سوال: آیندہ بلوجستان را چگونہ می بینید؟سردارخیربخش مری: حتما پیروز خواھیم شد ۔ دیر یا زود بلوچستان آزاد می شود ۔ ممکن است بہ این زودی نباشد اما تلاش بیشتری لازم است ۔
سوال: بعد از 15 جنوری 2010 در بلوچستان یک خیزش جدید مشاھدہ میشود، آیا در این مورد نظر شما چیست؟
جواب: مسائل زیادی دیدہ میشود ۔ نمی دانم بہ کدام مسئلہ بپردازم ۔ چیزی کہ ما می خواھیم آنھا حاظر بہ دادن آن نیستند ۔ آنھا برای جلوگیری بہ سرکوب اعتقاد دارند ۔ آنھا باید قبول کنند کہ این یک خیزش مردی است و ظلم ھرچہ بیشتر باشد مردم بیشتر بجوش می آیند ۔
ھمان اندازہ کہ تلاش مردم بلوچ بیشتر میشود، ظلم و ستم آنھا " پاکستانی ھا " افزایش می یابد ۔ خیلی بیرحمانہ سرکوب می کنند و از قتل عام ھم دریغ نمی کنند ۔ زمانیکہ بہ کودکانی مانند علی مدد و صدام رحم نمی کنند و آنھا را بہ گلولہ می بندند، چہ توقعی از عکس العمل بلوچھا دارند؟ اینھا مرتکب جنایات جنگی شدہ اند ۔ در کوسوو شاید ھفت یا ھشت ھزار آدم کشتہ شد و دنیا طوفان برپا کرد ۔ از این موضوع ناپاکان آموختند کہ مردم بلوچ را بربایند و قبول ھم نکنند ۔ و می گویند افرادی کہ ناپدید ھستند بہ دبئی یا افغانستان رفتہ اند! ھشت ھزارھستند یا دہ ھزار یا بیشتر، خدا داند چندتا را بہ قتل رساندہ اند ۔ ناپدید کردن، کشتن و سرکوب روش اینھا است ۔ ترس من این است کہ اینھا بلوچھا را از بین ببرند ۔
سوال: نظر خیلی ھا این است بلوچھایی کہ توسط پاکستان ناپدید شدہ اند، زندہ نیستند؟
سردارخیربخش مری: من ھم شک دارم کسانیکہ ربودہ شدہ اند بہ قتل رسیدہ اند، چون در مورد آنھا دروغ پشت دروغ تحویل مردم می دھند ۔
سوال: می گویند در منطقہ راولپنڈی آنھا را دفن کردہ اند؟
نواب خیربخش مری: ذکر بعضی قبرستانھا شدہ، اما چہ کسی در کجا دفن شدہ اطلاعی ندارم ۔ بعد از جنگ با بنگلادیشی ھا آموختندہ اند کہ ناپدید کنند و قبول نکنند ۔
سوال: آیا شما فکر میکنید با ربودن و ناپدید کردن، ملت بلوچ از بھترین فرزندان خود محروم می شود؟
جواب: آتش تر وخشک را یکجا می سوزاند ۔ حتی کسی کہ از نظر شعور سیاسی ضعیف است، او ھم بہ قتل می رسد ۔ کودک، پیر، جوان و زن ھمہ ھدف قرار گرفتہ اند ۔ تلاش آنھا این است کہ مردم را بترسانند و با این عمل مردم شکست را بپذیرند ۔ آنھا فکر می کنند کہ شاید با این عمل موفق میشوند، اما ھرگز ۔
سوال: قرار است سازمان " کمسیون حقوق بشر آسیای ھا " پروندہ افرادی کہ توسط پاکستان ناپدید شدہ اند را بہ سازمانھایی کہ وابستہ بہ سازمان ملل ھستند ارائہ بدھد و این موضوع را بعنوان " جرائم جنگی " مطرح کند، آیا شما از ھمچنین تلاش ھایی حمایت می کنید؟
جواب: اگر سازمان حقوق بشری این موضوع را بہ جامعہ جھانی مطرح کند، انتظار اینکہ انصاف بہ کسی برسد کم است اما برای بیداری افکار عمومی کمک میکند ۔ البتہ رای مردم ھم در کنترل زورگویان است ۔ مردم اروپا در رابطہ با جنگ عراق تظاھرات و اعتراض ھای فراوانی کردند اما کسی نتوانست جلوی ویرانی را بگیرد ۔ امید زیادی نیست اما این تلاشھا تا چہ حد بہ موضوع بلوچھا کمک می کند ۔
سوال: تفاوت جنبش از سال 1973 با امروز چیست؟
جواب: قبلا محدود بود ولی امروز سراسر بلوچستان برخاستہ ۔ تمام اقشار در این جنبش سھم دارند ۔ آدم احساساتی، منطقی، تحصیل کرد، کوچک و بزرگ ھای کہ امروز تربیت میشوند، قبلا وجود نداشتند ۔ امروز کودکان ھم بسوی ماشین پولیس و ارتش سنگ پرتاب می کنند ۔ قبلا در چند منطقہ کویتہ محدود بود، ولی امروز در ھر کشوری کہ بلوچ زندگی می کند اعتراض بر علیہ ظلم و صدای حق طلبی وجود دارد ۔ امروز بلوچھای ساکن آمریکا، انگلیس و سایر کشورھا تلاش می کنند ۔
سوال: چہ تحولاتی در مناطق مکران دیدہ میشود؟
جواب: تحرک مردم مکران خیلی زیاد شدہ، قبلا فقط گوش می کردند، اما امروز وارد عمل شدہ اند ۔ مردم مکران تحصیل کردہ ھستند و ضرورت آزادی را درک می کنند ۔
سوال: آیا بنظر شما یک جنبش سراسری و مردی در بلوچستان در حال شکل گرفتن است؟
جواب: احساس ملی و مواد لازم وجود دارد ۔ ولی شکل دادن و جذب کردن اینھا در مبارزہ مسلحانہ بستہ بہ شعور و تلاش تشکلات بلوچی دارد ۔ شاید در حال حاظر ھمچنین سازمانی کہ بتواند ھمہ اینھا را جذب خود کند وجود نداشتہ باشد اما بندہ خوشبین ھستم ۔ تفاوت ھای زیادی بین جنبش قبلی و حال وجود دارد ۔ قبلا درگیر رقابتھای قبیلہ ای بودیم و تنھا مراکز مطالعاتی مدرسہ و دانشکدہ بودند اما امروز ھما جا و در تمام بخش ھای معاشرتی بلوچھا فعالیت ھای فراوانی دیدہ میشود ۔
سوال : آیا فکر نمی کنید در رھبری جنبش یک خلاء سیاسی وجود دارد؟
جواب: می خواھم اینجا جملہ ای از چی گوارا را تکرار کنم ۔ او گفتہ بود: تلاش برای انقلاب عکس العمل ھای دشمن را تندتر می کند ۔ دشمن امکانات زیادی دارد، ارتشی در اختیار دارد ۔ ما افراد مجاھد آزادیخواھی داریم کہ ھمدرد آنھا مردم ھستند، اما ما محدودیت ھای فراوانی داریم، ظلم و جبر وجود دارد و او اختیار کامل دارد ۔ او مجوز زندانی کردن، ناپدید کردن و قتل کردن دارد ۔ مردم ما زیرزمین ھستند ۔ قدرت ھم ھست ضعف ھم وجود دارد ۔ خونخواری ھم ھست مرگ ھم دارد ۔ آن زمان ھم می رسد کہ ما ھم قدرت زیادی پیدا کنیم ۔ اگر بہ موقع انجام نگیرد باید زیانھای زیادی را متحمل شویم ۔ اگر جنبش بہ موقع بہ نقطہ والای خود نرسد ممکن است ملت بلوچ بہ اقلیت تبدیل گردد و ھویت ملی او در خطر قرار می گيرد ۔ چند سال پیش بندہ در یک مصاحبہ خطاب بہ بلوچھا گفتم، اگر تا 15 سال دیگر در بردگی بمانیم ھویت ما از بین خواھد رفت ۔
بازھم اگر اشتباھات قبلی را تکرار بکنیم زیانھای فراوانی بہ ما می رسد ۔ ما باید بیشتر بہ اندیشیم و خود را برای فدای آزادی آمادہ سازیم ۔ برای قربانی در راہ آزادی صف بکشیم ۔ اگر تاخیر کردیم بازندہ ھستیم و وجود ملت بلوچ در بلوچستان ناپدید میشود ۔ چقدر در بلوچستان می ماند، در گوادر چقدر وجود دارد؟ اگر زندگی می خواھید زندہ بمانیم باید برای مردن ھم آمادہ باشیم ۔ اگر از مرگ ترسیدیم باید گدایی کنیم ۔ جاروکش، ماشین شور، در ھتل ھا ظرف شور می شویم و کنار میز غذا می شینیم اما غذا را کسی دیگر نوش جان می کند ۔
باید این خیزش ملت بلوچ منظم شود و رھبری بہ اندیشد و تلاش بیشتری انجام بدھد و یک اتحاد بزرگ بوجود بیاورد ۔ بھرحال دشمن قدرتمند است و تبلیغات آنھا موثر است ۔ ما باید تلاش ھای بیشتری انجام بدھیم ۔ بعضی ھا فقط در بخش تحصیل تلاش می کنند ۔ اما تعلیم آنھا گمراہ کنندہ است ۔ این آموزش نیست، ماست مالی تاریخ است۔ با این تعلیم بجز زیان ھیچ فائدہ ای بہ بلوچھا نمی رسد ۔ این تحصیل کردگان بلوچ اگر ریاضی بلد نباشند ولی از تاریخ حتما چیزی را می فھمند ۔ ابدالی، بابر و محمدعلی جناح ھویت ما نیستند و حتی مسلمان بودن ھم ھویت ما نیست ۔ قبل از ھرچیز ما بلوچ ھستیم، مسلمان باشیم یا ھندو و یا مسیحی ۔ نام بلوچستان است اما ملت بلوچ ھیچ اختیاری در سرزمین خود ندارد ۔ ما اجازہ نداریم کہ فرزندان خود را بہ زبان مادریشان آموزش بدھیم، تاریخ و تمدن و فرھنگ خود را توسعہ بدھیم و منابع خود را صرف آبادانی ملت و سرزمین خود بکنیم ۔
سوال: خواھان چہ نوع سیستم حکومتی ی در فردای بلوچستان آزاد ھستید ؟
جواب: فرزندان مردم فقیر در جنبش شھید می شوند، اما بعضی مواقع می ترسم، آقا زادہ ھا روی کرسی بشینند ۔
خواھان بلوچستانی ھستم کہ متعلق بہ مردم باشد ۔ جایی کہ ھمہ از حقوق مساوی برخوردار باشند ۔ عملا و قانونی ۔ آموزش، منابع و موقعیت حق ھمہ باشد ۔ در تمام موارد مردم حقوق یکسان داشتہ باشند ۔
سوال: تقسیم منابع طبیعی بین قبایل و دولت چگونہ انجام می گيرد؟
جواب: حقوق قبایل دائمی نیستند ۔ منابع طبیعی بلوچستان متعلق بہ تمام ملت بلوچ است ۔ زمینی کہ دارای منابع طبیعی است بہ مالک زمین اجارہ دادہ میشود اما منابع ملی میشود ۔ البتہ در این رابطہ تحقیق بیشتری لازم می شود ۔
سوال: آیا این یک حقیقت نیست کہ منابع طبیعی بلوچستان عملا در تصرف چین است؟ آیا شما این را امپریالیسم نمی دانید؟
جواب: در آغاز قرن ھفتم درچین در ھمہ جوانب زندگی مردم غلبہ وجود داشت و امپریالیسم پیادہ می شد ۔ من شک دارم چین بہ یک امپریالیسم تبدیل میشود و بہ سوی تفکر استعمارگری گامزن میشود ۔
سوال: آیا ملت بلوچ از آمریکا تقاضای کمک می تواند بکند ؟
جواب: فعلا چنین چیزی در جامعہ جھانی دیدہ نمی شود ۔
سوال: اما امروز وضعیت کردھای عراق تعقیر کردہ است!!
جواب: دخالت آمریکا چقدر بودہ و تلاش تاریخی خود کردھا تا چہ اندازہ بودہ ۔۔ شاید یکی از بغض معاویہ بخواھد کمکی بکند اما در ھرحال باید متکی بہ قدرت و توان خود باشیم ۔
سوال: آیا شما برای ھمیشہ از سرزمین افغانستان برای پناہ خود استفادہ می کنید؟
جواب: تا کی می توانیم در افغانستان پناھندہ شویم، در این مورد نمی توانم چیزی بگویم ۔ این یک سلسلہ تاریخی است ۔ از ایران ھم چنین چیزی ندیدیم ۔ زمان جنگ با انگلیسی ھا پدربزرگ من بہ افغانستان رفتہ و از آنھا تقاضای کمک کردہ بود ۔ ھمیشہ گروہ ھای کوچک این تقاضاھا را داشتہ اند ۔ این بصورت یک رسم بودہ ۔ از سال 1970 ببعد تعداد زیادی آدم آنجا رفتہ بودند ۔ بجز قبایل مری دیگران ھمہ برگشتند ۔ آن زمان کہ روس وارد افغانستان شدہ بود خود را رھبر فقرا می دانست ۔ در دنیا از عدالت طرفداری می کرد اما ھیچ کمکی بہ ما نکرد ۔ حکومت کمونیستی افغانستان خيلی خوب از ما پذیرائی کرد اما یک دوست نبود ۔ نمی دانم دلیل این چہ بود، آیا کمبود از ما بود یا از آنھا ۔
سوال: آیا این مقایسہ درست نیست کہ سال 1971 بھترین موقعیت برای ملت بلوچ پیش آمدہ بود؟
جواب: بعد از 1971 موقعیت خوب بود ۔ ولی آن زمان ما از نظر شعور سیاسی وضعیت مناسبی نداشتیم و ھم جنبش تا این حد قدرتمند نبود ۔ من حداقل دربارہ خودم می توانم بگویم کہ شعور سیاسی من کم بود ۔ موقعیت مناسب بود اما ما نتوانستیم از آن استفادہ کنیم ۔
سوال: فعالیت ھای ملی سازمان دانشجویان بلوچ از کسی پوشیدہ نیست ۔ اخیرا در جنبش کنونی شھید بالاچ برای منظم کردن "بی اس او" فعالیت فراوانی کرد ۔ شما آيندہ این سازمان را چگونہ می بینید؟
جواب: من نمی توانم بگویم کہ واقعا بی اس او می تواند کنترل را بدست بگيرد، البتہ بستہ بہ تلاش و فعالیت آنھا است ۔ بی اس او باشد یا گروھایی کہ زیرزمینی کار می کنند و یا ھر تشکیلات دیگری، محکوم بہ ادغام شدن ھستند ۔
سوال: فعالیت ھای " بی ان ایم" را چگونہ ارزیابی می کنید ؟
جواب: ھمہ بہ این فکر ھستند کہ برای آیندہ بلوچستان تلاشھای موثر تری داشتہ باشند ۔
سوال: در رابطہ با "بی این ایف" چگونہ فکر میکنید؟
جواب: بلہ! این میتواند بصورت یک جبھہ ای سیاسی شکل بگيرد ۔ بلوچھا باید مسلح شوند و برای آزادی تلاش بکنند ۔ ھماھنگ و در ھر سطحی باید تلاش کرد ۔ حرکت ھای سیاسی و فعال بودن لازمی است اما من بہ مبارزہ مسلحانہ بیشتر اھمیت می دھم ۔
سوال: در بارہ گروھای مسلح نظر شما چیست؟
جواب: بگٹی، اللہ نظر و مری اتحاد شوند ۔ متحد و در یک صف حرکت کنند ۔ ضعف ھا و خوبی ھا بجای خود ۔ ھرچہ بیشتر در کارھای عملی بہ ھمدیگر کمک کنند و در ارتباط و اتحاد باشند ۔ اگر باھم اتحاد باشند بھتر است ۔ اتحاد و یکی بودن رمرز پیروزی است ۔
سوال: آیندہ کسانیکہ از بستہ پیشنھادی حمایت می کنند چگونہ میشود؟
جواب: در جایگاہ یک خائن قرار می گیرند ۔
سوال: آیا این بستہ پیشنھادی کار شما را آسانتر نکردہ؟
جواب: آنھا برای آسان تر شدن کار ما این بستہ را ندادہ بودند ۔ بستگی بہ سطح شعور سیاسی بلوچھا دارد کہ این مسئلہ را چگونہ می بیند ۔ من کلمہ شورش را کمتراستفاد میکنم ۔ مبارزہ یا خیزش را استفادہ می کنم، ھدف این بستہ جلوگیری از مبارزہ است ۔ این یک رشوہ است کہ می خواھند بین مردم تفرقہ بندازند ۔ تلاش این است بلوچھای کہ قبلا شعار آزادی بلوچستان را سر می دادند شاید بتوانند آنھا را خاموش کنند ۔ برای منتشر کردن تفکر آزادیخواھی این بستہ اعلام شدہ ۔ بعضی را بہ این فکر وادار کردہ اند کہ می گویند زمانیکہ آنھا حقوق ما را می دھند دیگر نیازی بہ مبارزہ نیست ۔ بہ بعضی ھا پیشنھاد پست و مقام و بہ بعضی ھا پول دادہ شدہ ۔ بعضی ھا را در جنگ ھای طایفہ ای سرگرم کردہ اند و بہ بعضی ھا پیشنھاد کمک میشود ۔ مانند مسئلہ عالی، طلال و براھمدغ کوشش زیادی شد ۔ آنھا بہ تلاش خود ادمہ می دھند تا زمانیکہ شکست نخوردہ اند ۔
سوال: قبل از پیشنھاد بستہ بعضی از تشکلات مترقی پاکستانی در حال امضاء جمع کردن برای خودمختاری بلوچستان بودند ۔ شما این مسئلہ را چگونہ می بینید؟
جواب: تفکر تشکیلات مترقی پاکستانی ۔ ۔ ۔ ۔۔ آنھا برای مستحکم کردن پایہ ھای پاکستان نوپا تلاش می کنند ۔ آنھا برای استحکام پاکستان و غارت بلوچستان، پشتون و سندیھا کمک می کنند ۔ سرزمین بلوچھا از پاکستان بزرگتر است ۔ مانند ایران، NWFP ، پنجاب و سندھ قربانی شدہ و میشوند ۔ تاریخ، فرھنگ، ادب و رویات بلوچھا از پاکستان فرق می کند، حتی درخت و حیونات ھم متفاوت ھستند ۔ سرشار از منابع طبیعی و دریایی است ۔ این سرزمین بزرگ را می خواھند نام مستعمرہ بدھند۔ می خواھید استان بگوید یا عملا اشغال شدہ است ۔ ما چرا آنھا را مدافع حقوق بشر بدانیم ۔ و آنھایی کہ می گویند رفراندم برگزار کنید، از بلوچھا بپرسید، کدام بلوچ می گوید من آزادی نمی خواھم؟ ایران، سندھ، پنجاب، افغانستان و سایر بلوچھای قربانی شدہ را چگونہ رای رفراندم می گیرید؟ بلوچ می گوید من مالک این سرزمین ھستم، آنھا می گویند یک قطعہ از این زمین را بہ شما می دھیم! مسئلہ زورگيری و قدرت است، آنھا می گویند اگر شما بخواھید ھم نمی توانید بگیرید ۔ بہ من بلوچ می گویند شما پست ھستید و ما برتریم ۔ ولی من بلوچ می گویم من سالم و یک انسان کامل ھستم ۔
سوال: آیا این جای تعجب نیست کہ ملت بلوچ صاحب پنج ھزار سال تاریخ بردہ و یک ملت با نیم قرن تاریخ حاکم باشد؟
جواب: انگلیسی ھا از فاصلہ دور پنج ھزار مایلی آمدند و بر سر ما حکمرانی کردند، چون مری و بگٹی در جنگھای قبیلہ ای درگیر بودند ۔ بہ ھمین دلیل اتحاد نشدند و عقب ماندند ۔ اگر در سال 1970 ما ھمہ بیدار می شدیم، امروز آزاد بودیم متاسفانہ تا امروز چوب ھمان غفلت را می خوریم ۔ اگر ما بر می خواستیم شاید بنگالی ھا ھم آنقدر کشتہ نمی دادند ۔ شاید می گفتیم پاکستانی اصلی ما ھستیم ولی آنوقت شعور سیاسی کم بود ۔ ما با جنگ قبیلہ ای درگیر بودیم، در این فکر بودیم کہ مبادا بگٹی بر ما غلبہ شود ۔ انگلیسی بیاید یا پنجابی ما را بردہ کند مھم این بود کہ بگٹی نباید از من بالاتر باشد، الان ھم این ضعف ھا وجود دارند ۔ ( مسئلہ زنان را پیش می کشند، می گویند چہ کسی از زن و بچہ من مراقبت می کند، البتہ زندگی ی ھمہ، زن و مرد بی ارزش شدہ ولی باز ھم فکر اجتماعی ضعیف است) در تمام دنیا این مشکل وجود دارد اما این مرض در بلوچستان بیشتر است ۔ فردی و قبائلی در ھر دو سطح فکر اجتماعی ضعیف است ۔
سوال: میدیا با جنبش بلوچستان ھمکاری نمی کند، آیا بنظر شما نسبت بہ این مسئلہ بی توجہ ھستند؟
جواب: رسانہ بلوچھا خیلی ضعیف است ۔ آن ھم با ترس و پنھانی صحبت می کند ۔ کمک میدیا بہ ملت بلوچ خیلی مشکل است چون قدرت دست اشغالگران است ۔ اگر اخبار آزادی منتشر شود اشغالگران او را خیلی سری می بندند ۔ بہ محض اینکہ یک ارگان نشریاتی سربلند کند، بلافاصلہ سرکوب میشود ۔ ملت بلوچ باید از ھر آلترناتیوی استفادہ کند ۔ کسانیکہ آزادی می خواھند حقایق را بصورت نوشتہ بہ مردم عادی برسانند ۔ شب ھا بین مردم تقسیم کنند، بہ خود زحمت بدھند، مشکلات را تحمل کنند، چون تنھا راہ ھمین است ۔
سوال: قشر تحصیل کردہ بلوچ مخصوصا کسانیکہ خارج از بلوجستان ھستند اطلاع رسانی توسط انترنت را بیشتر توجہ می دھند؟
جواب: انترنت تاثیر گزار است اما کسانیکہ دسترسی ندارند نمی توانند بھرمند شوند ۔
سوال: آیا عدم نبود روزنامہ بین کسانیکہ دسترسی و شناخت بہ انترنت دارند و کسانیکہ از این تکنولوژی بھرہ مند نیستند، فاصلہ ایجاد نمی کند؟
جواب: تا حدودی فاصلہ ایجاد شدہ اما فائدہ زیادی ھم می رسد ۔ ھنرمندان اگر از قلم و کاغذ استفادہ کنند کار خوبی است ۔ میدیا در لندن خیلی قدرت دارد ولی دولت بریتانیا باوجود مخالفت میدیا سیاست خود را نسبت بہ عراق ادامہ داد ۔ ھر نوع میدیا تاثیر گزار است اما زورگو با این چيزا توقف نمی کند ۔ اشغالگر را باید با قدرت شکست داد ۔ کسی کہ از قدرت اسلحہ استفادہ میکند، ھمراہ با سایر امکانات باید با اسلحہ با او روبرو شد ۔
سوال: خان کلات تصمیم داشت پروندہ بلوچستان را بہ دادگاہ ھای بین المللی ببرد، نظر شما در این مورد چيست؟
جواب: بہ نظر من خان کلات فکر مستقلی ندارد ۔ برای رھبری یک ملت باید استوار و مستحکم باشی ۔
سوال: در مورد خیربیار نظر شما چيست؟
جواب: نمی خواھم چیزی بگویم ۔
سوال: بالاچ بعد از بازگشت در این مدت کوتاہ خیلی کار کرد ۔ آیا شما فکر می کنید اگر زندہ بود مسائل مختلف می شدند؟
جواب: اگر زندہ بود، بیشتر اذیت میشد ۔ گرسنہ بود ۔ باید کار می کرد ۔ شاید در جای یک پدر اینھا احساسات من ھستند ۔ ۔۔ ولی برای اھداف ملی زندہ بودن او بھتر بود ۔ یک بالاچ نیست ھزاران بالاچ فرزند پدران و یا پدران فرزندان کشتہ شدہ اند ۔ یک ضرب المثل بلوچی ھست، می گوید" من شوھر مادر او نیستم ولی او فرزند من است " اگر یک دقیقہ برای فرزند خود ناراحت میشوم ولی برای آنھا 5 دقیقہ ۔ اگر نارحتی ھر دو را برابر بگویم شاید دروغ باشد، ولی این ضعف دانش من است، احساسات نیست ۔ ولی حقیقت این است کہ اگر فرزند من سقف است، بلوچھای دیگر دیوار ھستند۔
در روستا رسم است کہ اگر یکی بمیرد غذا درست نمی کنند ۔ ولی اگر عزیزی بمیرد کسی دل ندارد غذا درست کند ۔ مرگ بالاچ آزار می دھد اما لازم بود، خون بالاچ بدرد ملت خورد ۔ اگر زندہ بود کار می کرد و من خيلی خوشحال می شدم ۔ مقداری غذا تھیہ میکرد ۔۔۔۔۔ با مشکلات روبر میشد، بیشتر پختہ و تجارب بیشتری کسب می کرد ۔
انتشار فکر بالاچ بہ چشم می خورد ۔ پختون ھا ضرب المثلی دارند، می گویند کسی کہ مرد فراموش میشود ۔ اما فراموشی بالاچ مشکل است ۔ چی گوارا اگر زندہ بود، معلوم نبود چقدر انقلاب می آورد ۔ بالاچ را ھم در حد چی گوارا می دانم ۔ بالاچ از آن کوہ بالا رفت ۔ از آن رودخانہ گذشت ۔ این حرف را زد ۔ آہ ۔ ! دوستان او دوستھای دور دراز او مانند یک زنجیر بہ ھم گرہ خوردہ بودند ۔ یک خلقہ پارہ شد ۔ شکی نیست کہ خسارت شد ۔ جھد می کرد ، تبلیغ می کرد، حرف می زد و اثرات او بیشتر منتشر میشد ۔ بہ فیل می گویند بمیر تا قیمت ات اضافہ شود اما انسان فیل نیست ۔ نواب اکبر خان، غلام محمد و ھزاران گمنام دیگر ۔ ۔۔ چقدر شایستگی داشتند ۔ چہ کارھا می توانستند انجام بدھند ۔ صدو یک کماندو در منطقہ مکران بود کہ بعدا کشتہ شد ۔ من از او پرسیدم، او بہ من چہ گفت؟ او گفت: موھا سفیدہ شدہ اند۔ لباس ھا نشستہ و پر از خاک ۔ بالاچ را صدا میزند و قدم می زند ۔ بعضی مواقع مصاحبہ ھا را می خواند ۔ حتما آزار میرسد ۔ مردم می گویند پسر فلانی در یک دعوا کشتہ شدہ ۔ مردم برای فاتحہ خوانی رفتندہ اند، آنھا نشستہ بودند اما کسی غمگین نبود ۔ بعضی ھا گفتند برای آنھا اصلا مھم نیست، چہ آدم بی احساسی ھستند ۔ او بلند شد رفت ادرار کرد و برگشت و کسانیکہ طعنہ می زدند گفت برو ادرار را ببین" ادرار با خون مخلوط بود " پیش مردم در حالت معمولی بود،قاہ قاہ می خندید ۔۔۔ کسی بود کہ دو فرزند او کشتہ شدہ اند، این حتما ناراحتی دارد ۔ در روایتھا می گویند " او شرافت مندانہ مرد " اما در داخل وجود ناراحتی بسیار است ۔ او بعد از خارج شدن از اینجا معلوم نیست چندین ھزار کیلومتر قدم زدہ بود ۔ اگر زندہ بود با آدمھای زندہ کار می کرد ۔ ای کاش زود نمی مرد بعد از مرگ من میمرد ۔ بیشتر مردم را بہ حرکت در می آورد، روز خوشحالی نزدیک تر می شد ۔ ۔۔ مری و سایر بلوچھا در این عزت شریک ھستند ۔
اینھا ظالم ھستند ۔ کنترل کردن ظالم ھا کار آسانی نیست ۔ انسانیت در مقابل اینھا ھیچ ارزشی ندارد ۔ فقط یک بالاچ نیست ھزاران فرزند مری کہ من نمی شناسم شان، و نہ آنھا را دیدم و الان موجود نیستند ۔ درد ھمہ آنھا را من در درون خود جا دادہ ام ۔ این درد در درون بلوچ وجود دارد ۔ خیلی ھا ھستند کہ آنھا را شکنجہ دادہ و سپس از بین بردہ اند ۔ خیلی ھا را از چشم و سایر اعضای بدن محروم کردہ اند ۔ غلام محمد و رسول بخش را چنان وحشیانہ کشتند کہ کسی آنھا را نمی شناخت ۔ آنھا با چہ عذابی روبرو بودہ اند و این شیطان صفتان با چہ آتشی آنھا را شکنجہ دادہ اند، ھمہ اینھا برای فراموشی نیستند ۔ اگر آزادی را بدست آوردیم باعث خوشحالی میشود ولی در منزلی کہ درد و غم وجود دارد، می ماند ۔ من نشستہ می خندیدم، گریہ می کردم، حرف می زدم و غذا می خوردم ۔ حالا او رفتہ چہ کسی می تواند او را دوبارہ برگرداند ۔ او نباید میمرد ۔ ھیج کس نباید بمیرد ۔ اما مری بدون آزادی وجود ندارد ۔ مرگ برای آزادی قبول است ۔ بالاچ رفت ولی کسانیکہ راہ او را ادامہ می دھند ھم بروند، باز ھم قبول ۔ آزادی لازمی است ۔ الان فقط فرزندان می روند ولی اگر مبارزہ نکنیم و کشتہ ندھیم تمام ملت از بین میرود ۔
سوال: یک موضوع خیلی دردناکی وجود دارد کہ آن ھم مسئلہ خواھر من زرینہ مری ھست؟
جواب: اگر زرینہ مری دختر من بود معلوم نیست چقدر درد می کشیدم ۔ نمی دانم خانوادہ او چقدر عذاب می کشند و زمانیکہ فکر میکنند دختر مظلومشان در خوشی نیست بلکہ اسیر ظالمان است و اجبارا لباس ھای او را از تنش درمی آورند ۔ قبائل در مسئلہ زن خيلی حساس ھستند ۔ تنھا یک زرینہ مری نیست، دختران زیادی وجود دارند کہ من اسامی آنھا را نمی دانم، این آدمھای پست آنھا را ربودہ اند ۔ ( بعد از چند لحظہ خاموشی ) در یک مورد شاید احساساتی بودم، گفتہ بودم کہ با خوک ھمزیستی میشود اما با پنجابی ھرگز۔ بعضی موقع فکر می کنم شاید ھمہ پنجابی ھا اینطور نیستند و من از یک کلمہ توھین آمیز استفادہ کردہ ام، اما زمانیکہ می بینم با زرینہ و دہ ھا دختر و ھزاران بلوچ دیگر چگونہ برخورد می شود، فکر میکنم حرفی را کہ در حالت احساسات گفتم ھم اشتباہ نبودہ ۔ ھمزیستی با پنجابی ھا اصلا امکان ندارد ۔ پنجابی ھا ما را بردہ نگاہ داشتہ اند ۔ آنھا از تمام چيز ما نفرت می کنند ۔ برخوردی کہ با زرینہ داشتہ اند می خواھند تمام ملت بلوچ را آزار بدھند ۔ ھدف آنھا ایجاد وحشت و شکنجہ روحی ملت بلوچ است، اما ارزیابی آنھا نسبت بہ روحیہ ما بسیار غلط است ۔ ما ھرگز عقب نشینی نمی کنیم ۔ خیلی بیشتر با بی پروایی بہ مبارزہ ادامہ می دھیم ۔ من متاسفم، ما باید فکر می کردیم کہ زمان آيندہ برای ما چگونہ میشود ۔ ما غفلت کردیم، کوتاھی کردیم و نتیجہ بردگی در آمد ۔
من نمی خواھم خودم را درگير بگٹی و مری بکنم ۔ مردم ما الان ھم سادہ ھستند ۔ خیلی چيزا برای مردم ما روز مرّہ شدہ اند ۔ صحبت ھای معمولی بنظر می آمدند اما از آنھا زیان دیدیم ۔ در زبان بلوچی یک ضرب المثلی وجود دارد ۔ میگویند پول پیس آدم سود جو ھم ھست اما خوبی مرد۔۔۔۔۔۔۔ دوران سرمایہ داری پول یک صفت بسیار مھم است ۔ پول باشد مردم خود را بسیار خوشبخت می پندارند ۔ تعلیم و آموزش استعمارگران پاکستانی صفت انسانی بوجود نمی آورد، اما در ذھن آدم طمع پرورش می دھد ۔ آنھا عمدا طمع پست و مقام می دھند ۔ او آزادی می خواھد، آنھا می گویند، جادہ، بیمارستان، آب و برق و پست و مقام بہ شما می دھیم ۔ خانہ فساد درست کردہ اند، اما قیمت ملت بلوچ را تعیین می کنند! اگر آمریکا پشت و پناہ پنجابی ھا نبود شاید ما آزادی خود را گرفتہ بودیم ۔ جبران گذشتہ ھا فقط با مبارزہ شدید امکان پذیر است و بس ۔ نباید در مبارزہ وقفہ ایجاد کرد ۔
سوال: دخالت آمریکا در پاکستان کمرنگ تر شدہ اما دخالت چین اضافہ میشود ۔ آیا این واقعیت ندارد؟
جواب: پنجاب قبلا فقط با یک امپریالیست بود اما حالا با دو امپریالیست ھرزگی می کند ۔
سوال: آيا برای بدست آوردن آزادی میشود با پاکستانی ھا مذاکرہ ھم کرد؟
جواب: آرزوی ما این است کہ آزادی را بدست بیاریم ۔ تلاش آنھا این است کہ ما را فریب دادہ و از راہ آزادی بدور کردہ و شکست بدھند ۔ آنھا اصلا ھمچنین ارادہ ای ندارند کہ حقوق ما را بدھند ۔ ما می خواھیم پنجاب آنقدر از ما بیزار شود و تلاش کند کہ خود را از دست ما نجات دھد، آنموقع اگر فھمیدیم کہ واقعا می خواھد از دست ما نجات پیدا کند در بارہ مذاکرہ تصمیم می گيریم ۔ از "Trojan horse" دوری کنید ۔ بستہ ھدیہ اینھا ھمان Trojan horse است ۔ زمانیکہ مادران پنجابی بہ این نتیجہ رسیدند کہ فرزندان خود را اجازہ پیوستن بہ ارتش ندھند، آن موقع ما برای مذاکرہ با آنھا فکر می کنیم ۔
سوال: نسبت بہ بعضی از بلوچھای ملی گرا کہ ارادہ مذاکرہ با پنجابی ھا را دارند، نظر شما چیست؟
جواب: آنھا بہ ما سراب نشان می دھند ۔ کسانیکہ خود را ملی گرا می گویند و وعدہ این سراب را می دھند، آنھا بازی نخوردہ اند بلکہ مکار و منافق ھستند ۔ آنھا معنی سراب را بدرستی می دانند اما حیلہ گری می کنند ۔ نمی خواھند کہ قیمت جھد و جھد را بپردازند ۔ می خواھند مصیبتی کہ بر سر بلوچھا آمدہ بر سر آنھا نیاید و آنھا نجات پیدا کنند ۔
سوال: شما بالاچ گرگیج را ستایش می کنید؟
جواب: من خیلی تحت تاثیر جنگھای چریکی ھوشیارانہ و بھادری بالاچ گرگیج کہ با دشمانان خود داشتہ قرار گرفتہ ام ۔ من نام بالاچ را از نام او انتخاب کردہ ام ۔ البتہ ھمیشہ در این فکر درگیر بودم کہ شاید قبیلہ من نام بالاچ را نپذیرد چون این اسم وجود نداشت، اما من اسم آرمانی خود را انتخاب کردم ۔ زمانیکہ نام گزن را انتخاب کردم بعضی ھا اعتراض کردند و می گفتند نام اشخاص بزرگ را برای بچہ انتخاب نکن در شخصیت بچہ سنگينی می کند ۔
سوال: بالاچ ھرگز در کودکی شما را اذیت می کرد؟
جواب: بالاچ ھرگز در کودکی و جوانی اذیت نمی کرد ۔ او پسر من نبود بلکہ دوست من بود، دوست صمیمی من بود، ھمراہ و ھمسفر من بود ۔ مسکو درس میخواند تعطیلات دیدن من می آمد ۔ چند سالی در لندن ماند از من دور شد ۔ نہ خیلی زیاد ۔۔ ۔۔ ۔شما ضعف ھای مرا نمایان کردید ۔ در قبیلہ مری من بہ شاخہ باولان زئی تعلق دارم ۔ در بارہ من می گویند زمان راہ رفتن بسوی زمین نگاہ می کند انگار چیزی را گم کردہ است ۔ سایر بلوچھا سر را بالا می گيرند و می خواھند سر را ھمیشہ باید بالا گرفت ۔ ھمہ باولان زئی ھا اینطور نیستند اما این ضعف بزرگ من است ۔ از بالاچ حرف می زنیم ممکن است من نتوانم ضعف خود را پنھان کنم ۔ زمانیکہ او وارد جنبش شد خود آن بزرگوار میگفت" راھی کہ من در پیش گرفتہ ام بازگشتی وجود ندارد ۔ من بلیط یکطرفہ گرفتہ ام "
بچہ ھای اقوام من برای یادآوری او بہ آھنگ ریشمان گوش میکنند
سوال: جدایی طولانی؟
جواب: بلہ! ھمان جدایی طولانی!
این روزھا دوبارہ ھمان حالت قبلی شدہ، تا یک فرزند کشتہ میشود تمام بارسنگين دوبارہ تکرار می شود ۔ بعد از ھر مرگ یادھا تازہ میشوند ۔ ( زمانیکہ این جملہ را می گفت چشمان سردار شیردل آب دیدہ شدند )
اشک ھا بخاطر نام بالاچ سرازیر می شوند اما بہ یاد تمام شھدای جنبش بلوچستان می افتم ۔ ( چند لحظہ خاموشی)
از بردگی حالت بدتری ھم وجود دارد؟
سوال: پیام شما برای نوجوانان چیست؟
جواب: نگذارید این جنگ آزادی متوقف شود ۔ بدون وقفہ این مبارزہ را ادامہ دھید ۔ تا رسیدن بہ آزادی بجنگيد ۔ اگر وقفہ پیش آمد و این تسلسل شکست ضرر جبران ناپذیری متحمل میشوید ۔ اجازہ ندھید این جنگ تا رسیدن بہ آزادی توقف کند ۔
سوال: برای افرادی کہ فعالیت سیاسی می کند چہ پیامی دارید؟
جواب: بھترین راہ این است کہ ھمہ سازمانھا یکی شوند، اگر این کار انجام نگرفت حداقل روی برنامہ ھا متفق شوند ۔ ھمہ مسئولانہ عمل کنند و وظیفہ خود را انجام بدھند ۔ آنھای کہ خود را ناسیونالیست می نامند حرف زدن از خودمختار استانی با ادعای آنھا در تضاد است ۔ اولین ھدف ناسیونالیست آزادی است ۔ شما را بخدا بیدار شوید ۔ بہ دشمن فرصت ندھید ۔ جان ھا را فدا بکنید اما بہ مبارزہ ادامہ بدھید ۔
برگردان: ناصر محتشمی
No comments:
Post a Comment