بازتاب سفر جنجالی احمدی نژاد به آفريقا؛ اعتراض در زيمبابوه، بازخواست در اوگاندا

رضا تقی زاده (تحلیلگر مسائل ایران)

محمود احمدی نژاد ديدار از رابرت موگابه رييس جمهور زيمبابوه را با هدف مقابله با غرب و بخصوص بريتانيا، و گفت وگو با موسوينی رييس جمهور اوگاندا را با انگيزه جلب حمايت آن کشور در شورای امنيت، هنگام طرح قطعنامه تنبيهی تازه عليه ايران انجام مي دهد. عليرغم دادن وعده کمک و سرمايه گذاری در زيمبابوه، گام اول سفر رييس دولت ايران اعتراض های شديدی را در آن کشور برانگيخته است.

هدف از سفر محمود احمدی نژاد به زيمبابوه که به دعوت رابرت موگابه صورت گرفته، شرکت در نمايشگاه سرمايه گذاری خارجی در آن کشور اعلام شده است. بسياری از موسسات و دولت هايی که متعهد به شرکت در نمايشگاه مزبور شده بودند، از شرکت در نمايشگاه سرمايه گذاری خودداری ورزيدند.

دعوت احمدی نژاد به زيمبابوه با مخالفت حزب جنبش دمکراتيک برای تغيير (ام-دی-سی) به رهبری مورگان چندرای نخست وزير آن کشور روبرو شد. حزب اکثريت حاکم طی بيانيه تندی که به اين مناسبت انتشار داد مدعی شد : دعوت از احمدی نژاد به شرکت در افتتاح نمايشگاه سرمايه گذاری مانند « دعوت از پشه برای معالجه بيماری مالاريا است».

حزب اکثريت در زيمبابوه مخالف با روشهای حکومتی موگابه است. موگابه رييس جمهور سالخورده زيمبابوه که طی ۳۰ سال گذشته قدرت را درآن کشور در دست داشته است، نتايج انتخابات ماه مارس سال ۲۰۰۸ را که برنده آن حزب مورگان چندرای بود، نپذيرفت و او را پس از ضرب و شتم به زندان برد. و لی بر اثر فشار های جامعه جهانی بخصوص کشورهای افريقايی منجمله افريقای جنوبی، مجبور به سازش با چندرای و حزب او شد و مقام نخست وزيری را به وی واگذار کرد.

حزب چندرای در توضيح مخالفت خود با سفر محمود احمدی نژاد او را مخالف حقوق بشر، اعدام گر جنگ طلب ناميد و مدعی شد ديدار وی تلاشهای دولت زيمبابوه برای عادی سازی مناسبات کشور با غرب را که طی سالهای اخير بسيار تيره شده بود، تهديد خواهد کرد.

چندرای نخست وزير زيمبابوه قرار بود بمنظور پرهيز از روبرو شدن با احمدی نژاد همزمان با سفر رييس دولت ايران به کشور خود، به بهانه تلاش برای لغو تحريمهای خارجی عليه زيمبابوه، به اروپا سفر کند، ولی سفر او بدليل اختلال ناشی از اتشفشان در پرواز های اروپايی، انجام نشد. با اين وجود بنظر مي رسد که نخست وزير زيمبابوه طی اقامت دور روزه احمدی نژاد از ديدار با او خودداری ورزد.

احمدی نژاد قرار است همراه با موگابه در روز جمعه در مراسم افتتاح نمايشگاه سرمايه گذاری که در دومين شهر بزرگ زيمبابوه برگزار مي شود شرکت کند. پيش از عزيمت به حراره پايتخت زيمبابوه، احمدی نژاد در فرودگاه تهران يادآور شد که جهت سياسی و ايستادگی زيمبابوه در مقابل استعمار با منطق انقلاب اسلامی ايران منطبق است.

او همچنين وعده داد که بجز کمکهای تجاری و مالی که در اختيار در زيمبابوه قرار خواهد داد، کارخانه نساجی و خط مونتاژ تراکتور نيز در آن کشور داير خواهد کرد.

به منظور تلافی دعوت خود به زيمبابوه، احمدی نژاد قرار است متقابلا، از رابرت موگابه برای شرکت در يک کنفرانس بين المللی ديگر که گروه ۱۵ ناميده شده و در تهران تشکيل خواهد شد، دعوت بعمل آورد.

گروه ۱۵ مورد نظر ايران متفاوت با گروه ۱۵ کشور قدرتمند دنيا است که بعنوان جی-۱۵ از آن ياد ميشود.گروه جی -۱۵ ايران گردهمايی ۱۵ کشور فقير افريقايی، امريکای لاتين و دوستان خاورميانه ای جمهوری اسلامی است که ظاهرا بعنوان بخشی از دوباره سازی های آن در مقابل نظام جهانی، و در راستای اقداماتی مانند برگزاری کنفرانس اخير خلع سلاح اتمی در تهران و يا تهيه بسته پيشنهادی ايران در مقابل بسته پيشنهادی جامعه جهانی، و پيشنهاد تغيير معاهده منع گسترش سلاحهای هسته ای به سليقه ايران بجای مذاکرات کنفرانس ماه آينده که به اين منظور در نيويورک برگزار خواهد شد، صورت مي گيرد.

گام دوم سفر سه روزه احمدی نژاد به افريقا و ديدار او از اوگاندا نيز با مشکلاتی کمتر از ديدار وی از زيمبابوه روبرو نيست.

کشور اوگاندا يکی از دو سهميه سالانه افريقا در شورای امنيت را در اختيار دارد. منوچهر متکی روز يکشنبه هفته قبل اعلام داشته بود که ايران برای مقابله با فشار های امريکا، تماسهايی را با ۱۵ کشور عضو شورای امنيت برقرار خواهد کرد.

برقراری اين تماسها که با هدف پيشگيری از تصويب قطعنامه تنبيهی تازه ای در شورای امنيت عليه ايران صورت مي گيرد، همزمان با تشکيل مرتب جلسات گروه ۱+۵ با شرکت چين در نيويورک است که مسئوليت تدوين پيشنويس قطعنامه به آن واگذار شده.

ظاهرا انجام اين بخش از فعاليتهای ديپلماتيک ( هجومی ) ايران در قبال اوگاندا را آقای احمدی نژاد شخصا عهده دار شده است. قبل از انجام ديدار احمدی نژاد از کامپالا پايتخت اوگاندا و گفتگو با موسوينی رييس جمهور آن کشور، جيمز موگومی، دبير دائمی وزارت خارجه اوگاندا ياد آور شد « به عنوان عضو شورای امنيت موضوع فعاليتهای اتمی ايران را با وی مورد گفتگو قرار خواهيم داد».

با اين وجود، و عليرغم پادر ميانی شخصی آقای احمدی نژاد، بنظر نمي رسد اوگاندا در صورت طرح مسئله اتمی ايران در شورای امنيت، از گروه کشورهای مخالف ايران، منجمله ۵ کشور بزرگ عضو ثابت شورای امنيت جدا شده و در کنار ايران قرار گيرد.

کشور اوگاندا در کنار استراليا، بوسنی، برزيل، گابن، ژاپن، لبنان، مکزيک نيجريه، ترکيه، طی سال جاری عضويت موقت شورای امنيت را در اختيار دارد. دو کشور برزيل و ترکيه تاکنون مخالفت خود را با تصويب قطعنامه تنبيهی تازه عليه ايران در شورای امنيت اعلام داشته اند.

رياست ماه آينده شورای امنيت را بصورت ادواری لبنان در اختيار خواهد داشت. به اين ترتيب، تهران اميدوار است بتواند از راه جلب نظر پاره ای از کشور های ديگر، مانع از تصويب قطعنامه بعدی با اتفاق آراء و يا اکثريت کوبنده بشود.

از اين لحاظ اوگاندا در ليست تماسهای مهم ايران و هدف ماموريت جاری ديپلماتيک رييس دولت قرار گرفته است. با اين وجود انتظار نمي رود، دولت موسوينی، بخاطر جانبداری از دولت احمدی نژاد خود را در مقابل جامعه جهانی قرار دهد.

کشور اوگاندا که از مستعمرات سابق بريتانيا است و در سال ۱۹۶۲ به استقلال رسيده بعد از سه دهه پر آشوب اينک با کمک و پشتيبانی غرب دوران ثبات نسبی را تجربه ميکند. ميزان توليد ملی و درامد سرانه آن کشور بدليل برخورداری از ثبات سياسی طی سه سال اخير رشد چشمگيری داشته است.

پيش از آقای احمدی نژاد برای دست يافتن به نفوذ در اوگاندا، معمر قذافی رهبر ليبی نيز ، با حمايت از عيدی امين در آن کشور به چنين تجربه ای دست زده بود. پيامد جنگ کوتاهی با کشور همسايه تانزانيا در سال ۱۹۷۹ و پايان يافتن حکمرانی ۹ ساله عيدی امين در اوگاند، که موجب از دست رفتن جان بيش از ۳۰۰.۰۰۰ نفر ساکنان آن کشور شد، هزينه های قذافی نيز در آن رابطه بی نتيجه ماند. مردم اوگاندا ۸۴ در صد مسيحی و ۱۲ در صد مسلمان اند.

مناسبات کنونی تجاری ايران با هر دو کشور زيمبابوه و اوگاندا بسيار محدود و همکاری های سياسی با آنها نيز در حد روابط عادی ديپلماتيک و در واکنش به شرايط روزاست.

بعد از کنار رفتن موگابه ۸۴ ساله از قدرت، حفظ رابطه ايران با زيمبابوه، و باز پرداخت هر نوع کمک احتمالی مالی دولت احمدی نژاد به آن کشور، با توجه به برخورد کنونی حزب حاکم و نخست وزير کنونی زيمبابوه با شخص احمدی نژاد، به همان سرنوشتی دچار خواهد شد که کمکهای نظامی و مالی معمر قذافی به دولت عيدی امين در اوگاندا دچار شد.

Radiofarda