حماسه‌های مردم بلوچ

نام کتاب: حماسه‌های مردم بلوچمؤلف: عبدالحسین یادگاریناشر: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پژوهشکدة مردم شناسی با همکاری نشر افکار.
قطع: رقعیقیمت: 4200 تومان

این مجموعه به کوشش عبدالحسین یادگاری براساس پژوهش‌های پژوهشکده مردم شناسی گرد آمده است. مرحوم یادگاری با زیر و بم فرهنگ بلوچ آشنا بود و نگاهش زوایای پنهان آن را روایت می‌کرد و پوسته را شکافته و به مغز می‌رسید. ایشان در این کتاب هیجده جریان حماسی قوم بلوچ را که اکثرا مربوط به حوادث جنگی و حماسه‌های عاشقانه در زمان حکومت میرچاکر رند در حدود چهارصد و اندی سال پیش در بلوچستان شرقی (پاکستان امروزی) رخ داده‌اند، گردآوری نموده است. اشعار این کتاب با فونت اردو که در واقع در بلوچی هم پذیرفته شده، با آوانویسی لاتین و ترجمة فارسی، حروف نگاری شده‌اند که خواندن مطالب کتاب را برای خوانندگان بلوچ، فارس و خارجیان آسان ساخته است.

این کتاب با سه مقدمه ارزشمند آراسته شده است. مقدمه نخست توسط مرتضی رضوانفر، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی ایران، مقدمه دوم از آن ویراستار علمی کتاب، آقای دکتر موسی محمودزهی است که پس از آن زندگی‌نامه مرحوم عبدالحسین یادگاری به رشته تحریر درآمده است و مقدمه سوم از آن خود مؤلف است که در ضمن معرفی کتاب، بحثی جامع، مختصر و مفید درباره موقعیت جغرافیایی بلوچستان، مهاجرت قوم بلوچ، باستان شناسی منطقه، زبان بلوچی و لهجه‌های مختلف آن، نگاشته است.

حماسه (به فتح اول) که در لغت به معنی دلاوری و شجاعت است، از قدیمی‌ترین انواع ادبی است. حماسه شرح تاریخ قبل از دوران تاریخی است. در آن سخن از جنگهایی است که برای استقلال و بیرون راندن یا شکست دشمن یا کسب نام و به دست آوردن ثروت و رفاه صورت گرفته است. قبایل و تیره‌های گوناگون متحد شده و اندک‌اندک ملتی به وجود آمده است. از این رو حماسة هر ملتی، بیان کنندة آرمانهای آن ملت است و مجاهدات آن ملت را در راه سربلندی و استقلال برای نسلهای بعدی راویت می‌کند. حماسه شعر ملل است به هنگام طفولیت ملل، آن‌گاه که تاریخ و اساطیر، خیال و حقیقت به هم آمیخته و شاعر مؤرخ ملت است.حماسه‌های قدیمی بیشتر منظومند، اشعار روایی بلندی که دربارة مسائل جدی زندگی مردم باستان با سبکی عالی و فاخر سخن گفته‌اند. خاطرة پهلوانانی را که در مجد و عظمت ملت خود کوشیده‌اند، در آن گرامی داشته شده است. از این رو اسم دیگر حماسه شعر پهلوانی است.حماسه‌های مردم بلوچ، داستان‌های منظوم این قوم آریایی/ ایرانی را که سینه به سینه روایت شده است، در بردارد. روایت‌های منظوم حماسی قوم بلوچ، از دوره‌ها و سالهای دیر و دور گذشته و با تجربه‌های تلخ و شیرینش آمیخته و حکایت از تاریخ پرفراز و نشیب، اما یکدل و پیوستة آن با سرزمین ایران دارد. افسانه‌های بلوچ، چشم‌اندازی از حماسه‌هایی پرشکوه را به تصویر می‌کشد. قهرمان بلوچ (همل) آنگاه که به نگهبانی از میهن خود چون جدش رستم در برابر کشتی‌های پرتغالیان بسان کوه قد می‌کشد و… پهلوانی‌های بلوچی، آکنده از تاریخ و هستی حماسی این قوم ایرانی است که سر در برابر ظلم خم نکرده است.

‎‎حماسه های مردم بلوچ‎‎

نویسنده: عبدالحسین یادگاری‏388 ص، تهران: نشر افکار، 1386، چاپ اول

حماسه های مردم بلوچ، داستان های منظوم این قوم ایرانی را که سینه به سینه روایت شده است، دربردارد. ‏روایت های حماسی قوم بلوچ، از دوره ها و سال های دیر و دور گذشته و با تجربه های تلخ و شیرین آمیخته ‏گردیده است. این روایت ها حکایت از تاریخ پرفراز و نشیب مردم بلوچ و پیوستگی آن با سرزمین ایران دارد. ‏افسانه های بلوچ، چشم اندازی از حماسه هایی پرشکوه را به تصویر می کشد. داستان های حماسی بلوچستان ‏را که به صورت نظم باقی مانده، شاعرانی سروده اند که خود شاهد و ناظر رخدادهای زمان خویش بوده اند. ‏این سرایندگان معمولا یا روحانی بودند و یا به طبقه اشراف و حکومتگر محلی تعلق داشتند. بیشتر این حوادث ‏جنگی و حماسه های عاشقانه، در زمان حکومت «میر چاکر رند»، یعنی در حدود چهارصد و اندی سال پیش ‏در بلوچستان شرقی (پاکستان امروزی) رخ داده اند. این حماسه ها به وسیله خوانندگان خوش صدا که معمولا ‏از طبقه «پهلوان» یا به عبارت دیگر نوازندگان و مطربان حرفه ای بودند، با همراهی سازهای پهلوانان در ‏مجالس شادی اجرا می شده است. مجموعه حاضر، بر اساس پژوهش های «پژوهشکده مردم شناسی» وابسته ‏به «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری»، به کوشش پژوهشگر برجسته و فقید تاریخ و فرهنگ مردم بلوچ، ‏یعنی «عبدالحسین یادگاری»، تدوین شده است. ‏

پژوهشکده مردم‌شناسی منتشر کرد

حماسه‌های مردم بلوچ، حکایت اسطوره‌های کهن ایران

هر گوشه از سرزمین کهن ایران، حکایتی دیرین سال دارد، حکایتی که ما را به سمت نخستین اسطوره‌ها و افسانه‌های اقوام ایرانی باز می‌برد، حماسه‌های مردم بلوچ یکی از حماسه‌های سرزمین کهن ایران به‌شمار می‌آید.دکتر مرتضی رضوان‌فر، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی درباره کتاب «حماسه‌های مردم بلوچ» به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: حماسه‌های مردم بلوچ، داستان‌های منظوم این قوم ایرانی را که سینه به سینه روایت شده، دربردارد. روایت‌های منظوم حماسی قوم بلوچ از دوره‌ها و سال‌های دیر و دور گذشته و با تجربه‌های تلخ و شیرینش آمیخته و حکایت از تاریخ پرفراز و نشیب اما یک‌دل و پیوسته آن با سرزمین ایران دارد.وی افزود: کتاب حماسه‌های قوم بلوچ، ثبت بخش مهمی از میراث معنوی فرهنگ ایرانی به شمار می‌آید و لازمه درک فرهنگ ایرانی، فهم میراث معنوی آن است، آن‌گونه که می‌توان زوایا و چشم‌اندازهای گوناگون را راه‌هایی برای شناخت افزون‌تر دانش فرهنگی اقوام ایرانی دانست. رضوان‌فر خاطرنشان کرد: تلاش پژوهشکده مردم‌شناسی در گروه مطالعات اسطوره و آیین به سوی ثبت و ضبط سنت‌های شفاهی و روایی فرهنگ ایرانی گرایش یافته و سویه‌های گوناگونی چون آیین، اسطوره و افسانه را فراپوشانده است. رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی یادآور شد: افسانه‌های بلوچ، چشم‌اندازی از حماسه‌هایی پرشکوه را به تصویر می‌کشد. قهرمان بلوچ «همل» آنگاه که به نگهبانی از میهن خود چون جدش رستم در برابر کشتار‌های پرتغالیان بسان کوه قد می‌کشد و هنگامی که پهلوانان عاشق از عشق می‌گویند و شوریده سر، پیمانه دلدادگی را تا آخرین جرعه سر می‌کشند، شاعر از زبان آنان شوریده حال چکامه می‌سراید.این مردم‌شناس افزود: دنیای حماسه بر مدار ستیز خوبی و بدی می‌چرخد، چرا که در این دنیای دوگانه خوبی‌ها و خیرِخداآفرید، آن را به سوی کمال کشاند و پهلوانان خیر و شر در برابر هم صف کشیدند و در وسعت میدانی که به پهناوری تمامی جهان است از زمین تا کیهان، به جنگ هم شتافتند.وی افزود: اخلاق حماسی از رزم و شهادت می‌گوید و بزرگی پهلوانان در بزرگی روح و قلب و ورزیدگی تن آنان پدیدار می‌شود و تن گرچه تنها کالبدست، به شهامت قلب و زلالی روح، بزرگ و نستوه می‌شود. الگوی پهلوانی در ایران با ورزیدگی تن درهم می‌تند، آنگونه که دین مردی چون آرش، کمانداری سترگ است که با پهلوانی مرز ایران را از گزند نگاه تعدی جوی دشمن ایمن نگاه می‌دارد.رضوان‌فر به گردآورنده این کتاب اشاره کرد و گفت: این مجموعه به کوشش زنده‌یاد عبدالحسین یادگاری بر اساس پژوهش‌های پژوهشکده مردم‌شناسی گردآمده است، روانشاد یادگاری با زیروبم فرهنگ بلوچ آشنا بود و نگاهش زوایای پنهان آن را روایت می‌کرد و پوسته را شکافته و به مغز می‌رساند.در این کتاب به موقعیت جغرافیایی و زبان بلوچی و پیشینه زبان بلوچی اشاره شده که هیجده حماسه را تشکیل می‌دهد و هر حماسه با ترجمه فارسی و آوانگاری شعر بلوچی گردآمده و در پایان کتاب نیز فهرست اعلام بیان شده است.جنگ نلی، مرثیه حماسی همل، همل جییند و پرتغالی‌ها، همل جییند و شیر، جنگ چاکر رند کولوایی، عزت و میروک، کیا و سدو، شهداد و مهناز، جنگ سوسمار، میرکنبر، بالاچ گرگیج، لله و گراناز، مهراب خان نوشیروانی، قول بلوچی، نودبندگ لاشاری، شی مرید و هانی، دوستین و شیرین، شالی و میرابراهیم از جمله حماسه‌های مردم بلوچ در این کتاب گردآمده است.به گفته رضوان‌فر، بیت‌های کردی این کتاب نیز به صورت لوح فشرده آماده انتشار است.

«حماسه‌های مردم بلوچ» با شمارگان 2200 نسخه و بهای 42000 ریال از سوی پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با همکاری نشر افکار منتشر شد

Source:

http://www.pahra.blogsky.com/1388/05/05/post-11712/