معرفی یک کتاب در حوزه بلوچستان شناسی

مقدمه

دیشب به طور اتفاقی در کتابخانه مطب یکی از پزشکان خوش ذوق زاهدان با کتابی در مورد اسامی بلوچی آشنا شدم و برای استفاده از زمان وقت، کتابخانه مطب را که کمدی چوبی با کتابهای زیبا و متنوع از شعر و ادبیات تا جامعه شناسی و..بود برانداز کردم. در بین کتابها دو کتاب توجه مرا به خود جلب کرد یکی کتاب مجموعه مقالات آسیبهای اجتماعی در ایران تهیه شده توسط انجمن جامعه شناسی ایران و دیگری کتای فرهنگ نامهای بلوچی توجه مرا به خود جلب کرد و دقایقی را با تورق و خواندن بخشهایی از این دو کتاب سپری کردم.هم کتاب آسیبهای اجتماعی جالب توجه بود و هم کتاب فرهنگ نامها.با تشکر از این پزشک خوش ذوق که ضمن معالجه جسم بیمارانش به آنان فرصت ترمیم روحشان با مطالعه کتاب در دقایق انتظار نوبت وقت ویزیتشان داده است که خود یک کار با ارزش فرهنگی بوده و قابل تعمیم به دیگر پزشکان را دارد ، به معرفی یکی از کتب کتابخانه مطب می پردازم :

نام و نیم نام

فرهنگ نام های بلوچی

"بررسی مردم شناسی نام اشخاص در زبان بلوچی"

نوشته عبدالعزیز دولتی بخشان دبیر اسبق دبیرستانهای سراوان و سوران و نماینده موفق و محبوب دو دوره گذشته شهرستان سراوان در مجلس شورای اسلامی است.در این کتاب که در سال ۱۳۸۸ نگاشته شده و با قیمت ۴۰۰۰ تومان به فروش می رسد. در این کتاب اسامی مختلف بلوچی شامل اسامی افراد ، اشیاء ،اسامی همراه با نام خداوند،پیامبران،نامهای برگرفته از نام درختان و بوته ها ،اسامی حیوانات ، فلزات و... به زبان بلوچی آورده شده است.دولتی اسامی گنجانده شده در این کتاب را با تحقیق و پژو هش و مصاحبت با افراد مسن و کمک دانش آموزانش نگاشته است.

افرادی که مایل به انتخاب نام های سنتی بلوچی برای فرزندانشان هستند یا علاقمند به پژوهش در حوزه زبان بلوچی هستند می توانند از این کتاب استفاده کنند.

در صفحات ابتدایی این کتاب نیز مطالب جالبی در خصوص تاریخچه قوم بلوچ و فرهنگ مردم بلوچستان آورده شده است.ضمن دعوت از علاقمندان به تهیه و مطالعه این کتاب ، بخشهایی از نامهای گنجانده شده در کتاب ارزشمند عبد العزیز دولتی در اینجا آورده می شود:

واژه خدا، الله و دیگر نامها و صفات خداوند:

الله یار، الله نور، اله نظر اله رسان، اله داد، الاهی، واهد، واهدبکش، هیرالله، همیدالله، هداوردی، هدایار، هدایت الله، هدایی، هدابکش، هدابنده، هداهیر، الله داد، هداداد، هدارهم، هدامراد، هجت الله، هپیزالله، هدادوست، هدانور، الله نور، هالک داد، مولاداد، مولابکش، مهرالله، اله داد، الاهی بکش، امرالله، امین الله، اهمدالله...

واژة محمد و دیگر نامها و القاب پیامبر:

یارمهمد، امیراهمد، اهترمهمد، اهمدیار، ارزمهمد، ب ی گ مهمد، شی مهمد، شیرمهمد، پیرمهمد، جان مهمد، دادرهمان، دادمهمد، دانبی، درمهمد، دوست مهمد، دین مهمد، رسول بکش، مرادمهمد، لال مهمد، گلام رسول، گلام مهمد، گل مهمد، شیرمهمد...

نامهای برگرفته از نام درختان و بوته ها و گلها:

الف_ زنان: ریهان، زاپران، زامر، زیتون، زیرّک، سداپ، سمسور، سمسوک، سنجد، شمشک، شمشی، گلپورگ، کیمار، گهنیچ، گواتک، ماشو، ماشی، مشوک، مگیر، مورتی، موری، ڈنک، ازبوتک، ازگل، ازگند، اسپنتان، آسمی، اشهار، آمک، آمکی، ایشورک، برنجاسک، برنجک، بودک، بودهک، پترونک...

نامهای متأثر از اسطوره های و فرهنگ ملی و ایرانی:

ارژنگ، آرشام، اسپندیار، رستم، سهراب، برزو، آشا، رکسانه، هوشنگ، هجیر، بهمن، بندو، برزو، ارشک، اپراسیاب، گزلباش، گلشاه، مندوست، مندا، سهراب، مهران، نبروز، هوشنگ، هرمز، داد، پیروز، بهزات، بهمن..

واژۀ بی بی:

بی بی، هیربی بی، هور بی بی، هان بی بی، نوربی بی، نازبی بی، مهربی بی، ملائم بی بی، مراد بی بی، ماه بی بی، لال بی بی، گل بی بی، گران بی بی، شاه بی بی بی، ساران بی بی، رهم بی بی، رازبی بی، راج بی بی، دربی ...

واژۀ هان:

هان، سیاهان، یلی هان، هان جان، هان مهمد، هان ملک، هانک، هانی، هانگل، هانل، هانی لال، هان بی بی، نودهان، نوازهان، نوهان، میرهان،کام هان، شیرهان، شیه هان، سیدهان، سرورهان، سپهدارهان، سالارهان، دلیرهان...

بسامد واژۀهای که بیشترین بسامد را در نامگذار بلوچی داشته اند.

خداوند ۱۰۰ مورد، خدایان غیراسلامی ۳ مورد، دیگر پیامبران ۱۵ مورد، پیامبر اسلام ۶۶ مورد، شاه ۶۶ مورد، وش و گَل (به معنی شادی و خوشی) ۱۰ مورد، گم (غم) ۱۴ مورد، سنگها. لال ۱۷ مورد، زر(طلا، سکۀ طلا) ۲۳ مورد، بانو ۱۴ مورد، دل ۲۲مورد، ماه ۳۰ مورد، صوفیگری ۶۳ مورد، گُل ۶۰ مورد، دُرّ (مروارید، یگانه، بی نظیر) ۲۶ مورد، حیوانات ۱۳۵مورد، درختان، بوته و گلها ۷۵ مورد، ناز ۲۵ مورد...

ادامه مطلب

http://amanertebat.blogfa.com/post-1390.aspx