چرا روحانی استاندار سنی انتخاب نکرد؟

ب 

• ارسال صفحه
• چاپ مطلب

با وجود آرای اهل سنت به کاندیداهای مورد حمایت اصلاح طلبان، در ۱۶ سال گذشته نیز، همچون سال های پیش از آن، هیچ فرد سنی مذهبی در ایران به سمت استانداری یا دیگر

دیروز دولت حسن روحانی استاندار جدید کردستان را منصوب کرد که اگرچه از نیروهای اصلاح طلب محسوب

 می شود، اما مدیری "غیرکرد و غیرسنی" است. دولت یازدهم پیش از آن نیز، برای سایر استان های سنی نشین ایران استاندارانی شیعه و غیربومی را انتخاب کرده بود.

محرومیت مدیران بومی از دستیابی به سمت های بالای مدیریتی در مناطق سنی نشین، در طول عمر جمهوری اسلامی ایران پدیده جدیدی نیست و در عین حال، در مناطق مختلف کشور و در دوره های مختلف، از الگوی یکسانی تبعیت نکرده است. مثلا، به نظر می رسد به لحاظ جغرافیایی، استان سیستان و بلوچستان معمولا شاهد بالاترین حد از چنین محرومیتی بوده یا به لحاظ زمانی، دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی شاهد تحولی نسبی در این زمینه بوده است: در این دوره برای اولین بار یک استاندار کرد – و البته شیعه – به استانداری کردستان رسید و سپس چهار فرماندار و تعداد زیادی از بخشداران و مدیران استانی از میان کردهای سنی انتخاب شدند.

به هر ترتیب، به عنوان یک قاعده کلی می توان گفت با وجود آرای اهل سنت به کاندیداهای مورد حمایت اصلاح طلبان، در ۱۶ سال گذشته نیز، همچون سال های پیش از آن، هیچ فرد سنی مذهبی در ایران به سمت استانداری یا دیگر سمت های ارشد دولتی - در حد وزیر، معاون رئیس جمهور، سفیر و امثال آن - منصوب نشده است.

دامه چنین وضعیتی در دولت یازدهم، احتمالا به علت میزان آرای استثنایی استان های سنی نشین ایران به آقای روحانی – قرار گرفتن سیستان و بلوچستان و کردستان در رتبه های اول و دوم رای به رئیس جمهور یازدهم – بیش از همیشه مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است. به ویژه آنکه حسن روحانی در شرایطی روی کار آمد که – به ویژه در شهرهای بزرگ- بخش مهمی از رای دهندگان بالقوه اصلاح طلبان، تحت تاثیر تجربه انتخابات سال ۱۳۸۸ از حضور در پای صندوق های رای خوداری کرده بودند و آقای روحانی با تنها ۲۶۱ هزار رای کمتر، امکان بردن انتخابات در مرحله اول را از دست می داد.

به عبارت دیگر، به لحاظ آماری تردیدی وجود ندارد که اگر اهل سنت در چنین حد بالایی به حسن روحانی رای نمی دادند، انتخابات به مرحله بعدی کشیده می شد و ممکن بود سرنوشت یکسره متفاوتی پیدا کند.

'مشکل اصلی' در مناطق سنی نشین

"سنت" انتخاب نشدن ساکنان مناطق سنی نشین به سمت های بالای حکومتی را، احتمالا نمی توان به یک عامل مشخص نسبت داد.

تصور می شود که بخشی از این سنت، در سوابق درگیری های امنیتی به وجود آمده در این مناطق ریشه دارد که بدبینی ویژه حکومت به متنفذین استان های سنی نشین را به دنبال داشته است. گذشته از تاثیر چنین سوابقی، مردم چنین استان هایی به وضوح از معتمدان محلی انتظار دارند که به پیگیری مطالبات منطقه ای بپردازند و وقتی معتمدان چنین می کنند، در معرض حساسیت های مضاعف امنیتی قرار می گیرند.

بخش مهم دیگری از حساسیت های حکومتی، ظاهرا ریشه در بی اعتمادی کلی حکومت به گروه هایی قومی دارد که در این مناطق، دارای اکثریت هستند. مثلا این واقعیت که حتی دولت میانه روی حسن روحانی نخواسته یا نتوانسته برای هیچ کدام از استان‌های محل استقرار کردها - کردستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه و ایلام- استاندار کرد انتخاب کند، به طور اجتناب ناپذیر این برداشت را تقویت می کند که جمهوری اسلامی ایران، به کردها اعتماد لازم را ندارد.

با وجود همه اینها، شواهد مهمی نیز وجود دارد که نشان می دهد مشکل حکومت با انتصاب مدیران بومی در استان های سنی نشین، فراتر از تعلق آنها به هویت های قومی مشخص است.

به عنوان نمونه در خصوص کردها، این واقعیت قابل انکار نیست که در گذشته، تعدادی از کردهای شیعه - از استان های ایلام، کرمانشاه یا حتی کردستان- به استانداری یا دیگر سمت های بالای حکومتی رسیده اند. واقعیتی که ناگزیر به این جمع بندی می انجامد که علی رغم حساسیت های موجود بر روی هویت های قومی خاص، دلیل اصلی حساسیت محافظه کاران حاکم را باید در سنی بودن ساکنان چنین مناطقی جستجو کرد.

به عبارت دیگر، اگرچه مثلا یک کرد به سختی ممکن است به سمت های بالای دولتی دسترسی پیدا کند، اما یک "کرد سنی" - تا اطلاع ثانوی - هرگز بخت رسیدن به چنین سمت هایی را نخواهد داشت.

حمایت اهل سنت از اصلاح طلبان

در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲، حسن روحانی کاندیدای مورد حمایت اصلاح طلبان، بیشترین درصد آرا را در استان‌های سنی نشین سیستان و بلوچستان (۷۳.۳ درصد) و کردستان (۷۰.۸۵ درصد) به دست آورد.

سیستان و بلوچستان نه تنها در انتخابات سال ۱۳۷۶ جزو استان های نخست ایران از نظر میزان رای به محمد خاتمی بود، که در سال ۱۳۸۰ هم، با وجود کم شدن درصد آرای رئیس جمهور وقت در بسیاری از استان‌ها، با اکثریتی بالاتر از چهار سال قبل به کاندیدای اصلاح طلبان رای داد.

در انتخابات ۱۳۸۴ نیز مصطفی معین، کاندیدای اصلاح طلبی که با شعار تشکیل "جبهه دموکراسی و حقوق بشر" به صحنه آمده بود – که بسیاری از ناظران معتقد بودند حتی برای پایتخت ایران هم بیش از حد "روشنفکرانه" است- تنها در استان سیستان و بلوچستان پیروز شد.

حتی در سال ۱۳۸۸، با وجود تمام شبهه های مطرح شده راجع به تقلب" به نفع محمود احمدی نژاد، باز سیستان و بلوچستان تنها استانی بود که در آن، حتی طبق نتایج منتشر شده توسط وزارت کشور، میرحسین موسوی برنده شده بود.

آرای استان کردستان به اصلاح طلبان، از الگویی متفاوت با سیستان و بلوچستان تبعیت کرده و با فراز و نشیب هایی همراه بوده است. اما نهایتا در انتخابات ریاست جمهوری اخیر، این استان در حالی به لحاظ درصد رای به حسن روحانی بالاتر از تمام استان های شیعه نشین قرار گرفت که "تمام" احزاب کرد انتخابات را تحریم کرده بودند.

BBC