نوکین زندءِ نوکین دَهل ندای زاهدان کریم باشنده

بلوچی حالکاری یا صحافت نزیک یک قرنےءِ دراجیں راهےبرِاِتگ. غیر کتابتین زبانے مهار قلمءُ کاگدءِ دستاں داتگ تانکه چه وهدءَ پشت مه کپ ایت چه نواب یوسف مگسی بگر تاں عبدالواحد بندیگءَ بلوچی زبان ، نبشتهءِ رهبنداں کپتگ ، هم وتی جندءِ زبانی جیڑهءِ پدءَ کپتگ هم قومءِ نه وشّیں بی حاکمیءِ گرانین بار بڈءَ بستگ. کدی وتی ناسرجمی مشکلاں مانگیشینتگ که چه پیمءَ یک سرجمین زبانےءِ واهند به بیتءُ کدی قومءِ بے سرءُ سامانی هرجان سهہ گیری ساهتانی باهوٹ بوتگ. تا روچ مروچی هر چے که بلوچیءَ وتی دراجیں سفرءَ کماه اِتگءُ جمع کتگ وتی جاهءَ گران بهائیں میراثے بلے انگت اے مزنین منزلانی سر بوگ واهگے.... نه زبان په دلجمین آپسرے رس اِتگءُ نه قوم دلسریں مقامےءَ سر بوتگ تو گش ۓ زان ۓ اشکندیں ارمان انگت اے زبانءِ تالهءِ نادلسریں همراه انت.

چدءُ پیش رسالهءِ چاپءِ اجازتءُ مالی وس دو انچیں مشکل بیتگ انت که صحافتءِ ساه اش گپتگ هر کس اے میدان آتکگ چه اداری تچءُ تاچءَ دلسیاهءُ دلپروش ناکام بیتگ یا که اگاں اجازتے په هزار هنرءَ رس اتگ مالی نزوریءَ زوت آئی سفر کوتاه کتگ گڈسرءَ اے میدان ۓ یله داتگءُ شتگ چه مرحوم خیرمحمد ندوی ، غلام فاروقءُ عبدالواحد ءَ که دراجیں مدتےءَ وتءَ داشتگ اِش آ دگه گیشتر رسالهءُ نبشتانک همے جنجالانی هرجاں چه هستءَ نیست بیتگ انت. بلے مروچی چه علمءُ تکنولوژیءُ انٹرنیٹءِ برکتءَ اے دوئیں مشکل پیسری دابءَ پشت نه کپتگ کسے ماں انٹرنیٹءِ دنیاءَ کارے کنگ به لوٹ ایت نه اجازتءِ جنجالانی گرفتار بیتءُ نه که مالی مشکل آئی دیمءَ گرءُ گٹ بنت. بلے اے کار چه وڑءَ به بیت که چه بلوچی چاپی رسالهاں مختلفءُ آهانی کمزوری بلوچی سایتانی سرا ساهیل مه بیت. بلوچی ماهتاکءُ رساله هانی وتی دراهین شریءُ پهتہ ایں کار وتی جاهءَ آهانی معیارءِ سستیءُ استاندارد ءِ نزوری یک هنچیں وبالے که تا روچ مروچی هچ ماهتاکءَ وت رکینت نه کتگ نوں باید انت که همے وب سایتانی سلامتیءَ بے مراد مه کن انت. پرے هاترءَ چیزے گپانی سرا دلگوش دیگ المی انت:

1- انچوش که گوشگ بوت معیار هما کمیابءُ گاریں گوهر انت که چه هر وهدءَ گیشتر باید بلوچی نبشته کنوک آئی اهمیتءُ ضرورتءَ به مار انتءُ دلگوش به دینت. بلوچی اے صد سال نبشتهءِ وهد کمیں مدتے نه انت په هر زبانےءِ ردومءُ دیمرویءَ مزنین وهدے بلے بلوچی انگت چه بنیادی مشکلاں نه گیشت اَگ اے پیش دار ایت که ما بس نبشتگ ، نبیسگ په ما اصل بنگپ بیتگ ، چطور نبیسگءُ چے نبیسگ مقصدے نه بوتگ. رساله هانی تهءَ صدانی تاکءِ تهءَ په مشکل چار تاک اهمین وانگی مطلب دست کپتگ. اے وهدی ضرورت انت که نبشته په مقصدءُ رهبند به بنت تانکه معیارے رسگ مقصد به بیت. بازیں نویسگءِ جاهءَ باید شریں نوشتهءِ رندگیری به بیت اے ردءَ مارا لهتے اهمین نبشته کار هست که آهانی کارپدءِ باید رندگیری به بیت. وتی شرّیں نبشته کارانی کارپداں دلگوش به دئیں آیانی معیارءَ دیمءَ به بریں چوش که واجه آزاد جمالدینی ، مولوی خیر محمد ندوی ، غلام فاروق ، صدیق آزاد ، امان الله گچکی ، عابد آسکانی ، علی عیسی ، جان محمد دشتی ءُ ... اے واجهانی کار بلوچی صحافتءِ شرین مثال انت.

2- زبان ، قول مارتین هایدگرءَ "فکر گوں زبانءَ بنگیج بیتءُ زبان هستیءِ دوار انت" په هر راجے زبان آئیءِ اهم ترین پجار انت. په بلوچاں زبانءُ آئی نبشتهءِ ارزش دو چندان انت. بلوچی چه ریاستیءُ رسمی نظامءِ هستیاں زبهر انت همے وت په زبانےءِ نزور کنگءُ بیگواهیءَ مسترین سبب بیت کنت که مدام دری زبانءِ اُرش آماچ به بیتءُ اجتماعءَ آئی حیثیت چه یک قومی زبانےءَ یک میتگیءُ در ردیں ضرورتےءِ حدءَ ڈالچار بیت. مردمانی وانگءُ فکر کنگ دگه زبانے تهءَ بیت. گڑا نبشته کنگ هم مشکلان کپ ایتءُ فکری موادءِ تیار کنگ هم همے وڑءَ اے پیمءَ زبان مدام چه دری زبادهیں اثراں وت رکینت نه کنت. اے وت یک مزنین جنجالے پر آ زبانءَ. نوں باید انت که ما زبانءِ سرا باز دلگوش به دئینءُ نبشتهءِ وڑ هم همے دابءَ به بیت که زبانءَ سک گران مه کنت تاکه په وانوکءُ نبشته کنوک مشکلیں کارے مه بیتءُ یک سالمین بے وشرے گوں همساهگیں زباناں داشت به کنتءُ نے که چو ارزان که چه وتی هستیءَ هالیگءُ گواپگ به بیت.

3- وب سایت یا اینترنتی رساله هانی یک مزنین بهرے آهانی حال رسانی حیثیت انت. حال رسانی صحافت یک اهمین بهرے بلے مروچی حال رسانی انچوش ارزان بیتگ که هر حالے دمانےءِ تهءَ دراهین دنیاءَ گواهیت. پر حالءِ شنگءُ تالانءَ زبان بازیں اهمیتے نه دار ایت حال هر زبانےءَ دپ ماں دپ گرد انت مردم مالومدار بنت بلوچیءَ حال رسانی انچوش ایے دگه زبانانی حدءَ اهمیت دار ایت بلے آئی اهمیت ترین بهر باید حالانی تجزیهءُ تحلیلءِ سرا به بیت یک شرین فکری گیشءُ گیوارے بلوچی زبانءِ تهءَ بلوچی ویبءَ بستار دنت باید جهد همے به بیت که وب گون وتی حالاں اهم تر بنت بلکیں گوں فکری پهتہ ئیں حالانی تجزیه اهم بیت کن انت که وانوکانی فکری ضرورت نوکیں پسوے دات به کنتءُ زبانءِ دامنءَ گشاد

4- چارمی نکته بلوچی وب وانوکانی کساس ءُ کیفیتءِ قصه انت اے وهدی اے دمگءَ (ایران بلوچستان) بلوچی وانوکانی کساس گون بلوچ وانندهانی بازیءَ هچ همدپ نه انت. مئے ملکءَ بلوچ وانندهانی (دانشگاهیاں) کساس مرچی همے اندازه دیمءَ شتگ که کم چشین میتگءُ لوگ هست که آهانی تهءَ واننده مه بیت همے حسابءَ جنین واننده هم سک باز انت نوں اے وانندهانی بازین کساس گوں بلوچی ءِ ناوانندهےءَ هچ پیمءَ دپ نه وارت نے که آیانی تهءَ قومی مارشت نه اِنت بلے تنے وهدی چه بلوچی وانندهیءَ دورءُ گستا اِنت. وب ءُ انترنت مرچی یک شرین وسیلهے که اے بلاهین مخلوقءَ وتی نیمگ بیار انت ءُ بلوچی وانگءِ هیلدار اِش به کنت. وب سایت باید انت اے بلاهین تکءَ په شری دلگوش به دنت تا نکه بلوچیءِ وانگ عام به بیت ءُ پدا بلوچیءِ نبیسگ الم چه اے مخاطبانی تهءَ ردوم زیر ایتءُ دیمءَ روت. پرچے که ایشان وت وانندهینءُ دانشگاهی مردم انت نبشتهءِ معیار هم بلوچیءِ تهءَ دیمءَ شت کنت. آ باندات دیرءُ دور نه انت که اے دمگءَ وانندهیں مخلوق بلوچیءَ آ مقامءَ سر به کن انت که مرچی ما آئیءِ واهگداریں: پهتہ ئیں فکری نبشهءُ نبشته کار

5- پنچمیءُ آخری نکته مئے تاریخءِ دودءُ ربیدگی شموشکاری انت. بلوچی دنیائے زبانی تاریخ روایت کنوک آخری نسل انت که چدءُ پد ما تاریخءَ دودءُ ربیدگاں باید کتابانی تهءَ شوهاز بکنین پرچی که نوکین دنیا (دنیای مدرن) ءُ شهری زند هما جاه رس اتگ که سنتی زند بلوچی دودءُ رسم وتی آخری عمرءَ رس اتگ. مرچیءَ پد روایتی زندگی بازین تکءُ پهنات هست انت که پهکءَ آهانی عملءُ وجود بیگواه بنت اگاں مرچی آ جمع کنگ مه بنت آهانی شوهاز کنگ سک گران بیت روایتی زندگی زندگیں شاهد مرچی پیرانسریءَ رس اِتگ انت بلوچی کسه ، بلوچءِ میار ءُ میار جلّیءُ بلوچی زندگی اقتصادی بهر چوش که هامین ، رمگ واری ، بهارگاه ، بلوچی بتلءُ گالوارءُ وهدءُ موسم اے درست چاگردءِ پجار انت آهانی روایت کنوک روایتی مردم انت که چه نوکیں زندءَ (جهان مدرن) پیسر تجربه اش هستءُ وت زندگیں شاهد انت ما باید آ زندءِ با تجربه ئیں شاهدانی تاریخی حافظهءَ نبشته به کنین. نوکین دنیا اگاں مارا گون اے دگه جهانءِ قومان نزیک کنت بلے ایشی گون وتی تاریخءُ قومی میراثءِ بیگواهیءُ شموشکاری تاوانءَ همسنگ مه بیت.

اے مئے چارین دانک په نوکیں امیدے که گوں بلوچی وب سایتءِ پچ بیگءَ تج اِش جتگءُ بلکین وشین بانداتےءِ شبینءَ به دنت.

کامیاب بات اِت

 http://nedayezahedan.com/