عکس صبا دشتیاری و رستم کریمی مدیر سایت در حدود 9 سال پیش
زبانشناس ، نویسنده و استاد برجسته بلوچ دانشگاه بلوچستان ، دکتر صبا دشتیاری در کویته مرکز ایالت بلوچستان پاکستان ترور شده است.
به نقل از منابع رسانه ای پاکستان، در شب چهارشنبه هفته گذشته وقتی پروفسور دشتیاری در راه خانه بود توسط افراد ناشناس هدف گلوله قرار گرفت و به علت جراحات وارده بر اثر اثابت گلوله بر سر و گردن در دم جان باخت. هنوز هیچ گروهی مسئولیت این ترور را بر عهده نگرفته است.
در پی قتل صبا دشتیاری دانشگاه بلوچستان تعطیل شد و فدراسیون ملی دانشجویان پاکستان در اسلام آباد به تظاهرات پرداختند ،سازمان عفو بین الملل نیز این قتل را قویا" محکوم کرد و از دولت پاکستان خواست تا با عاملین این جنایت برخورد کند.
***
صبا دشتیاری در دانشگاه کویته فلسفه و مطالعات اسلامی و الهیات تدریس می کرد. مسلط به زبانهای بسیاری از جمله انگلیسی ، فارسی و عربی بود ، صبا در سال 1953 در منطقه لیاری کراچی در یک خانواده طبقه متوسط رو به پایین به دنیا آمد ، دشتیاری مطالعات اسلامی را در دانشگاه بلوچستان آموخت و در زبان بلوچی به عنوان یکی از اساتید پیشکسوت مورد احترام است ، او نویسنده چندین کتاب به زبان بلوچی و پایه گذار یک آکادمی زبان برتر بلوچی در کراچی است.
از وی ده ها کتاب شعر و داستان به زبان بلوچی و چند کتاب به زبان اردو در مورد رشته تحصیلی اش فلسفه چاپ شده است ، موضوع بیشتر كتاب های صبا داستانهای كوتاه و شعر در زبان بلوچی است. وی در زمینه شعر، خود را از نظر فكری و رجحان از گلخان و آزاد متاثر می دانست و از نظر فنی سید هاشمی و مراد ساحر را قبول داشت.
صبا دشتیاری بارها در سفرهای مختلف از پاكستان به ایران آمده است، و هدف سفر ایشان جمع آوری منابع زبان بلوچی از سراسر بلوچستان جهت استفاده در كتابخانه مرجع زبان بلوچی خود بود كه در كراچی احداث كرده است.
او می گفت برای اولین بار با اصرار دوستانش در یك برنامه رادیویی كه به زبان بلوچی شركت كرده و بعد از آن بوده كه به زبان بلوچی علاقه مند شده و انگیزه ای شده تا بیشتر به زبان بلوچی بپردازد، وی از استاد عبدالله و عابد آسكانی به عنوان اولین کسانی که در یادگیری و طریقه خواندن و نوشتن زبان بلوچی به او کمک کرده اند یاد می کرد .
صبا فردای زبان بلوچی را روشن می دید و دلیلش دیروز بود كه خوانندگان زبان بلوچی از تعداد انگشتان یك دست هم كمتر بودند ، او معتقد بود که ما باید بنیادی و ریشه ای كار كنیم چون بیشترین كتاب هایی كه منتشر می شوند تحقیقی است و در زبان شناسی ریشه ای كار نشده است. او از وضعیت شعر و ادب بلوچ انتقاد می کرد و اینکه بلوچستان تا سال 2004 بیش از سه هزار شاعر داشته كه بیشتر مضمون آنها در مورد عاشق و معشوق بوده را راه صحیحی نمی دانست ، او می گفت: ما باید به این نكته توجه كنیم كه ادب تنها شعر نیست هرچند از حد من خارج است و من نمی توانم بگویم چكار باید بكنیم ، یك ادیب بلوچ به خواندن علمی زبان روی آورد آینده آن روشن تر است، و الان در این زمان با وجود تكنولوژی و پیشرفت جوامع باید همگام با آن پیش برویم چون تكنولوژی برای یك عده ای خاص نیست و همه می توانند از آن بهره ببرند و در حال حاضر با وجود اینترنت و وب لاگها می توانیم زبانمان را به عنوان یك زبان زنده به جهانیان معرفی كنیم. امروز نشریاتی پا گرفته كه گاهاً شعر یا داستانی را به زبان بلوچی نشر می كنند و اینها ما را به آینده امیدوار می كند.
صبا از اینکه بیش از 200 سال است که هر کس نظریه ای می دهد و رسم الخط جدیدی ابداع می كند ناراحت بود و این را بزرگترین مشكل سد راه زبان بلوچی می دانست او اعتقاد داشت که باید زبان از شكل قومی و شبكه ای خارج شود و یك رسم الخط بصورت استاندارد بین تمامی قبیله های بلوچ رایج شود و تا زمانی که یك رسم الخط بصورت استاندارد و واحد رایج نشود باز هم به جای جلو رفتن به عقب می رویم .او ادامه داد : امروزه رایج شده كه یك نفر در خانه خود می نشیند و یك خط ابداع می كند و ادعا می كند این صحیح است و رسم الخط های دیگر را قبول ندارم دوباره به همان نقطه اول برمی گردیم كه استاندارد نیست یعنی زمانی كه یك زبان و یك خط در تمام جغرافیای گسترده بلوچستان رایج شود آن وقت است كه می توانیم اشكالات آن را برطرف كنیم و یك قدم به جلو برویم.
***
صبا دشتیاری 30 سال از عمر خود را برای ترویج فرهنگ و زبان بلوچی اختصاص داده بود هرگز ازدواج نکرد و تمام عمر خود را برای ترویج فرهنگ و زبان بلوچی تلاش کرد، اما زندگی صبا فراز و فرود های بسیاری داشت ، او قصد داشت در جامعه مسلمان و سنتی پاکستان ساختار شکنی کند و در مورد بسیاری از احکام اسلامی و مسائل تابو بحث می کرد .
صبا در این دو سال آخر عمر خود از وادی فرهنگ پا به عرصه سیاست گذاشته بود و به صورت علنی از خشونت و مخالفان مسلح حکومت پاکستان حمایت می کرد به طوری که اله خان نویسنده پاکستانی در مقاله ای تحت عنوان «با عرض پوزش از استاد» به نقد افکار و عملکرد او می پردازد و می نویسد: صبا دشتیاری مردی عاطفی بود و همین دلیل باعث شد تا او از قلب خود به جای مغز استفاده کند و نمی توانست درک درستی از چگونگی استفاده از قوانین بازی داشته باشد. درست است که دانشگاه ها پناهگاه های آزادی بیان و اندیشه هستند اما این اصل غربی و بیگانه است و از فرهنگ و سنت ما فاصله دارد. شما قصد داشتید خود را نماد آزاد اندیشی معرفی کنید آن هم با باورهای لوکس در یک کشور مذهبی.
آقای دشتیاری بدون شک شما نقشی مهمی در ترویج زبان و ادبیات بلوچی داشته اید و استادی شما در تاریخ و فلسفه با توجه به استانداردهای قرن 21 برای ما قابل احترام است و ما بسیار خوشحالیم که شما جمع آوری صدها کتاب و اسناد به زبان های مختلف جهان که برجسته ترین آنها ادبیات ، تاریخ و فرهنگ بلوچ است و در نوع خود در جهان بی نظیر است را به سرانجام رسانده اید.
ولی چه خوب می شد بقیه زندگی خود را به این کار شایسته اختصاص می دادید. صبا دشتیاری ، درست است که شما متفکر و معلمی بزرگ بودید ، اما شاید فاقد عقل سلیم. و این تقصیر شما نیست که هر مرد بزرگ این مشکل مشابه را دارد و این مشکل منجر به ناتوانی از سخن گفتن درست در زمانی مناسب می شود.( منبع وبلاگ گدروسیا)
گون دل پہ دردیگ وتی باسکاں ھال سرکنگ لوٹاں کہ بلوچی زُبان ء ُُ لبزانک ءِ کوّاس ء ُ بلوچستان یونیورسٹی ءِ پروفیسر صبا دشتیاری مروچی کوئٹہ سریاب روڈ ءِ سرا نا شُناسیں مردمانی تیر گواری ءَ چے شہید کنگ بوتگ۔
واجہ پروفیسر صبا دشتیاری ءِ بیرانی ءَ مروچی کُل جہان ءِ بلوچ دل پہ دردیگ اَنت ۔
واجہ صبا دشتیاری ءِ جاہءَ دگہ کس پُر کُت نہ کنت ۔
چہ وتی رب العالمین ما دُعا کنیں کہ واجہ ھُدا ھُدا مُرزی ءَ وتی گنجیں راھمتانی توکا جاہ مہ نند بہ کنت ء ُ پُشت پداں سگگ ءُ اوپار بہ دنت۔ انشالا انچُش بات
No comments:
Post a Comment