ایران بر سر دوراهی: خودکفایی بنزین یا تامین مواد پتروشیمی

برخی کارشناسان می گویند که ایران در شرایط دشوار می تواند دوباره بنزین تولید داخل را جیره بندی کند

ده روز بعد از آنکه ایران اعلام کرد با تولید بنزین در شش شرکت پتروشیمی توانسته در تولید بنزین به خودکفایی برسد، گزارشها نشان می دهد که برخی تولیدات پتروشیمی در بازار ایران به شدت کمیاب شده است.

این مشکل به حدی بوده که تولید بنزین در پتروشیمی بوعلی سینا متوقف شده است.

چند روز پیش انجمن صنایع رنگ و رزین با هشدار نسبت به کمبود مواد پتروشیمی در بازار اعلام کرده بود که این مسئله مشکلاتی را در زمینه تامین مواد اولیه برای تولید کنندگان بوجود آورده است. گزارشها نشان می دهد که عرضه محصولاتی نظیر متانول، اسید استیک، کربنات سدیم،اسید سولفوریک، اوره و آمونیاک که در شرکت های پتروشیمی تولید می شود، در بازار داخلی کاهش پیدا کرده است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران، علی محمد بساق زاده مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفته است: "پتروشیمی بوعلی سینا که قبلا و به مدت چند هفته در حال تولید بنزین بود، اکنون مشغول تولید مواد آروماتیکی است تا نیاز داخلی کشور به این مواد را تامین کنند."

دولت ایران برای تولید بنزین واحدهای پتروشیمی جم، نوری (برزویه)، اراک، بوعلی سینا، بندر امام و امیرکبیر به کار گرفت تا از این طریق به کشورهای تحریم کننده نشان دهد که در صورت تحریم بنزین، این کشور قادر است نیاز خود را از داخل تامین کند.

تصمیم به تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی ها بعد از آن گرفته شد که تحریم های تازه به خصوص تحریم های آمریکا مواد سوختی نظیر بنزین را هدف گرفته بود که به نظر برخی کارشناسان پاشنه آشیل ایران به حساب می آید.

مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به خروج شرکت پتروشیمی بوعلی از چرخه تولید بنزین گفته که "مجتمع های پتروشمی امام خمینی، امیرکبیر، جم، نوری (برزویه) و اراک در حال تامین بنزین هستند."

به گفته آقای بساق زاده، مجتمع های دیگری نظیر پتروشیمی اصفهان و تبریز هم وجود دارند که در صورت لزوم می توانند بنزین تولید کنند.

مصرف روزانه بنزین حدود ۶۷ میلیون لیتر در روز است و تولید بنزین در پالایشگاهها در حد ۴۳ میلیون لیتر در روز است و تا مدتی پیش بقیه نیاز کشور یعنی حدود ۲۴ میلیون لیتر بنزین روزانه خارج وارد می شد.

اکنون وزارت نفت می گوید که پتروشیمی ها بیشتر از این میزان بنزین تولید می کنند و بنزینی از خارج وارد نمی شود.

تا این جای کار به نظر می رسد همه چیز به نفع وزارت نفت است و این وزارتخانه توانسته در یک حرکت ضربتی نشان دهد که تهدید به تحریم بنزین وارداتی برای این کشور اهمیتی ندارد و این کشور قادر است با تغییراتی در خطوط تولید مجتمع های پتروشیمی، بنزین موردنیاز را علاوه بر پالایشگاهها در پتروشیمی ها نیز تولید کند.

سرنوشت مبهم طرح ضربتی تولید بنزین

سوای بحث هایی که در باره کیفیت بنزین تولیدی در پتروشیمی ها مطرح شده و چند حادثه مرگباری که در پتروشیمی ها رخ داده که به عقیده برخی با تولید بنزین مرتبط بوده، کمبود مواد پتروشیمی مهمترین چالشی است که وزارت نفت ایران در طرح ضربتی تولید بنزین با آن رو به رو شده است.

کاهش تولید مواد پتروشیمی مختص بازار داخلی نیست و چالش بزرگی در صادرات غیرنفتی است که بخش عمده ای از آن محصولات پتروشیمی است.

ایران به طور متوسط سالانه بین سه تا پنج میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه می کرد و اگر بتواند با همین روش بنزین مورد نیاز خود را تامین کند، از پرداخت این هزینه خلاص شده است ولی در مقابل باید از خیر درآمدهای بالای فروش مواد پتروشیمی در بازار داخلی و صادرات آن چشم پوشی کند.

گزارش های رسمی نشان می دهد که در پنج ماه اول امسال درآمد صادرات غیرنفتی ایران ۱۱ میلیارد دلار صادرات بوده است که چهار میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار آن محصولات پتروشیمی بوده است.

بنابر گزارشهای رسمی، بیشتر از یک سوم صادرات غیرنفتی محصولات پتروشیمی است و خروج بخشی از این محصولات از فهرست صادرات غیرنفتی می تواند درآمدهای ارزی ایران را به شدت کاهش دهد.

علاوه بر این، کمبود مواد پتروشیمی در داخل نیز زیان بیشتری را بر صنایع مختلف تحمیل خواهد کرد.

شرکت های پتروشیمی نیز ناچارند خسارتهایی را بپردازند که بالا رفتن فرسودگی تجهیزات از جمله آنهاست.

چالش های تازه پیش روی وزارت نفت ایران یکی یکی در حال آشکار شدن است و این پرسش پیش آمده که آیا خودکفایی در تولید بنزین طرحی واقع گرایانه و منطقی بوده یا فقط ایران خواسته به کشورهایی مدافع تحریم ثابت کند که اگر به این کشور بنزین نفروشند قادر است بنزین مورد نیازش را از داخل تامین کند.

پاسخ هر چه باشد، دولت محمود احمدی نژاد که خودکفایی در تولید بنزین را یکی از طرحهای موفقیت آمیز خود می داند اکنون ناچار است تصمیم بگیرد که آیا همچنان و به هر قیمتی حاضر است بنزین مورد نیاز را از داخل تامین کند یا آنکه کم کم فعالیت پتروشیمی ها را به حالت عادی بازگرداند و بنزین را از خارج وارد کند.

به عقیده کارشناسان انرژی، حتی اگر فروش بنزین به ایران تحریم شود تنها راه حل ایران افزایش تولید بنزین به هر قیمتی نیست بلکه این کشور می تواند بنزین تولید پالایشگاههای داخلی را از طریق کارت سوخت و به صورت جیره بندی شده عرضه کند.