دریای مکران یا عمان

مَكران يا مُكران نام منطقه بزرگی در ایران و پاکستان کنونی است که در حال حاضر در هر دو طرف بلوچستان شناخته می شود. که مرزهایش در سالیان مختلف فراتر از این بوده است و حد اقل تاریخش به بیش از 5 هزار سال قبل از یملاد مسیح بر می گردد که در اسناد تاریخ و حتی اشعار شعرایی معروف فارسی زبان هم وجود دارد.

 

مهمترين بندر تجاري و بازرگاني ايالت مكران بندر «تيز» يا «تيس» کنونی بوده است. اين شهركه بندري بين قاره‌اي محسوب مي‌شد، در آفريقا با مصر و حبشه و زنگبار؛ در آسياي مركزي با هند و سند (پاكستان) و در خاورميانه با كشورهاي عربي مانند عمان و بحرين مناسبات تجاري داشت.

اين بندر امروزه اعتبار گذشته خود را از دست داده و به صورت روستايي ساحلي در 9 كيلومتري شمال بندر چابهار در كرانه شرقي خليج چابهار بر سر راه چابهار نيك‌شهر و بندر كنارك جاي دارد.

مقدسي، جغرافي‌دان قرن چهارم، بندر تيز را بارانداز معروف، پر از نخلستان، داراي چندين كاروان‌سرا، مسجدي زيبا و مردمي ميانه حال معرفي مي‌كند. او همچنين شهرهاي بمپور و پهره (ايرانشهر كنوني) را از ديگر شهرهاي مكران برمي‌شمرد و زبان مردم مكران را بلوچي مي‌داند.

 

در حال حاضر مكران از شمال محدود است به سراوان و بمپور، از جنوب به درياي عمان، از مشرق به كلات پاكستان و از مغرب به بشاگرد.(دهخدا)

با توضيحات ياد شده  يك سوال اساسي در اينجا طرح مي‌شود و آن اينكه پس چرا درياي ساحليِ مكران، درياي عمان خوانده مي‌شود و نه درياي مكران؟!

واقعيت اين است كه در قرن چهارم هجري درياي عمان جزو درياي اعظم به‌شمار مي‌آمد و هر بخشي از درياي اعظم به نام ناحيه يا شهري كه در كنار آن قرار داشت خوانده مي‌شد.

چنان‌كه ياقوت حموي مي‌گويد، بحرفارس،  شاخه‌اي از درياي بزرگ هند است. مرزهاي اين دريا از بندر تيز از بخش‌هاي مكران در كرانه بحر فارس تا آبادان است و اينجا دهانه دجله است كه بدان مي‌ريزد.

بعلاوه، در منابع جغرافيايي قديم همواره از اين دريا به نام بحر مكران نام برده‌شده‌است. درياي مكران نامي بوده كه حتي بر كتيبه‌هاي بيستون از زمان هخامنشيان نيز نقش بسته است و در كتيبه‌هاي زمان ساسانيان نيز به همين نام است.

بنابر گواهي منابع تاريخي، از قديم‌ترين روزگاران، اين بخش از دریا همواره درياي مكران خوانده مي‌شد، هرچند كه ظاهرا گاهي قسمت جنوبي آن را بحر عمان مي‌ناميده‌اند.

نام درياي مكران تا اواخر قرن نوزدهم بر اين بخش از دريا اطلاق مي‌شد. در اين زمان كه انگلستان بر شبه قاره هند تسلط كامل پيدا كرده بود و مي‌خواست در آب‌هاي نزدیک به ايران نيز حضور داشته باشد، مسقط و سرزمين عمان را تحت سلطه خود در‌مي‌آورد. از اين زمان به بعد، دولت انگليس كم‌كم نام عمان را بر درياي مكران جاري مي‌سازد.

با عنايت به اين سوابق، شايسته است كه كم‌كم در گفتار و نوشتار ما نيز كلمه مكران جايگزين كلمه عمان شود.

از این به بعد ما "بلوچ"ها به تبعیت از نام تاریخی این دریا باید بگویم: دریــــــای مکـــــــران"

http://balochcampaign.com/index.php/articels/item/2133-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%9F