پیش سخنی بر نامه های سید هاشمی
سیدظهورشاه هاشمی نویسنده، شاعرومحقق زبان بلوچی در شهر بندری گوادربه سال1926میلادی، چشم به جهان گشود. وی از سادات منطقه دشتیاری و ازنوادگان" سید رکّل شاه" بود. تحصیلات خودرا در همین شهر آغازوبه اتمام رساند. سید در ابتدای فعالیت های فرهنگی و ادبی، به دو زبان اردو وفارسی شعرومقاله می نوشت. پس از مدت کوتاهی یکسره وارد عرصه زبان وادبیات بلوچی شد، و درطول عمر کوتاهش آثارماندگاری دراحیای زبان بلوچی، از خود به یادگار گذاشت . وی برای پیشبرد اهدافش علی رغم بیماری مهلک سل ،برای جمع آوری میراث ادبی زبان بلوچی، همواره در سفربود. حاصل این مسافرت های پرمشقت دردهه50میلادی درجعرافیای گسترده بلوچستان شرقی و غربی با امکانات مسافرتی محدود آن دوران کشورهای پاکستان وایران، اثر سترگ فرهنگ لغت زبان بلوچی موسوم به "سید گنج "بود. سید برای مدتی در کشور هندوستان رحل اقامت افکند، و در دانشگاه" پونا" به مطالعه ی علم زبانشناسی روی آورد؛ تا ریشه های تاریخی و زبانی، زبان بلوچی را جستجو کند. دراین سفر با زبانشناسان اروپایی و هندی آشنا گردید، و کتاب مشهور رسم الخط بلوچی ره آورد همین سفر است. اواعتقادعمیقی به زبان فارسی داشت، و دوزبان فارسی و بلوچی را به مثابه دو خواهر می دانست، و همواره به شعرا و نویسندگان بلوچ توصیه می کرد؛ چنانچه دراستفاده واژه نوینی که معادل آن در بلوچی وجود نداشته باشد، در استفاده معادل فارسی آن درنگ نکنند. البته وی به همان میزان دراستفاده واژگان بیگانه حساس بود ودر آثارمنظوم و منثورش این نگرش و پالایش زبان و ترویج بلوچی سره و به تعبیر خودش بلوچی اصیل وخالص(زگرین) به خوبی آشکار است.
سید درسالهای پایانی دهه60میلادی عازم سفر به کشورهای حوزه خلیج فارس شد؛ تا علاوه بر ترویج زبان دربین بلوچهای مقیم این کشورها به معالجه بیماری صعب العلاجش بپردازد. وی در بیمارستانی در کشور بحرین دوبار زیر تیغ جراحی پزشکان قرار گرفت. چندین اثر معروف سید به نثر و نظم ارمغان تخت بیمارستان در دوران بیماری و نقاحتش درهمین بیمارستان می باشد که به تعبیر خود وی اگربیماری توش و توان جسمی اورا در این دوران گرفته؛ اما برای زبان بلوچی نعمتی بوده که چند اثرش ارمغان این دوران است.
احیاگر زبان و فرهنگ بلوچ در دهه آخرعمرش به شهر کراچی باز گشت، و در همین شهر با یکی از بستگانش ازدواج کرد.حاصل این پیوند سه فرزند پسر است؛ که یکی را در کودکی از دست داد. سید در سال1978م در اثرابتلابه بیماری سل، چشم از جهان فرو بست. وی در طول عمر کوتاه اما پربارش 25اثربه نظم و نثر از خود به یادگار گذاشت؛ که هرکدام در نوع خود بی نظیر است. آثاراو مرجع و منبع زبان وادب بلوچی به شمار می روند ؛که در مراکز دانشگاهی مورد تدریس و توجه می باشند .امروزه صدها اثردردوران سید و پس ازآن توسط ادبا و شعرای زبان بلوچی به رشته نگارش درآمده و چاپ و منتشر شده است، اما آثار سید از حلاوت دیگری برخوردار است. وی در آثار علمی و ادبیش دقت وتیزبنی خاصی داشت؛ که خواننده را سیراب و شیفته اثرش می کند. . اکثر نویسندگان برجسته زبان بلوچی از پیروان سبک نویسندگی و شعر اوهستند .
سید چه در نثر و چه در نظم دارای سبک خاص خود می باشد.غزل بلوچی را وی به اوج رساند، که منتقد ادبی زبان بلوچی زنده یاد "کریم دشتی" سید را در غزل بلوچی همپای حافظ شیرازی می داند. وی اولین رمان بلوچی را تحت عنوان "نازک" نوشت ؛این اثر خوشبختانه در سالهای گذشته توسط دوست عزیزم "عبدالواحد برهانی" نویسنده فارسی نویس بلوچ ،به زبان فارسی ترجمه شده است .سید در هر حوزه و انواع ادبی که وارد شده، همانند سواری فاتح بیرون آمده است .رمزموفقیت این شاعر و نویسنده علاوه بر قریحه ذاتی، تسلطش برآثار کلاسیک ادب بلوچی می باشد. اخلاص و پشتکار وصف ناشدنی سید نیززبان زد خاص و عام بود؛ که موجب موفقیت اوشد. البته افرادی بودند دردوران حیات و پس از مرگ سید، که شاهد شهرت نویسنده بودند وبر وی رشک و حسد بردند، و موجبات آزار و اذیت او را فراهم آوردند، اما هیچگاه نتوانستند اندکی در عزم واراده وی خلل وارد کنند، و درهوش،ذکاوت و خلاقیت ادبی به گرد سید برسند. شاعر در اشعار متعددی رقیبان را به چالش کشیده وهمآورد طلبیده است. :منی سستین رواجان چو مه چارات شمارا یک په یکءَ من رسینان )(به قدمهای کوتاهم منگرید ازیکایک شما پیشتاز خواهم شد) یا در بیتی دیگر موفقیت خودرا مایه رشک و حسد حاسدان می داند:(کپت جاری که جهدون په سرشت کینگ کارچ کی دلءَ درشت )(جارزده شد که تلاشهایم به بار و بر نشست کارد کینه برقلب کی فرود آمد؟)
لازم است آثار این نویسنده بزرگ بلوچ به زبان فارسی ترجمه شوند؛ تا فارسی زبانان و نویسندگان ایران زمین با نوشته های خویشاوندترین زبان فارسی آشنا شوند. این حقیر با بضاعت اندک خود درادبیات زبان بلوچی ترجمه نامه های سید هاشمی را آغاز کرده ام، امید است پیش کسوتان این زبان علاوه بر این که بر من ببخشایند؛زیرا نوآموزی هستم، که هنوز نزد آنان مشق و درس پس می دهم خود نیز وارد این عرصه شوند و راهنمایی و رهبری کنند .
نامه های سید هاشمی درحوزه نثر زبان بلوچی اثری بی نظیر است ،که ظرفیت های نثر زبان بلوچی را به خوبی نشان می دهد این نامه ها دردهه هفتاد میلادی درزمان اوج فعالیت های نویسنده ودیگرفعالین ادبی و فرهنگی نوشته شده است ،که تاریخ گویای این دوران طلایی و پر جنب و جوش زبان بلوچی می باشد.نثرنویسنده در این اثرگاهی ساده و گاهی ادبیانه می باشد. استفاده بجا از اشعار وضرب المثل های بلوچی ویژگی دیگر نثر سید است. بکاربستن اشارات و تلمیحات نگارش سید را در این نامه ها شیرین و دل نشین نموده، با وجود شخصی بودن نامه ها کلیت وتوانمندی زبان بلوچی را بیان می کند .سید هاشمی اثر دیگری نیز به زبان اردوتحت عنوان،"بلوچی زبان اور ادب کی تاریخ" در ارتباط با تاریخ زبان و ادبیات بلوچی دارد، که تاریخ و ادبیات زبان را از آغاز تا دوران حیات نویسنده مورد بررسی قرار داده است. امید وارم فعال دیگری آستین همت بالا زند، و این اثر سید را به زبان فارسی برگرداند. حوشحال خواهم شد، که دوستان و خوانندگان پس ازخواندن و توجه به ترجمه از نقطه نظرات و پیشنهادات خود، مترجم را آگاه سازند. توضیج دیگری که باید اضافه کنم ،ترجمه روان اشعاری می باشد؛ که سید هاشمی به وفور در نامه هایش استفاده نموده است. کاش توان ترجمه منظوم این اشعار را می داشتم .
سیدظهورشاه هاشمی نویسنده، شاعرومحقق زبان بلوچی در شهر بندری گوادربه سال1926میلادی، چشم به جهان گشود. وی از سادات منطقه دشتیاری و ازنوادگان" سید رکّل شاه" بود. تحصیلات خودرا در همین شهر آغازوبه اتمام رساند. سید در ابتدای فعالیت های فرهنگی و ادبی، به دو زبان اردو وفارسی شعرومقاله می نوشت. پس از مدت کوتاهی یکسره وارد عرصه زبان وادبیات بلوچی شد، و درطول عمر کوتاهش آثارماندگاری دراحیای زبان بلوچی، از خود به یادگار گذاشت . وی برای پیشبرد اهدافش علی رغم بیماری مهلک سل ،برای جمع آوری میراث ادبی زبان بلوچی، همواره در سفربود. حاصل این مسافرت های پرمشقت دردهه50میلادی درجعرافیای گسترده بلوچستان شرقی و غربی با امکانات مسافرتی محدود آن دوران کشورهای پاکستان وایران، اثر سترگ فرهنگ لغت زبان بلوچی موسوم به "سید گنج "بود. سید برای مدتی در کشور هندوستان رحل اقامت افکند، و در دانشگاه" پونا" به مطالعه ی علم زبانشناسی روی آورد؛ تا ریشه های تاریخی و زبانی، زبان بلوچی را جستجو کند. دراین سفر با زبانشناسان اروپایی و هندی آشنا گردید، و کتاب مشهور رسم الخط بلوچی ره آورد همین سفر است. اواعتقادعمیقی به زبان فارسی داشت، و دوزبان فارسی و بلوچی را به مثابه دو خواهر می دانست، و همواره به شعرا و نویسندگان بلوچ توصیه می کرد؛ چنانچه دراستفاده واژه نوینی که معادل آن در بلوچی وجود نداشته باشد، در استفاده معادل فارسی آن درنگ نکنند. البته وی به همان میزان دراستفاده واژگان بیگانه حساس بود ودر آثارمنظوم و منثورش این نگرش و پالایش زبان و ترویج بلوچی سره و به تعبیر خودش بلوچی اصیل وخالص(زگرین) به خوبی آشکار است.
سید درسالهای پایانی دهه60میلادی عازم سفر به کشورهای حوزه خلیج فارس شد؛ تا علاوه بر ترویج زبان دربین بلوچهای مقیم این کشورها به معالجه بیماری صعب العلاجش بپردازد. وی در بیمارستانی در کشور بحرین دوبار زیر تیغ جراحی پزشکان قرار گرفت. چندین اثر معروف سید به نثر و نظم ارمغان تخت بیمارستان در دوران بیماری و نقاحتش درهمین بیمارستان می باشد که به تعبیر خود وی اگربیماری توش و توان جسمی اورا در این دوران گرفته؛ اما برای زبان بلوچی نعمتی بوده که چند اثرش ارمغان این دوران است.
احیاگر زبان و فرهنگ بلوچ در دهه آخرعمرش به شهر کراچی باز گشت، و در همین شهر با یکی از بستگانش ازدواج کرد.حاصل این پیوند سه فرزند پسر است؛ که یکی را در کودکی از دست داد. سید در سال1978م در اثرابتلابه بیماری سل، چشم از جهان فرو بست. وی در طول عمر کوتاه اما پربارش 25اثربه نظم و نثر از خود به یادگار گذاشت؛ که هرکدام در نوع خود بی نظیر است. آثاراو مرجع و منبع زبان وادب بلوچی به شمار می روند ؛که در مراکز دانشگاهی مورد تدریس و توجه می باشند .امروزه صدها اثردردوران سید و پس ازآن توسط ادبا و شعرای زبان بلوچی به رشته نگارش درآمده و چاپ و منتشر شده است، اما آثار سید از حلاوت دیگری برخوردار است. وی در آثار علمی و ادبیش دقت وتیزبنی خاصی داشت؛ که خواننده را سیراب و شیفته اثرش می کند. . اکثر نویسندگان برجسته زبان بلوچی از پیروان سبک نویسندگی و شعر اوهستند .
سید چه در نثر و چه در نظم دارای سبک خاص خود می باشد.غزل بلوچی را وی به اوج رساند، که منتقد ادبی زبان بلوچی زنده یاد "کریم دشتی" سید را در غزل بلوچی همپای حافظ شیرازی می داند. وی اولین رمان بلوچی را تحت عنوان "نازک" نوشت ؛این اثر خوشبختانه در سالهای گذشته توسط دوست عزیزم "عبدالواحد برهانی" نویسنده فارسی نویس بلوچ ،به زبان فارسی ترجمه شده است .سید در هر حوزه و انواع ادبی که وارد شده، همانند سواری فاتح بیرون آمده است .رمزموفقیت این شاعر و نویسنده علاوه بر قریحه ذاتی، تسلطش برآثار کلاسیک ادب بلوچی می باشد. اخلاص و پشتکار وصف ناشدنی سید نیززبان زد خاص و عام بود؛ که موجب موفقیت اوشد. البته افرادی بودند دردوران حیات و پس از مرگ سید، که شاهد شهرت نویسنده بودند وبر وی رشک و حسد بردند، و موجبات آزار و اذیت او را فراهم آوردند، اما هیچگاه نتوانستند اندکی در عزم واراده وی خلل وارد کنند، و درهوش،ذکاوت و خلاقیت ادبی به گرد سید برسند. شاعر در اشعار متعددی رقیبان را به چالش کشیده وهمآورد طلبیده است. :منی سستین رواجان چو مه چارات شمارا یک په یکءَ من رسینان )(به قدمهای کوتاهم منگرید ازیکایک شما پیشتاز خواهم شد) یا در بیتی دیگر موفقیت خودرا مایه رشک و حسد حاسدان می داند:(کپت جاری که جهدون په سرشت کینگ کارچ کی دلءَ درشت )(جارزده شد که تلاشهایم به بار و بر نشست کارد کینه برقلب کی فرود آمد؟)
لازم است آثار این نویسنده بزرگ بلوچ به زبان فارسی ترجمه شوند؛ تا فارسی زبانان و نویسندگان ایران زمین با نوشته های خویشاوندترین زبان فارسی آشنا شوند. این حقیر با بضاعت اندک خود درادبیات زبان بلوچی ترجمه نامه های سید هاشمی را آغاز کرده ام، امید است پیش کسوتان این زبان علاوه بر این که بر من ببخشایند؛زیرا نوآموزی هستم، که هنوز نزد آنان مشق و درس پس می دهم خود نیز وارد این عرصه شوند و راهنمایی و رهبری کنند .
نامه های سید هاشمی درحوزه نثر زبان بلوچی اثری بی نظیر است ،که ظرفیت های نثر زبان بلوچی را به خوبی نشان می دهد این نامه ها دردهه هفتاد میلادی درزمان اوج فعالیت های نویسنده ودیگرفعالین ادبی و فرهنگی نوشته شده است ،که تاریخ گویای این دوران طلایی و پر جنب و جوش زبان بلوچی می باشد.نثرنویسنده در این اثرگاهی ساده و گاهی ادبیانه می باشد. استفاده بجا از اشعار وضرب المثل های بلوچی ویژگی دیگر نثر سید است. بکاربستن اشارات و تلمیحات نگارش سید را در این نامه ها شیرین و دل نشین نموده، با وجود شخصی بودن نامه ها کلیت وتوانمندی زبان بلوچی را بیان می کند .سید هاشمی اثر دیگری نیز به زبان اردوتحت عنوان،"بلوچی زبان اور ادب کی تاریخ" در ارتباط با تاریخ زبان و ادبیات بلوچی دارد، که تاریخ و ادبیات زبان را از آغاز تا دوران حیات نویسنده مورد بررسی قرار داده است. امید وارم فعال دیگری آستین همت بالا زند، و این اثر سید را به زبان فارسی برگرداند. حوشحال خواهم شد، که دوستان و خوانندگان پس ازخواندن و توجه به ترجمه از نقطه نظرات و پیشنهادات خود، مترجم را آگاه سازند. توضیج دیگری که باید اضافه کنم ،ترجمه روان اشعاری می باشد؛ که سید هاشمی به وفور در نامه هایش استفاده نموده است. کاش توان ترجمه منظوم این اشعار را می داشتم .
No comments:
Post a Comment