای از اردک ها محیط زیبایی را در طول زمستان ایجاد می کنند.

جشن ها در آنجا شامل برنامه های متنوعی از رقص فولکلوریک توسط هزاران تن از شرکت کنندگان از مناطق مختلف است. پرش با اسب، مهارت اسب سواری، مهارت موتور سواری، اتوموبیل رانی و نمایش هایی از سگ و خرگوش نیز در این جشنواره ها اجرا می شود. با این حال هنوز هم مواردی از بهترین سنت های رایج در بلوچستان وجود دارد که جاذبه های اصلی و چشمگیر در آنجا هستند.

همچنانکه آفتاب بر فراز این سرزمین از تابیدن باز می ایستد و به غروب می نشیند، محل برگزاری نمایش با اجرای برنامه های آتش بازی، تتو نظامی و جشنواره های گروهی دیگر جوّ روح بخشی در شب ایجاد کرده و تماشاگران را در خود اسیر می کند.

http://www.estoun.blogfa.com/post-18.aspx