اشاره: سوم اسفند سال1388خواننده بزرگ موسیقی حماسی بلوچ چشم از جهان فروبست. شعر و موسیقی کلاسیک بلوچ مرهون هنر خلاق این استاد برجسته و بی بدیل است.جامعه بلوچ پس از درگذشت وی نتوانسته دین خود را نسبت به این خادم بزرگ فرهنگ و هنر بلوچستان ادا نماید.متاسفانه ما جامعه فرهنگی بلوچ تاکنون نتوانسته ایم بزرگداشت و نکوداشتی دردرخور وشایسته شان و شخصیت این بزرگمرد عرصه فرهنگ وهنر برگزار نماییم.مقاله ذیل رادادکریم باشنده نویسنده و روزنامه نگار برجسته بلوچ در سال گذشته حول محور هنر و شخصیت زنده یاد استاد کمالان قلمی نموده است.این مقاله پیش از این در روزنامه زاهدان به چاپ رسیده است.
.استاد کمالان کمال موسیقی ما بود.
کمالان هوت شخصیت نامدار موسیقی سنتی یا پهلوانی در تاریخ 3اسفند 1388دیده از جهان فروبست.خیل دوستداران موسیقی سنتی، فرهنگ دوستان و علاقه مندان به مسایل هنری جامعه فرهنگی قوم بلوچ را در حیرت فروبرد.نه اینکه او همچنان فعال عرصه موسیقی باشد، که مدت هاست کمتر صدایی از او به گوش می رسید.ولی او نمادی زنده از موسیقی پهلوانی و شعر شفاهی بلوچ بود.او آنقدر دراین عرصه از خود آثار ماندگار بجا گذاشته بودکه تا ابدیت این قوم در دل مشتاقان شعر وموسیقی جاودان خواهد ماند.اهمیت وعظمت وی در زمینه موسیقی و خوانندگی در حدی است که بی اغراق می توان وی را یک شخصیت هنری دوران ساز نامید.برای اینکه به ابعادی از عظمت این شخصیت و کار هنری وی پی ببریم لازم است مروری بر وضعیتی داشته باشیم که موسیقی سنتی پهلوانی در آن قرار دارد.در زندگی همه جوامع انسانی مبارزه انسان با طبیعت تنها از طریق کار و تلاش و یا جنگ با جوامع مهاجم یا تلاش برای به دست آوردن موقیعت بهتر با بسیج امکانات مادی صورت نمی گیرد.بخش گسترده ترین اهداف که به صورت احساس بهم پیوستگی و منافع مشترک از طریق مولفه های فرهنگی شکل گرفته و در قالب های تکوین یافته هنری خود را نشان می دهد.قالب هایی چون شعر ،موسیقی ،نقاشی ، آوازو...که هر کدام در ایجاد احساس مشترک درآرمان ها و آرزوهای یک ملت یا یک جغرافیای واحد انسانی که به شکل جامعه یک پارچه فرهنگی ظاهر می شود نقشی مهم و تاثیرگذار در روح و روان آن جامعه دارد.
در زندگی جامعه بلوچ شعر شفاهی و موسیقی پهلوانی از شاخص ترین و در عین حال از گسترده ترین رشته های هنری محسوب می شود،کل جامعه بلوچستان به شکل یکسان در آن هم سهیم و هم مفاهیم مشترک آن از نفوذی غیر قابل انکار برخوردارند.میراث کلامی جامعه بلوچی قبل از دوران معاصر و تشکیل دولت-ملت ها و فراهم بودن امکانات چاپ و تحصیل در مدارس عموما به صورت شفاهی بوده که از نسلی به نسل دیگر منتقل و یا اتفاقات مهم تاریخی در قالب همین اشعار روایت شده است.که از نظر محتوا و درون مایه شعری به دو بخش قابل تفکیک است، یکی اشعار حماسی که عموما شامل روایت جنگ ها و در گیری های درونی و بیرونی جامعه بلوچی با میزان سنجی مفاهیم ارزشی جامعه سنتی بلوچستان و دیگری اشعار عشقی که آن هم در قالب متعارض با ارزش های جامعه سنتی با مفاهیم عام انسانی همچون عشق و کین و نفرت محصول تولید این اشعار بوده است.ولی مجموعه اشعار شفاهی از یک خصوصیت خاص برخوردار است.آن ریتم و آهنگ موسیقایی آن است که سخت به خود موسیقی وابسته و سبک پهلوانی موسیقی دقیقا بخش همزاد و همراه این اشعار بوده است.ویکی از ویژگی این اشعار توامان بودن آنها با موسیقیت و حفظ و انتقال آن از یک نسل به نسل دیگر به خاطر همراهی و هماهنگی این دو نوع هنر با هم بوده است. پهلوانان یا همان خوانندگان اشعار کلاسیک مهمترین عامل احیا و ترویج کننده این گونه های هنری و فرهنگی بوده اند.از اینجاست که ما به اهمیت خوانندگان پهلوانی پی می بریم که آنها هم موسیقی جامعه بلوچی را نمایندگی کرده و حاملان ارزش های فرهنگی در قالب اشعار شفاهی در جامعه بوده اند.هرچه خواننده از شخصیت هنری پربارتری برخوردار بوده باشدقطعا به همان میزان در جامعه تاثیر گذار بوده و بر غنای موسیقی افزوده و اشعار بوجود آمده هنری رادر قالب این موسیقی به جامعه ارایه نموده است.
ملّا کمالان شخصیت هنری است که با تکیه بر نبوغ و صدای بی بدیلش در جامعه بلوچستان بیش از نیم قرن به خوانندگی مشغول از سطح محدود محلی تا به اقصا نقاط بلوچستان آواز و سازش را مقبول عام نموده است.
در موسیقی پهلوانی بلوچی به طور سنتی خوانندگان مشهور عموما به خانواده های خاصی وابسته بوده که از یک نسل به نسل دیگر منتقل شده اند.پهلوانانی مانند ملا ابراهیم ، ملا موسی و ملا غلامقادر از آن جمله شخصیت های هنری هستند که با تکیه بر میراث خانوادگی از نسلی به نسلی بار این هنر شاخص را به دوش کشیده اندو آنرا زنده نگه داشته اند.
به اهمیت ملا کمالان در این زمینه وقتی می توان پی برد که وی نه از خانواده سنتی خوانندگی که با قوت نبوغ و ذوق سرشار و توانایی شخصی توانست مقامی والا در خوانندگی کسب و از هویتی منحصر بفرد در این رشته برخوردار شود.او هم صدایی بی بدیل داشت وهم در شیوه خوانندگی بدایع و ابتکارات خاصی ارایه نمود. از این رهگذر موسیقی سنتی را نه تنها زنده نگه داشت بلکه به آن غنا و وسعتی خاص بخشید. همین امر وجه ممیز ملا کمالان بودکه اورا شهره عام و خاص نمود.در فن موسیقی و گسترش و احیای اشعار شفاهی شاعران کلاسیک و اشاعه فرهنگ بلوچی نقشی ماندگار داشت که می توان وی را در این خصوص شخصیتی منحصروصاحب سبک دانست.
هم اکنون که ساخت و بافت جامعه سنتی در برابر هجوم تحولات جدید بیش از پیش سست وناتوان می شود و حفظ مولفه های فرهنگ سنتی چون موسیقی پهلوانی و شعر شفاهی بیش از پیش دشوار شده است، از طرفی هم مخاطبانش روز به روز کمتر می شود و هم از طرفی دیگر متاسفانه دستگاه ها و نهادهای متولی امر موسیقی و فرهنگ که خیل مخاطبان را به خود می کشاند،کمتر برای حفظ و حراست و حمایت ازاین نوع هنر رغبت نشان داده اند.نمونه بارز و تاسف بار همین عدم امکان حضور شخصیت های بلند پایه هنری همچون ملا کمالان در رسانه های صوتی و تصویری متولی امر موسیقی و عدم حضور و دعوت در جشنواره های متنوع دولتی و نیمه دولتی است.در احیا و گسترش موسیقی کلاسیک ملت بلوچ هیچ نهادی نیست که آنرا از نابودی و اضمحلال مصون دارد.زنده بودن این نوع موسیقی تنها وامدار حضور شخصیت های ماندگاری چون ملا کمالان بوده است که تا امروز با حضور خود باراین موسیقی را در جامعه به دوش داشته اند،و با رفتن آنها خلایی پر نشدنی در عرصه فرهنگ هنر ایجاد می شود که باعث تاسف و تاثر هنر دوستان خواهد بود.با از دست دادن شخصیت هایی چون کمالان عرصه موسیقی را بیش از پیش خالی و بدون متولی خواهد کرد.امروز ما وارد دوران بعد از ملا کمالان در موسیقی بلوچی شده ایم،دوره ای که موسیقی پهلوانی چون فرزندی غریب دوران یتیم بودن را با دشواری باید پشت سر بگذارد.
نویسنده :دادکریم باشنده
.استاد کمالان کمال موسیقی ما بود.
کمالان هوت شخصیت نامدار موسیقی سنتی یا پهلوانی در تاریخ 3اسفند 1388دیده از جهان فروبست.خیل دوستداران موسیقی سنتی، فرهنگ دوستان و علاقه مندان به مسایل هنری جامعه فرهنگی قوم بلوچ را در حیرت فروبرد.نه اینکه او همچنان فعال عرصه موسیقی باشد، که مدت هاست کمتر صدایی از او به گوش می رسید.ولی او نمادی زنده از موسیقی پهلوانی و شعر شفاهی بلوچ بود.او آنقدر دراین عرصه از خود آثار ماندگار بجا گذاشته بودکه تا ابدیت این قوم در دل مشتاقان شعر وموسیقی جاودان خواهد ماند.اهمیت وعظمت وی در زمینه موسیقی و خوانندگی در حدی است که بی اغراق می توان وی را یک شخصیت هنری دوران ساز نامید.برای اینکه به ابعادی از عظمت این شخصیت و کار هنری وی پی ببریم لازم است مروری بر وضعیتی داشته باشیم که موسیقی سنتی پهلوانی در آن قرار دارد.در زندگی همه جوامع انسانی مبارزه انسان با طبیعت تنها از طریق کار و تلاش و یا جنگ با جوامع مهاجم یا تلاش برای به دست آوردن موقیعت بهتر با بسیج امکانات مادی صورت نمی گیرد.بخش گسترده ترین اهداف که به صورت احساس بهم پیوستگی و منافع مشترک از طریق مولفه های فرهنگی شکل گرفته و در قالب های تکوین یافته هنری خود را نشان می دهد.قالب هایی چون شعر ،موسیقی ،نقاشی ، آوازو...که هر کدام در ایجاد احساس مشترک درآرمان ها و آرزوهای یک ملت یا یک جغرافیای واحد انسانی که به شکل جامعه یک پارچه فرهنگی ظاهر می شود نقشی مهم و تاثیرگذار در روح و روان آن جامعه دارد.
در زندگی جامعه بلوچ شعر شفاهی و موسیقی پهلوانی از شاخص ترین و در عین حال از گسترده ترین رشته های هنری محسوب می شود،کل جامعه بلوچستان به شکل یکسان در آن هم سهیم و هم مفاهیم مشترک آن از نفوذی غیر قابل انکار برخوردارند.میراث کلامی جامعه بلوچی قبل از دوران معاصر و تشکیل دولت-ملت ها و فراهم بودن امکانات چاپ و تحصیل در مدارس عموما به صورت شفاهی بوده که از نسلی به نسل دیگر منتقل و یا اتفاقات مهم تاریخی در قالب همین اشعار روایت شده است.که از نظر محتوا و درون مایه شعری به دو بخش قابل تفکیک است، یکی اشعار حماسی که عموما شامل روایت جنگ ها و در گیری های درونی و بیرونی جامعه بلوچی با میزان سنجی مفاهیم ارزشی جامعه سنتی بلوچستان و دیگری اشعار عشقی که آن هم در قالب متعارض با ارزش های جامعه سنتی با مفاهیم عام انسانی همچون عشق و کین و نفرت محصول تولید این اشعار بوده است.ولی مجموعه اشعار شفاهی از یک خصوصیت خاص برخوردار است.آن ریتم و آهنگ موسیقایی آن است که سخت به خود موسیقی وابسته و سبک پهلوانی موسیقی دقیقا بخش همزاد و همراه این اشعار بوده است.ویکی از ویژگی این اشعار توامان بودن آنها با موسیقیت و حفظ و انتقال آن از یک نسل به نسل دیگر به خاطر همراهی و هماهنگی این دو نوع هنر با هم بوده است. پهلوانان یا همان خوانندگان اشعار کلاسیک مهمترین عامل احیا و ترویج کننده این گونه های هنری و فرهنگی بوده اند.از اینجاست که ما به اهمیت خوانندگان پهلوانی پی می بریم که آنها هم موسیقی جامعه بلوچی را نمایندگی کرده و حاملان ارزش های فرهنگی در قالب اشعار شفاهی در جامعه بوده اند.هرچه خواننده از شخصیت هنری پربارتری برخوردار بوده باشدقطعا به همان میزان در جامعه تاثیر گذار بوده و بر غنای موسیقی افزوده و اشعار بوجود آمده هنری رادر قالب این موسیقی به جامعه ارایه نموده است.
ملّا کمالان شخصیت هنری است که با تکیه بر نبوغ و صدای بی بدیلش در جامعه بلوچستان بیش از نیم قرن به خوانندگی مشغول از سطح محدود محلی تا به اقصا نقاط بلوچستان آواز و سازش را مقبول عام نموده است.
در موسیقی پهلوانی بلوچی به طور سنتی خوانندگان مشهور عموما به خانواده های خاصی وابسته بوده که از یک نسل به نسل دیگر منتقل شده اند.پهلوانانی مانند ملا ابراهیم ، ملا موسی و ملا غلامقادر از آن جمله شخصیت های هنری هستند که با تکیه بر میراث خانوادگی از نسلی به نسلی بار این هنر شاخص را به دوش کشیده اندو آنرا زنده نگه داشته اند.
به اهمیت ملا کمالان در این زمینه وقتی می توان پی برد که وی نه از خانواده سنتی خوانندگی که با قوت نبوغ و ذوق سرشار و توانایی شخصی توانست مقامی والا در خوانندگی کسب و از هویتی منحصر بفرد در این رشته برخوردار شود.او هم صدایی بی بدیل داشت وهم در شیوه خوانندگی بدایع و ابتکارات خاصی ارایه نمود. از این رهگذر موسیقی سنتی را نه تنها زنده نگه داشت بلکه به آن غنا و وسعتی خاص بخشید. همین امر وجه ممیز ملا کمالان بودکه اورا شهره عام و خاص نمود.در فن موسیقی و گسترش و احیای اشعار شفاهی شاعران کلاسیک و اشاعه فرهنگ بلوچی نقشی ماندگار داشت که می توان وی را در این خصوص شخصیتی منحصروصاحب سبک دانست.
هم اکنون که ساخت و بافت جامعه سنتی در برابر هجوم تحولات جدید بیش از پیش سست وناتوان می شود و حفظ مولفه های فرهنگ سنتی چون موسیقی پهلوانی و شعر شفاهی بیش از پیش دشوار شده است، از طرفی هم مخاطبانش روز به روز کمتر می شود و هم از طرفی دیگر متاسفانه دستگاه ها و نهادهای متولی امر موسیقی و فرهنگ که خیل مخاطبان را به خود می کشاند،کمتر برای حفظ و حراست و حمایت ازاین نوع هنر رغبت نشان داده اند.نمونه بارز و تاسف بار همین عدم امکان حضور شخصیت های بلند پایه هنری همچون ملا کمالان در رسانه های صوتی و تصویری متولی امر موسیقی و عدم حضور و دعوت در جشنواره های متنوع دولتی و نیمه دولتی است.در احیا و گسترش موسیقی کلاسیک ملت بلوچ هیچ نهادی نیست که آنرا از نابودی و اضمحلال مصون دارد.زنده بودن این نوع موسیقی تنها وامدار حضور شخصیت های ماندگاری چون ملا کمالان بوده است که تا امروز با حضور خود باراین موسیقی را در جامعه به دوش داشته اند،و با رفتن آنها خلایی پر نشدنی در عرصه فرهنگ هنر ایجاد می شود که باعث تاسف و تاثر هنر دوستان خواهد بود.با از دست دادن شخصیت هایی چون کمالان عرصه موسیقی را بیش از پیش خالی و بدون متولی خواهد کرد.امروز ما وارد دوران بعد از ملا کمالان در موسیقی بلوچی شده ایم،دوره ای که موسیقی پهلوانی چون فرزندی غریب دوران یتیم بودن را با دشواری باید پشت سر بگذارد.
نویسنده :دادکریم باشنده
No comments:
Post a Comment