پاکستان با خیزش مجدد طالبان روبرو می‌شود

احمد رشید

نویسنده و روزنامه نگار پاکستانی

جنگجویان طالبان در حال بازگشت به دره سوات هستند

افراد محلی طالبان وابسته به هفت طایفه تشکیل دهنده "مناطق قبیله ای فدرال" به دره سوات بازگشته‌اند، جایی‌ که ارتش پاکستان با تمسک به استفاده گسترده ازنیروی نظامی از وجود پیکارجویان پاکسازی کرده است.

در برخی مناطق، افرادی که از جنگ گریخته بودند، بازگشته اند.

یک باردیگر، به دلیل بمب گذاری نافرجام اخیر در اتومبیلی در نیویورک، اوضاع بحرانی منطقه توجه ناظران بین‌المللی را به خود جلب کرده‌است.

گزارش شده که فیصل شهزاد، کسی که این عملیات به او نسبت داده شده، در منطقه وزیرستان پاکستان توسط طالبان آموزش دیده ‌است. طالبان پاکستانی بار دیگر ترور مقامات محلی، ارعاب ساکنان منطقه، تهدید نیروهای امنیتی و جلوگیری از پیشرفت پروژه‌های عمرانی را از سرگرفته و همه را به خشونت روزافزون تهدیدکرده اند.

اول ماه مه، یک بمب‌گذار انتحاری پنج نفر را در دره سوات به قتل رساند. در ماه آوریل هم حداقل شش نفر از ریش‌سفیدان طایفه‌‌ای در بیرون خانه‌هایشان در مینگوره، مرکز این ناحیه و شهرهای دیگر کشته شدند.

نیروهای پیکارجوی تا بن دندان مسلح طالبان با خودروهایشان در روستاها جولان می‌دهند تا ساکنان منطقه را مرعوب کنند، مدارس دخترانه را بسوزانند و هر کسی را که با ارتش همکاری کرده تهدید به مرگ کنند. این در حالی است که نیروهای مسلح و پلیس اغلب و به سادگی نظاره‌گر این اوضاع هستند.

بازگشت مجدد

چنین برخوردی به وضوح نشانگر این است که طالبان خود را برای بازگشتی نمایشی آماده می‌کنند. ملا فضل‌الله، رهبر طالبان در آن منطقه همچنان زنده و پنهان است در حالی که می‌تواند هر لحظه مجددا در انظار ظاهر شود.

ارتش پاکستان مدعی پیروزی در دره سوات است

ژنرال اشفق کیانی، فرمانده ارتش پاکستان بارها به این دره سفر کرده تا اوضاع را مورد ارزیابی قرار دهد. سال گذشته پس از نبردی سنگین با حضور بیش از پنجاه‌هزار نظامی، اعلام شد که سوات و دره‌های مجاور آن از وجود پیکارجویان پاکسازی شده‌اند. جنگجویان طالبان اینک در صدد انتقام گیری از ارتش‌ هستند.

به گفته مقامات غربی و پاکستانی، ارتش بیش از ۲۵۰۰ نفر از نیروهای پیکارجو را دستگیر کرده و به مدت نامحدود در بازداشت نگه ‌داشته است چون دستگاه قضایی غیرنظامی از عهده آن‌ها برنمی‌آید.

بسیار از این بازداشت‌شدگان اهل منطقه سوات‌اند، جایی که سال گذشته نیروهای ناظر حقوق بشر بیش از ۳۰۰ مورد کشتار خودسرانه و خارج از صلاحیت قضایی دادگاه ‌ منتسب به ارتش را در آن ثبت کرده‌اند.

در همین حال، ارتش پس از گذشت ۱۸ ماه و انجام عملیات متعدد نظامی، اعلام کرده که بیشتر مناطق تحت اشغال نیروهای پیکارجو در نواحی قبیله‌نشین را پاکسازی کرده است. البته هزاران جنگجو و فرماندهانشان در منطقه‌ وزیرستان شمالی که از سوی ارتش به حال خود رهاشده مجددا دورهم گرد آمده‌اند.

عملیات نظامی

وزیرستان شمالی تحت کنترل جلال‌الدین حقانی، رهبر طالبان افغانستان و گل بهادر، رهبر طالبان پاکستانی ا‌ست. هر دو ادعا می‌کنند که تنها به نیروهای ایالات متحده در طول مرز افغانستان حمله می‌کنند و نه به ارتش پاکستان.

ایالات متحده و نیروهای ناتو، ارتش پاکستان را ملزم به آغاز یک حمله گسترده نظامی در وزیرستان شمالی کرده‌اند.

تا امروز ارتش پاکستان به دلیل آنچه استفاده بیش از حد از ظرفیت نیروهای ارتش خوانده، از انجام این حمله سرباز زده است. از مجموع سی و چند حمله موشکی که توسط نیروهای ایالات متحده در سال گذشته انجام گرفته، تنها دو حمله مربوط به وزیرستان شمالی نبوده است.

اینجا جایی است که مشهور است فیصل شهزاد، فردی که اخیرا به اتهام اقدام به بمب‌گذاری در نیویورک دستگیر شد، در آن دوره آموزش ساخت بمب دیده است.

در طول چند ماه گذشته، نیروهای پیکارجوی وزیرستان شمالی در سایر مناطق قبیله نشین نفوذ کرده و حملات شدیدی را علیه کاروان‌های نظامی و پاسگاه‌های دور افتاده انجام داده‌اند.

در طول چند ماه گذشته، نیروهای پیکارجوی وزیرستان شمالی حملات شدیدی را علیه کاروان‌های نظامی انجام داده‌اند

همچنین حملات انتحاری و ترور ریش‌سفیدان محلی که اطلاعاتشان را در اختیار ارتش گذاشته‌اند در دستور کار این نیروها بوده‌ است.

در یکی از شدیدترین حملات که در ۲۳ آوریل انجام شد، پیکارجویان در نزدیکی "میران‌شاه" در وزیرستان شمالی با کمین کردن برای یک کاروان نظامی، هفت سرباز را کشته و ۲۵ تن را زخمی کردند.

هفت کامیون در این حمله نابود شدند. در یکی دیگر از این حملات، کاروان حامل سوخت و سایر کالاهایی که به سوی پایگاه‌های ایالات متحده در افغانستان در حرکت بودند، مورد حمله واقع شد.

نبردهایی نیز در منطقه "اوراکزی" در وزیرستان جنوبی و محل اسکان قبیله "باجور" به وقوع پیوسته‌است. در این میان وزیرستان شمالی به بزرگترین پناهگاه گروه‌های پیکارجو تبدیل شده است.

علاوه بر طالبان پاکستانی که غالبا از مردان طایفه‌ پشتون تشکیل شده، گروه‌هایی از آسیای مرکزی، چچنی‌ها، عرب‌ها، کشمیری‌ها ونیز دسته‌جات متعددی از پنجابی‌های جنوب پاکستان در آنجا اقامت دارند.

حکیم‌الله محسود، رهبر محلی طالبان پاکستان که گمان می‌رفت در خلال یک حمله در ماه ژانویه کشته‌شده باشد، هفته گذشته زنده و در کمال سلامت درانظار عمومی ظاهر شد. او ظاهرا در منطقه وزیرستان شمالی پنهان شده‌بود.

هرج و مرج در وزیرستان شمالی رو به افزایش است و اقتدار جلال‌الدین حقانی و سایرین از سوی گروه‌های پرشمار پیکارجو و دسته‌بندی‌های شکننده و ناپایدار موجود در میان پیکارجویان بی‌رحم پنجابی نادیده انگاشته شده‌ است.

واقعیت این است که هنوز یک دکترین و یا راهبرد یکپارچه ضد شورش که توسط ارتش پاکستان و دولت نوشته شده و راهنمای عملیاتی آنها گردد، در پاکستان وجود ندارد.

 

برزخ

حکیم‌الله محسود، رهبر محلی طالبان پاکستان که گمان می‌رفت در خلال یک حمله در ماه ژانویه کشته‌شده باشد، هفته گذشته زنده و در کمال سلامت درانظار عمومی ظاهر شد

در عملیات ضد شورش که اکنون توسط ایالات متحده و نیروهای ناتو در افغانستان درحال اجراست، راهکار چند مرحله‌ای "پاکسازی، حفظ امنیت، بازسازی و جابجایی و تخلیه منطقه" دنبال می‌شود. اما در پاکستان، ارتش در پی پاکسازی از نیروهای پیکارجو و به دنبال آن استقرار در منطقه است.

در مناطق قبیله‌نشین و دره سوات، ارتش درگیر اموری نظیر اداره‌ حدود دویست و پنجاه هزار پناهنده‌ پاکستانی، کمک‌های انسان‌دوستانه، بازسازی، کشورداری، راهسازی و اطمینان از تداوم جریان مواد غذایی در طول مسیرهایی است که کمین‌گاه نیروهای پیکارجو ‌اند.

تا زمانی که دولت پیشنهاد نداده که انجام این امور غیر نظامی را به عهده بگیرد، ارتش باید سعی کند خود غیرنظامیان را به انجام این کار تشویق کند.

با وجود این که یوسف گیلانی، نخست وزیر پاکستان انجام تمام امور مربوط به امنیت داخلی را به ژنرال کیانی واگذار کرده، ارتش هنوز نتوانسته برنامه‌ای تدوین کند که غیرنظامیان را به همکاری با ارتش در شرایطی که امنیت آنها تامین شده، تشویق کند.

این امر بیشتر جمعیت منطقه را در نوعی برزخ قرار می‌دهد، آنها حضور ارتش را نمی‌پسندند ولی در عین حال انتخابی جز قبول کمک نیروهای ارتش ندارند زیرا که در عمل هیچ نهاد حکومتی‌ برای ارائه این خدمات به آنها وجود ندارد.

اکنون امنیت رو به زوال وزیرستان شمالی اثرات جهانی‌اش را با تشکیل یک قطب پیکارجوی چند وجهی و فراگیر نشان داده است. در همین حال سایر مناطق در شرف سقوط مجدد به دست نیروهای طالبان هستند.

نیروهای کشوری و لشکری پاکستان باید یک راهبرد فراگیر ضد ناآرامی برای حفظ امنیت و اداره حکومت تنظیم کنند، راهبردی که بتواند مردم را از مزایای توسعه بهره‌مند کرده و در عین حال نیروهای پیکارجو را منزوی کند.

بدون چنین راهبرد همه جانبه‌ای، رویکرد تک منظوره و کوتاه مدت منجر به بدترشدن شرایط امنیتی خواهد شد.

BBC