عاشورایی که آمریکا را تکان داد

مهرنوش پورضیایی

بی بی سی، واشنگتن

با ورود حرکت های اعتراضی در ایران به مرحله ای جدید، موضع گیری های دولت آمریکا که ابتدا بسیار محتاطانه بود نیز تغییر شکل پیدا کرده است.

روز دوشنبه باراک اوباما تعطیلات کریسمس خود را شکست و در برابر دوربین ها ظاهر شد تا برخوردهای خشونت بار روز عاشورا در ایران را محکوم کند. آقای اوباما رفتار حکومت ایران را بیدادگرانه خواند و گفت سرکوب وحشیانه و ناعادلانه حکومت، آرمان های مردم ایران را از میان نمی برد.

اوباما همان رییس جمهوری است که اولین اظهار نظرش در باره انتخابات بحث انگیز اخیر ایران، چهار روز طول کشید، تا بعد از این مدت هم با ملاحظه بسیار بگوید از وقایع ایران ناراحت شده. اما حالا شش ماه پس از آن روزها، ابایی از محکوم کردن شدید اتفاقات ایران و درخواست آزادی زندانیان ندارد.

وقتی اعتراضات به نتیجه انتخابات برای اولین بار به خشونت کشیده شد، خبرنگاران بارها وبارها با مقامهای کاخ سفید بگومگو کردند که چرا واکنش درخوری نسبت به کاربرد خشونت علیه معترضان در ایران نشان نمی دهند. برخی مقامهای کنگره آمریکا بارها رییس جمهوری را متهم به این کردند که "مرعوب ایران" است، اما تا هفته ها آنچه از واشنگتن به گوش می رسید، این بود که دولت آمریکا نگران متهم شدن به دخالت در مسائل ایران است.

تصاویر تکان دهنده کشته شدن ندا آقا سلطان، اما، باراک اوباما را یک گام به جلو برد. آقای اوباما صحنه در خون غلتیدن خانم آقاسلطان را "دلخراش" خواند و در تندترین اظهار نظرش تا آن زمان گفت که در کنار مردم آمریکا سوگوار تمام جان های از دست رفته در اعتراضات ایران است.

در عین حال، با ادامه اعتراضها در ایران، تلاش های دولت اوباما برای به تنیجه رساندن مذاکرات هسته ای ژنو هم ادامه داشت. تاکید مقامهای آمریکا همواره بر این بود که اولویت در این مذاکرات، بحران هسته ای ایران است، نه حقوق بشر یا جنبش اعتراضی در این کشور.

در طول حدود یک سال که آغاز تلاش های باراک اوباما برای مذاکره با ایران می گذرد، تهران نشانه ای از علاقه به عملی کردن توافق های اولیه در مذاکرات ژنو از خود نشان نداده است.

رهبر ایران دستکم دو بار دست دوستی باراک اوباما را "دستی چدنی در دستکشی مخملی" خوانده، ایران از تاسیسات هسته ای قبلا ناشناخته ای در قم خبر داده و دستکم دوبار موشک های دوربرد آزمایش کرده. این حرکتها به غرب نشان داده که ایران اهل کوتاه آمدن نیست.

در واشنگتن، امید به موفقیت مذاکره با ایران بر سربرنامه هسته ای این کشور بیش از هر زمان دیگری رنگ باخته است و بحث تحریم ایران، به طور جدی در محافل سیاسی آمریکا مطرح است.

به عقیده بسیاری از ناظران، برخورد خشن و بی انعطاف حکومت ایران نه تنها اعتراض های مسالمت آمیز داخل کشور را به مرحله ای تازه کشانده، بلکه به نظر می رسد جایی برای ملاحظه کاری و احتیاط بیشتر مقامهای آمریکا نیز باقی نگذاشته است.

در روزهای اولیه بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایران، خبرنگاری از سخنگوی دولت پرسید: "آیا حتما فرق کسی پیش روی شما شکافته شود تا واکنشی صریح تر نشان بدهید؟" حالا به نظر می رسد تصاویر عاشورای خونین ایران به اندازه کافی دولت آمریکا را تکان داده است

BBC