جَهلين چاچ وآبان په بلوچ زهگان ، من رد و بند داتگ كه مات و پت و
مَستران په چكان به واننت و الفبای ءَ گون پجاروك به كن انت . اے كار
كمپوز كنگ لوٹيت و هر چيزءِ باره ءَ يك عكس و ندارگے چه انترنت زورگ و
گون كنگ لوٹيت . دزبندی انت كه اودان اگن چشين كسے هست انت ، چه آئيا همے
دَزبندی به بيت كه همے كار ءِ سينگار ءَ وتی كوپگان بزور ايت .
شمئی كريم تهلين
چـُكانی ديوان
بـلوچی آب
( په سَے تا شش سالگيں بلوچ زَهگاں )
چاچ ( چاچا مچاچا )
تِـنــگاں ما ، تِـنــگ انت جـَـرّ
تـَچيت ماں جوگ ءَ هر گـُـوَر
گـواريـت چه هَوْر چه آزمان
پــِـٹـِــيـــت دراه ءَ بَـنـت تـَـرّ
( آپ ) آ
چم ئی په زيب ءَ بئ مَٹ
تِرَڈايت و بـِرّ انت ماں پـَٹ
سونايی ءَ سَر انت سَر
مهر ءِ وا روشنيں وَٹ
( آسك - آهوگ ) آ
تـَچيت گروهبر و سـَر
هم بار بارت چو هـَر
نال انت پاد و دست ئی
اِستِلّ چه بُرز باز بـَر
( اپس ) ا
كاهے هـَـست جـَريدَه
هُشك ءَ كننت ئی گِيدَه
كـَه وار شَر وَرنت ئی
نام ءَ چيا گوئشنت ئی
( اِسپُست ) ا
باز و باز و باز انت
آزمان ءِ گواز انت
شَپ كه بيت وَدِی بَنت
روچ چير و راز انت
( اِستار ) ا
مُرگانی شاه و شَهپـَر
كنت آزمان وتی دَر
تيزانتی چمّ و ٹيلگ
بے مـَٹ شكار ءِ اندر
( بانز ) ب
دَنت شير و زَنك و بـَر كـَـنت
كانــٹ ءَ كـَـديــن تـَبـَر كـَنـت
مود ءَ گوں جـانی چـيـر انت
گانژيت كـَـدين هـَـبـَـر كـَنـت
( بـُز ) ب
نه كـَمّ آں من نه يكّ آں
كـَـديـن هـم تـا لـَكّ آں
ماں وَشّياں من وَشّاں
كـَچّ و كِساس ءِ ٹــَكّ آں
( بـاز ) ب
موسم وهدے په كار انت
پَسانی زَنك و بار انت
شَير انت و روگن ءِ وَهد
منزل ءِ بـَر و آر انت
( بَهارگاه ) ب
ڈگار ءَ مـــا رَواں گـــوں
جـُنزاں و هم تـَـچـاں گوں
بـــے آئــيــا مــا لــُچ بـاں
بــــالاد ءَ هــم كـَسان گوں
( پـاد ) پ
هم مود و پـَژم ءَ بار انت
هم شير و گوشت دار انت
زَنك و بـَر اش بهارگاه
«باا-باا» «ماا-ماا»ی ءَ گار انت
( پـَس ) پ
گـُـڈاں من درچك و ڈنگر
پروشاں من داراں بے بـر
هـَـڈان ءَ هـم چـَــراں من
سِــنــداں من گوكانی سَر
( تـَبَر - تـَـپـُر ) ت
منی بـَر انت لـَباب انت
گِهتر چه هر شراب انت
تاك انت منی بَر و پوست
جوانيں دَوا په واب انت
( تـود ) ت
كسان كسان كسان اوں
ڈگار ءَ هم رُدان اوں
هم تاك ءَ بيت هم شاهـَڑ
هم پُلّ و بَر كنان اوں
( تـُهم ) ت
پاد ءِ نيام دوتـَل بيت
هم دِرِكّ و دَؤر په گـَل بيت
نِـنــد ئے كه تو مـَـه زُنڈان
سـُرُگ ءَ مـَجول اول بيت
( ٹونگ ) ٹ
كاياں و وهدے گواراں
زر ءَ چـه بـاں تـَيــاراں
دنيای ءَ من بــــچاراں
اِير داں وهدے هـَاراں
( جـَمّبَر _ پـُٹ ) ج
چاه انت كه نِنداں هـَـنـد اوں
مُرگ اوں كـَپوت ءِ رَند اوں
بانزُل به شان اوں من كه
هالاں ماں بال ءَ بَند اوں
( چاهی كپوت ) چ
گِند ايت هر چی هال انت
هم جـَهل و بُرز ءَ بال انت
بے آئــيـــا بـَــيــاں كور
رُژن ءِ په ما كمال انت
( چَمّ ) چ
من هـُشك به بان بَياں دار
هم پـُلّ كناں ، بـَر و بار
كـُنٹ انت منی چه داراں
هـُشك ءَ سُچاں من بے سار
( درچك _درهچ ) د
كسے وا تِـنگيت آپ ءَ
كسے وا وارت لاپ ءَ
دو لـُنٹ ءِ گون ءَ بيت بند
دَنتان نيام گوں گواپ ءَ
( دَپ ) د
پـُرُشيت شيشگ انت نه
كـَشّيت نـه گوات ءَ همره
لوٹــيــت نه لوٹــُـكاں گوں
هــون ءِ دَوار و هــم جـَـه
( دل ) د
زالانی من چه نام اوں
دَوا اے تـَـهل تــام اوں
لاپ ريچ و دَرد ءِ دَرمان
پـَٹــّانی جـَرّ مُدام اوں
( دِرَنـّـه ) د
كے انت كه كـُنـٹـكان انت
په مار ءِ جَنگ ءَ جوان انت
چو ٹـــوپ ءَ هم گِلـَـڑ بيت
ماں كـــوه و جـنــگلان انت
( دَجـُـك ) د
مـَچانی بُرز و بُرزيں
اوشتاتَگ انت گـُرزيں
پَربُند ءَ سركـَپَنت ئی
هـُرما و نا چـِـنَنـْت ئی
( ڈاك ) ڈ
چه كارچ ءَ بيت انت مَستِر
زَهم و سَگار چه كـَستر
گـوشـتـانی هـم بـُـرَّگ په
هم ڈڈتر انت هم هست تر
( ڈكّ ) ڈ
دَنـــدِسـك هـــم مَناں من
گـُوَمزءَ چه كـَستِراں من
گـَـساں من بـَـرّيں بـَچاں
رنگ زَرد و هاكی آں من
( ڈنـڈور ) ڈ
كيت انت و رژن ءَ كاريت
دنـيــا پــه چـَـمے چاريت
وهدے كه رَوت و گار بيت
سرجميں دنيا تهار بيت
( روچ ) ر
هم ڈؤل ءَ بيت و هم سـِرّ
هوش گر كن ئے نه بئے بـِرّ
سَے آب انت هـور و نا هور
پاشك ءَ چه باز ءَ بنت شِرّ
( راز ) ر
تـُريت گوں روچ ءِ آواز
پيتاپ ءَ ديـم ئی پـُر ناز
پـُليت و پـلی پر ساز
بار انت و بار دنت بـاز
( روگردان ) ر
چه جـَـرّ ءَ كـَستر انت
چه كوه ءَ مَستر انت
تـو هــر كـجـا روئــے
هـمـايی ءِ سـرئــے
( راه ) ر
رَٹـيـت چـو گـَنـوك ءَ
ڈوكانی كانٹ جنوك ءَ
نه وَهد ءَ زانت نه بے وَهد
سارءَ گوں هست هـَپوك ءَ
( رَيـٹـا ) ر
هم پيرُك ءَ چو پير انت
هم پيری ءَ زَهـيـر انت
كومپنت و بيت سُرين چَنگ
وَرنايي ءَ چه دير انت
( ڑاڑا ) ڑ
جـُنزيت چو مار ءَ هر ديم
بـَنـد انــت مـاں دپ ءِ نيم
تاماں چـَشـيـت هـَبـَر كـَنـت
وارت ات اِشی ورئے ريم
( زبان ) ز
ناچی ءِ پاد و دست ءَ
نـاچ ءِ گِــدار ءَ بَسته
چَنڈينَگ و چَهراں گوں
ساز ءَ زرابے رَسته
( ژنگـُلـَگ ) ژ
جَن انت منا گوں دست ءَ آواز من كناں
تـَوار منی هزار انت سـَد ناز من كناں
ڈهـُلّ و سروز و تَنبور،سُرنا و بنجو نـَل
نام انت منی دگه گيش ، نام باز من كناں
( ساز ) س
كار ءَ گـُدان ءَ هـــور كنت
دوچيت و دِرتگ كور كنت
نه ژَنــــد ءَ بيـت نه كـُنٹ
بنديك تا كـُٹـيت زور كنت
( سوچن ) س
لـُرد ءَ گوں چـَپ و چوٹ انت
زِبـر ءَ نـه وَشّ و مـــوٹ انت
راست انت چو كانچ و شيشگ
پـَلگار ءَ بـــاز ءَ لــوٹ انت
( سـاپ ) س
گوئشيت چو زَهگاں « مااماا »
مــــــود ئی پــِـر اِنت هــر جا
دو كانـٹـی هـَـست سَرا مـَـه
چــَــريت و جــــَــرّ و كـَاه وا *
( سيه پـَس ) س
لونج بيان چه دُمب ءَ سِٹـّاں ماں جنگل ءَ
درچكانی شاهڑاں من زوراں هزار گـَل ءَ
ڈيلّ ءَ چو مردم اوں من هيل ءَ چو ساهدار
من سادگيں سهدارے ،سِيه رنگ و سَبزَل ءَ
( شاديَـك ) ش
وَش انت و شيركن ءِ تام
بينََـَگ چو بينـَـگ ءِ نام
بازاں په بيت دوا اے
ناجوڑ چه بوره بے كام
( شـَهد ) ش
ماں جَنگل ءَ سرآں من
سَد بيم ءِ دَروَرآں من
منی بزانت انت مردی
سَهدارے گوشت ورآں من
( شير ) ش
چـُـكاں وَر انت چو آپ ءَ
هر كـَس كه بيت چه لاپ ءَ
اِسپيت و هم رَوان انت
نوك زاتگاں په نان انت
( شِـيـر ) ش
زمـيــن ءِ من كـَـلاتاں
ڈوكانی هم سِنداتاں
هم بُرز باں داں آزمان
آپـــدرّ و رود ءِ مـاتــاں
( كوه ) ك
گوں كاسگ انت چو پيراں
لوگ ءَ ماں پـُشت ءَ زيراں
نـه تــَتــك كـنت نه سِـٹــّے
آرام ءَ رَوت تـــاں دِيـــــراں
( كاسَلونك ) ك
شــكاری منـاں شكار په
هم شهر و لوگ هزار په
پـَـانـَـگ سِـراد و لــوگ ءِ
بيل آں په مــردم يـار په
( كـُچـَـك) ك
بـُرّيت و پـَهــك و پــوست كنت
آسن چه جوڑ انت اوست كنت
چــو كـُنــٹ ءَ بـيــت و نـــا بـُــرّ
سوهان ءَ زور ايت دوست كنت
( كارچ ) ك
مـن جـَرے آں كـنـاں بـَر
لوكـَـه به بيت منی سَر
جوپاك ءِ وَهـد بــَـياں من
كِشار منی بـَيـَنـت شَر
( كـَرپاس- كرباس ) ك
هَم جـُـلّ ما هَـراں كـُت
شَپ ءَ ما پــِردَياں كـُت
هم سارنت ئی گوں پورّاں
دور چه هَر ءَ شَـپاں كـُت
( گـَندَل ) گ
اول منـا گِــراد انت گـُڑان منـا ور انت
بريجنت كدين ماں روگن تامے دگر گِرنت
هنچو كباب و سَجّيگ بيت انت منا چه جوڑ
سهدار ءَ هست ڈگار ءَ يا كه هما زر انت
( گوشت ) گ
كـَنت انت ڈگار ءَ ننگار
هم مـَرزن ءَ گِر و دار
كانٹ ءَ وا بند ءَ بيت مَهار
شيراں و روگن انت بار
( گوك ) گ
اوژناگ ءِ جاه و بـُنـجاه
آپ ءَ كه پُرّ و بَـنـد راه
پـَلگار و ساپيں آپ ءَ
مـُهرنت چو بند و بندگاه
( گـُـوَلـْم ) گ
مئی روت و دل ءِ جاه انت
په وارتـَگـيـنـــاں راه انت
پاداں چه سَر دل ءَ چير
نـَهك ئی كه هم دلگاه انت
( لاپ ) ل
نه نشتگ و نه وَپتگ
نه راه ءَ راه كـَپتگ
اوشتاتگ انت ماں يكجاه
گوئش ئے ڈگار ءَ سُپتگ
( لِيه ) ل
تَندور ءِ هَست چه ناناں
آرت گـَلـّه ءِ چه داناں
نه گِردَه و بـَز انت آ
تـَنـَك تر انت تـَماناں
( لـَواش ) ل
نه زبر و سـَكّ و ڈكّ انت
نه كـُنٹـَـكِـيك و كِـكّ انت
چو لوكـَه نَرم و وَشّ انت
نه مِيه چو دار و شِـكّ انت
( لـَهم ) ل
اوشت ايت گوں بونژيں موداں
ڈاك بـيــت و بـُرز تــاں نـُـــوداں
هـَـامـــيــن آئی ءِ كـَمـال انــت
رُديـــت مـاں جــــــوگ و روداں
( مـَچ _ مـُك ) م
ما كه رَوان پـَد و دُمب
بـَزيں سپاه ءَ كنت رُمب
دانان ءَ ما نـَـزكاراں
ڈگار ءَ هم كناں سُمب
( موريك ) م
تَندور و ِتين پَچنت ئی
پـُناری هم كـَنـَنـت ئی
شـُلـّـو وگِـردَه تين موش
چير تينی هم وَرنت ئی
( نان - نگن ) ن
شَپ بند كن انت پَسان ءَ
جوڑ بيت چه ڈنگران ءَ
هم گـُـواش شِنِك گـُوَرَگ په
بندجاه په سـَرجـَـمـان ءَ
( واڑ ) و
رواں ماں دَشت و پـَٹـّاں
پــراه گام و دِيـر هـَـٹــّاں
كوهانكے پـُشت ءَ داراں
دير چاری ءَ بے مـَـٹــّـاں
( هـُـشتر ) ه
درچكاں چه رَوت و سِٹ كـَنت
گـــَـڈگ كاريــت و كـِـٹ كـَــنت
هم دُمب ئی پـَـژمی سُهرچك
هــم مـــار ءِ جان ءَ پــِــٹ انت
( هِـردُك ) ه
سَـرجـَم جــوڑ بـيـت مُهريں دار
رَؤت انت ماں زر مَؤجاں سوار
هم گــواتــگر ئی ماں بال انت
پُـرّ بـيـت مردُم پُــرّ بـيــت بار
( يـَـدار ) ی
كريم بلوچ _ تــَـهــل
* -كاه وارت .
دو سَؤت (نازينك )ن
يك
چـُك انت جهان ءِ باندات
چـُك هم چو پـَـلانی زات
پـَهرانی ما بنگيج اوں
پـيـرانی ما پدريچ اوں
جـهـان ما نوك ٹـَهـيـناں
وَشّـی چو دُن زَريـنـاں
هــم هـَـؤر و آپـتـاپ ءَ
هم هـُـوْر كناں مَهتاپ ءَ
ما وشّی ءِ بـُنـگـيـج اوں
مهر ءَ جهان ءَ گيج اوں
آبـات ءَ بـاں آزات مـا
بـلـوچ تاں وَشّ هرجاه
دو
هم گونگ گوں بهار اوں
نازاك و نوك توار اوں
لـَيـبانی لـَيـبی لـَيـبـوك
پَدريچ ءِ نوكيں تار اوں
سازاں جناں په باندات
پيرانی نوك مزار اوں
اُميت من په مات ءِ
باندات ءِ نيكيں جار اوں
زانت ءِ بزوراں راه ءَ
بے رُژن ءَ رَه نه چار اوں
زانت ءِ سَرَی هَبَر آب
آباں چه من بيدار اوں
راه گپتگوں په زند نوك
من وشيانی هار اوں
نماه به بيت تا زند ءَ
جـُهدانی راه ءَ دار اوں
كريم بلوچ _ تـَـهـل
No comments:
Post a Comment