Mohammad Armian har delat سنی آنلاین بلوچیs foto.
این مطلب در مورد هجرت بلوچ های بلوچستان غربی که تحت کنترل ایران قرار دارد می باشد دارای معلومات مفیدی است نسل جوان بلوچ حتما بخوانند تا آنچه بر ملت بلوچ گذشته است بدانند.
سنی آنلاین بلوچی
آپریکاءِ بلوچاں
هور گوں شوهازکاریءِ هپتگءَ، بلوچستان و سیستانءِ زانشجاهءَ چهارشنبه روچءَ 25آذر1394ش/16دسمبر2015مءَ یک دیوانے گوں امیربهرام عرب احمدیءِ شرپءَ برجم دارگ بوت. إے دیوان «آپریکاءَ شتگیں بلوچانی» بارهءَ أت.
په سنی آنلاین ایرانءِ اهلسنتءِ هالرسانی سایتءِ هالکاریءَ دکتر عرب احمدی، تهرانءِ دانشگاهءِ علمی گروپءِ باسک و ایرانءِ پیسری رایزن ماں «تازانیا» و «زیمباوه»ءَ إے بارهءَ گپ جت. دیمءَ اے زانتکارءِ گپاں هور وانیں.
په سنی آنلاین ایرانءِ اهلسنتءِ هالرسانی سایتءِ هالکاریءَ دکتر عرب احمدی، تهرانءِ دانشگاهءِ علمی گروپءِ باسک و ایرانءِ پیسری رایزن ماں «تازانیا» و «زیمباوه»ءَ إے بارهءَ گپ جت. دیمءَ اے زانتکارءِ گپاں هور وانیں.
بلوچانی روگءِ رنداں دیم په آپریکاءِ رودراتکی تیاب/ساحلءَ
ایرانءِ بلوچاں سئے برءَ بار و بُنَگ بستگ و دیم په آپریکاءِ رودراتکی تیابءَ شتگ أنت. اولی برءَ کم و بیش سال 1663میلادیءَ گوں«میرشهداد کوتاه»ءِ سروکیءَ چه عمانءِ راهءَ آپریکاءِ شرقی تیاب دپءَ شتگ أنت. إے سفرءَ بلوچاں گوں عمانی بادشاهانی سپاه هور بوتگ أنت و بادشاهانی خاصیں نگهبان بوتگ أنت.
بلوچانی دومی سفر دیم په آپریکاءَ ماں سال 1850میلادی و سومی سفر رند چه ایرانءِ انقلاب سال 1979میلادیءَ بوتگ.
آپریکاءِ تیاب دپی ملکانی عمانیانی دستءَ کپگ
بازیں عربے آپریکاءِ شرقی تیاب دپءَ هجرت کتگ أت وماں«کنیا» و «تانزانیا»ءَ نشتگ إتنت. إے عرباں کم کمءَ گوں پرتگالیاں مڑإتنت و په وتی کمکءِ واستا عمانیان إش لوٹائینت أنت. عمانیاں هم زبردستیں دریاگول إتنت گوں پرتگالیاں جنگ إش دات تا آسرءَ پرتگالیاں ماں سال 1698مءَ پروش وارت و عمانیاں آپریکاءِ شرقی تیاب دپءَ گپت.
ایرانءِ بلوچاں سئے برءَ بار و بُنَگ بستگ و دیم په آپریکاءِ رودراتکی تیابءَ شتگ أنت. اولی برءَ کم و بیش سال 1663میلادیءَ گوں«میرشهداد کوتاه»ءِ سروکیءَ چه عمانءِ راهءَ آپریکاءِ شرقی تیاب دپءَ شتگ أنت. إے سفرءَ بلوچاں گوں عمانی بادشاهانی سپاه هور بوتگ أنت و بادشاهانی خاصیں نگهبان بوتگ أنت.
بلوچانی دومی سفر دیم په آپریکاءَ ماں سال 1850میلادی و سومی سفر رند چه ایرانءِ انقلاب سال 1979میلادیءَ بوتگ.
آپریکاءِ تیاب دپی ملکانی عمانیانی دستءَ کپگ
بازیں عربے آپریکاءِ شرقی تیاب دپءَ هجرت کتگ أت وماں«کنیا» و «تانزانیا»ءَ نشتگ إتنت. إے عرباں کم کمءَ گوں پرتگالیاں مڑإتنت و په وتی کمکءِ واستا عمانیان إش لوٹائینت أنت. عمانیاں هم زبردستیں دریاگول إتنت گوں پرتگالیاں جنگ إش دات تا آسرءَ پرتگالیاں ماں سال 1698مءَ پروش وارت و عمانیاں آپریکاءِ شرقی تیاب دپءَ گپت.
بلوچانی روگءِ سوب دیم په آپریکاءِ شرقی تیاب دپءَ
بلوچاں چما کدیمءَ گوں عمانیاں هورتور بوتگ أنت هنچو که هنو هم هورتورأنت. وهدے که عمانیاں پرتگالیانءَ پروش دات لوٹ إتش که وتی حکومتءَ مزن بکن أنت. عمانیانءَ بلوچانی سرءَ باز بروسه و اعتماد هست أت. بلوچان إش کم کمءَ وتی نیمگءَ کشّ إت و گوں وت یک دل و تپاک کت. بلوچاں کم کمءَ آیان کت و ماں آپریکاءِ رودراتکی تیاب دپی ملکاں چوشکه تانزانیا و کنیا جاه منند بوت أنت.
بلوچاں گوں وتی دلاوری و جنگاوریءَ عمانی بادشاهانی دل وتی کت و عمانیاں آیانی سرءَ هنچو دلجم إتنت که مزنیں حکومتی پست و مقام چوشکه بادشاهءِ نگهبان بیگ و نظامی و مالی بنجلانی مهردارگ و حراستءَ بلوچان إش دات أنت.
همے پیمءَ عمانی بادشاهاں بلوچانی احترام باز إیر کت و شیخ مبارک که مومباساءِ حاکم أت ماں سال 1860مءَ زنگبارءِ ملکءَ په بلوچاں مسیتے بنائینت.
بلوچاں چما کدیمءَ گوں عمانیاں هورتور بوتگ أنت هنچو که هنو هم هورتورأنت. وهدے که عمانیاں پرتگالیانءَ پروش دات لوٹ إتش که وتی حکومتءَ مزن بکن أنت. عمانیانءَ بلوچانی سرءَ باز بروسه و اعتماد هست أت. بلوچان إش کم کمءَ وتی نیمگءَ کشّ إت و گوں وت یک دل و تپاک کت. بلوچاں کم کمءَ آیان کت و ماں آپریکاءِ رودراتکی تیاب دپی ملکاں چوشکه تانزانیا و کنیا جاه منند بوت أنت.
بلوچاں گوں وتی دلاوری و جنگاوریءَ عمانی بادشاهانی دل وتی کت و عمانیاں آیانی سرءَ هنچو دلجم إتنت که مزنیں حکومتی پست و مقام چوشکه بادشاهءِ نگهبان بیگ و نظامی و مالی بنجلانی مهردارگ و حراستءَ بلوچان إش دات أنت.
همے پیمءَ عمانی بادشاهاں بلوچانی احترام باز إیر کت و شیخ مبارک که مومباساءِ حاکم أت ماں سال 1860مءَ زنگبارءِ ملکءَ په بلوچاں مسیتے بنائینت.
انگلیسءِ حکومت ماں آپریکاءِ رودراتکی تیاب دپءَ
گوں انگلیسیانی آیگ و عمانیانی پروش ورگءَ بلوچاں چه سیاستءَ یک کر بوت أنت و په سوداگری و إے دگه کاراں گلائیش بوت أنت. بازیں نپرے چه إے بلوچاں گوں سوداگری کارواناں آپریکاءِ إے دگه ملکاں چوشکه تانزانیا و اوگاندا و کنیا و دموکراتیک کنگوءَ شت أنت و گوں آپریکائی جنیناں سانگ و آروس إش کت. لهتے چنایاں زنگبار و مومباساءِ ارتش و پوجءِ تها شت و لهتے سوداگری کت.
گوں انگلیسیانی آیگ و عمانیانی پروش ورگءَ بلوچاں چه سیاستءَ یک کر بوت أنت و په سوداگری و إے دگه کاراں گلائیش بوت أنت. بازیں نپرے چه إے بلوچاں گوں سوداگری کارواناں آپریکاءِ إے دگه ملکاں چوشکه تانزانیا و اوگاندا و کنیا و دموکراتیک کنگوءَ شت أنت و گوں آپریکائی جنیناں سانگ و آروس إش کت. لهتے چنایاں زنگبار و مومباساءِ ارتش و پوجءِ تها شت و لهتے سوداگری کت.
اوگانداءِ بلوچاں
اوگانداءِ تها کم و بیش 15هزار بلوچ هست که 250 سال پیش چه عمانءَ دیم په زنگبار و چه اودءَ اوگانداءَ شتگ أنت. ماں سال 1852مءَ یک عیسی نامیں بلوچے «شاه سونا»ءِ گورءَ روت که شاه ماں وتی نگهبانانی توکا جاهی دنت. نوزدهمی سدیءِ گڈسرءَ دگه بازیں بلوچے چه زنگبارءَ دیم په اوگانداءَ اتک أنت. اوگانداءِ بلوچاں هنو ماں «کامپالا»، «ماساکا» و «سوروتی» و «آروا»ءَ جاه منند أنت و مزنیں سوداگری شرکت و کشاورزی مجتمعانی واهند أنت.
اوگانداءِ تها کم و بیش 15هزار بلوچ هست که 250 سال پیش چه عمانءَ دیم په زنگبار و چه اودءَ اوگانداءَ شتگ أنت. ماں سال 1852مءَ یک عیسی نامیں بلوچے «شاه سونا»ءِ گورءَ روت که شاه ماں وتی نگهبانانی توکا جاهی دنت. نوزدهمی سدیءِ گڈسرءَ دگه بازیں بلوچے چه زنگبارءَ دیم په اوگانداءَ اتک أنت. اوگانداءِ بلوچاں هنو ماں «کامپالا»، «ماساکا» و «سوروتی» و «آروا»ءَ جاه منند أنت و مزنیں سوداگری شرکت و کشاورزی مجتمعانی واهند أنت.
کنیاءِ بلوچاں
کنیاءِ گیشتریں بلوچاں هنو ماں مومباساءِ شهرءَ جاه منند أنت. کم و بیش 5هزار بلوچ أنت. و آیانءَ خاصیں دمگے په نام«ماکادارا» هست. إے شهرءِ تها آیانءَ یک مسیتے و یک مزنیں سالونے هست که وتی مراگشاں اودءَ برجم دارأنت. تانزانیاءِ بلوچاں تانزانیاءِ بلوچاں ماں «ایرینگا» و «امبیا»ءِ شهراں جاه منند أنت. «روجه وا» یک دهاتےءِ نام إنت که «ارینگا»ءِ کدیمی تریں بلوچاں اودءَ جاه منند أنت. بلوچ پیرمرداں گوش أنت که مارا إدا مزنیں کشار بوتگ و اولی برءَ ماں إے دهاتءَ لوله کشی آپ آرتگ. ایرینگا و امبیاءِ بلوچانءَ وتءَ مسیت و درمانجاه و دربرجاه هست و مزنیں کشت و کشارانی واهند أنت. لهتے چه بلوچاں ماں کائومهءَ زندگی کن أنت که پیسر چه 200سالءَ إدا آتکگ أنت و وتءَ «واشومی» گوش أنت.
بلوچانی سومی پاٹ و گروپ چه زاهدان، سرباز، نیکشهر و چهبارو قصرقندءَ آپریکاءَ شتگ أنت و ماں ایرینگا و امبیا و تابورا و انزگاءَ جاه منند أنت. لهتے چه إشاں رندءَ یورپی ملکاں چوشکه سویڈنءَ شت أنت. دموکراتیک کنگوءِ بلوچاں کمے بلوچ هم ماں کنگوءِ ملکءَ جاه منند أنت و ماں جوگو و بونیاءِ شهراں زند گوازین أنت.
کنیاءِ گیشتریں بلوچاں هنو ماں مومباساءِ شهرءَ جاه منند أنت. کم و بیش 5هزار بلوچ أنت. و آیانءَ خاصیں دمگے په نام«ماکادارا» هست. إے شهرءِ تها آیانءَ یک مسیتے و یک مزنیں سالونے هست که وتی مراگشاں اودءَ برجم دارأنت. تانزانیاءِ بلوچاں تانزانیاءِ بلوچاں ماں «ایرینگا» و «امبیا»ءِ شهراں جاه منند أنت. «روجه وا» یک دهاتےءِ نام إنت که «ارینگا»ءِ کدیمی تریں بلوچاں اودءَ جاه منند أنت. بلوچ پیرمرداں گوش أنت که مارا إدا مزنیں کشار بوتگ و اولی برءَ ماں إے دهاتءَ لوله کشی آپ آرتگ. ایرینگا و امبیاءِ بلوچانءَ وتءَ مسیت و درمانجاه و دربرجاه هست و مزنیں کشت و کشارانی واهند أنت. لهتے چه بلوچاں ماں کائومهءَ زندگی کن أنت که پیسر چه 200سالءَ إدا آتکگ أنت و وتءَ «واشومی» گوش أنت.
بلوچانی سومی پاٹ و گروپ چه زاهدان، سرباز، نیکشهر و چهبارو قصرقندءَ آپریکاءَ شتگ أنت و ماں ایرینگا و امبیا و تابورا و انزگاءَ جاه منند أنت. لهتے چه إشاں رندءَ یورپی ملکاں چوشکه سویڈنءَ شت أنت. دموکراتیک کنگوءِ بلوچاں کمے بلوچ هم ماں کنگوءِ ملکءَ جاه منند أنت و ماں جوگو و بونیاءِ شهراں زند گوازین أنت.
بلوچانی اثر ماں اقتصاد و سیاستءِ پڑءَ
آپریکاءِ بلوچانی اصلی پیشگ تجارت و سوداگری إنت. همے پیمءَ آیانءَ مزنیں کِشت و کشار هست و چنت مزنیں کشاورزی مجتمعءَ اداره کن أنت. آ بلوچاں که کشاورزیءِ تها کارءَ أنت آیانءَ «ننگارانی» گوش أنت که چه ننگارءَ گرگ بوتگ. ننگار زمینءِ شوم جنَگءِ یک ازبابے. بازیں بلوچے هم کالجی/زانشجاهی درس ونتگ که لهتے چنایاں زانشجاهانی استاد و لهتے دکتر و لهتے افسر إنت. کنیاءِ جهگیر ماں عمانءَ بلوچے که نامی «ناصرعلی» إنت. و «رستم عزیز» تانزانیاءِ حاکمیں حزبءِ باسک إنت که إے هم بلوچے و آئیءِ مال و مڈی یک میلیارد ڈالر إنت.
آپریکاءِ بلوچانی اصلی پیشگ تجارت و سوداگری إنت. همے پیمءَ آیانءَ مزنیں کِشت و کشار هست و چنت مزنیں کشاورزی مجتمعءَ اداره کن أنت. آ بلوچاں که کشاورزیءِ تها کارءَ أنت آیانءَ «ننگارانی» گوش أنت که چه ننگارءَ گرگ بوتگ. ننگار زمینءِ شوم جنَگءِ یک ازبابے. بازیں بلوچے هم کالجی/زانشجاهی درس ونتگ که لهتے چنایاں زانشجاهانی استاد و لهتے دکتر و لهتے افسر إنت. کنیاءِ جهگیر ماں عمانءَ بلوچے که نامی «ناصرعلی» إنت. و «رستم عزیز» تانزانیاءِ حاکمیں حزبءِ باسک إنت که إے هم بلوچے و آئیءِ مال و مڈی یک میلیارد ڈالر إنت.
بلوچانی دود و ربیدگ
آپریکاءِ بلوچاں وتی دود و ربیدگ و زبان و دینءَ مهر داشتگ. آیانی مذهب حنفی إنت و گیشتریں بلوچاں هم وتی زبان داشتگ و لهتے چه آیاں بلوچی پچ و پوشاک گور کنت. بلوچانی ارتباط گوں آپریکاءِ مردماں باز وش إنت و چه درملکی مردماں آپریکائیانءَ بلوچاں چه درستاں گیشتر دوست بنت.
آپریکاءِ بلوچاں وتی دود و ربیدگ و زبان و دینءَ مهر داشتگ. آیانی مذهب حنفی إنت و گیشتریں بلوچاں هم وتی زبان داشتگ و لهتے چه آیاں بلوچی پچ و پوشاک گور کنت. بلوچانی ارتباط گوں آپریکاءِ مردماں باز وش إنت و چه درملکی مردماں آپریکائیانءَ بلوچاں چه درستاں گیشتر دوست بنت.
بلوچانی اثر آپریکاءِ دود و ربیدگ و زبانءِ سرءَ
چه بلوچ و شیرازیانی روگءِ سببءَ بازیں بلوچی و پارسی گال ماں آپریکاءِ تیاب دپی زباناں جاه منند بوتگ. 500پارسی گال و 30 بلوچی گال إے زبانانی تها هست. همے پیمءَ بلوچاں آپریکاءِ تیاب دپی زبانانی رهبند په الکاپی جوڑ کتگ که إے بابتءَ شیخ شهاب الدین و محمد کمال خانءِ نام گرگ کرزیت. نورجهان زیدی یک بلوچ زالبولے که شاعرے و آپریکاءِ مزنیں ادیبانی ردءَ اوشتاتگ و اولی شاعرإنت که ماں سال 1974مءَ کنیاءِ راجکماشءِ ادبی انام آئیءَ وتی نامءَ کت.
چه بلوچ و شیرازیانی روگءِ سببءَ بازیں بلوچی و پارسی گال ماں آپریکاءِ تیاب دپی زباناں جاه منند بوتگ. 500پارسی گال و 30 بلوچی گال إے زبانانی تها هست. همے پیمءَ بلوچاں آپریکاءِ تیاب دپی زبانانی رهبند په الکاپی جوڑ کتگ که إے بابتءَ شیخ شهاب الدین و محمد کمال خانءِ نام گرگ کرزیت. نورجهان زیدی یک بلوچ زالبولے که شاعرے و آپریکاءِ مزنیں ادیبانی ردءَ اوشتاتگ و اولی شاعرإنت که ماں سال 1974مءَ کنیاءِ راجکماشءِ ادبی انام آئیءَ وتی نامءَ کت.
رجانکار: محمد آسکانی
No comments:
Post a Comment