اختصاصی ندای زاهدان - یاسر کرد - زلزله 7/8 ریشتری، که در ساعت 14: 15 روز 27 فروردین ماه سالجاری خاش و سراوان را تکان داد . اولا" نشان داد که حادثه همیشه برای دیگران نیست و ممکن است ما را نیز در بگیر ثانیا" برای عقلهای سلیم و عبرت آموز حاوی درسهای بیشماری است که در صورت توجه و درس آموزی از آن می تواند در حوادث مشابه و احتمالی دیگر به کاربیاید.
روز وقوع زلزله در اداره( ایرانشهر) بودم ، وقتی از اداره بیرون زدیم ، با اینکه شدت زلزله بر خلاف خاش و سراوان در ایرانشهر کمتر بود، اما مردم وحشت زده به بیرون از منازل و مغازه ها آمده بودند. به خانه که رسیدم برای اطلاع بیشتر از کم و کیف زلزله کانال شبکه استانی هامون را زدم دیدم هیچ خبر و گزارشی از زلزله نیست ، بنابراین پیش خودم فکر کردم که احتمالا" کانون زلزله یا در استان کرمان یا هرمزگان بوده است.
جلوی تلویزیون نشستم . خستگی زیاد با وجود ترس از زلزله پلکهایم را سنگین کرده بود. لحظاتی بعد زیر نویس شبکه هامون را دیدم که نوشته بود : برای کسب اطلاعات بیشتر از زلزله سراوان به شبکه خبر مراجعه کنید. برنامه ویژه زلزله سراوان و خبر ویژه و فوری در مورد زلزله 7/8 ریشتری سراوان و ریشترهای بالای زلزله و اینکه محل وقوع زلزله که بین خاش (زادگاهم) و سراوان بود ، لحظاتی شوکه ام کرد. فریاد کشیدم که با این درجه از زلزله تلفات سنگین است. باز مجری شبکه خبر تاکید داشت که تا حالا بیش از 40 نفر کشته شده اند . تلفن ها همراه همگی دچار اختلال بودند . دیگر نشستن را جایز نمی دانستم وسایلمان را جمع کردیم و به طرف خاش حرکت کردیم. مدام با دوستان و آشنایان در خاش و سراوان در تماس بودیم که خوشبختانه یکی از اقوام تماس گرفت و در مورد خاش اطلاعات کاملی داد. که باعث لغو سفرمان شد.
این زلزله با این وسعت و شدت واقعا" می توانست فاجعه ای جهانی خلق کند. بماند که در علت و دلایل وقوع آن حرفهای غیر علمی زیاد زده شد و حتی عده ای با سوء استفاده از احساسات مذهبی در میان عوام مدعی کرامات برخی در نداشتن تلفات نیز شدند.
اما این زلزله هشداری جدی برای همه چه مردم و چه مسئولان بود . تصور کنید اگر بجای اینکه زلزله در عمق 95 کیلومتری زمین و مثلا" در عمق 10 کیلومتری و در نزدیکی شهر سراوان یا خاش اتفاق می افتاد آن موقع با این وضعیت آمادگی آیا فکر می کنید دیگر چنین نقاطی در روی زمین وجود داشتند؟
منظور از آمادگی ، آماده بودن در سه سطح پیش از بحران ، حین بحران و پس از بحران است. خیلی از کشورهای حادثه خیز اصلا" رشته ای دانشگاهی تحت عنوان: « مدیریت بحران» دارند که با تبیین و تئوریزه کردن بسیاری از مفاهیم توانسته اند تا حدود زیادی بر بحرانها فائق آیند . نمونه موفق آن کشور ژاپن است.
از آمادگی پیش از بحران در مورد زلزله گفتیم . من خاش را مثال می زنم چون اطلاعاتم از آنجا بیشتر است. آیا از 14 هزار واحد مسکونی که در سطح شهر خاش وجود دارد چند درصد استانداردهای مربوط به ایمنی در مقابل زلزله را رعایت کرده اند؟ اصلا" سوالم از مسولین شهرداری و سازمان نظام مهندسی ، مخصوصا" نظام مهندسی است ، آیا ساختمانهایی که با پروانه کار و تائید دستگاههای ذیربط شما ساخته شده اند در برابر زلزله استحکام لازم را دارند؟ متاسفانه شواهد نشان می دهد که بدلایل زیاد نظام مهندسی استان و نمایندگی های شهرستانی و شرکتهای ساختمانی تحت نظر و طرف قرارداد این سازمان ، به کاغذ فروشی مشغولند و شهرداری های استان هم در این مساله نظارت جدی ندارند و شهرداریها هم به بسیاری از ساختمانهای فاقد استاندارد پروانه پایان کار داده و متاسفانه بدون درس گرفتن از زلزله اخیر هنوز هم دارند به این کار ادامه می دهند.
مساله دیگر آمادگی اقشار مختلف مردمی در برابر پدیده ای طبیعی مانند زلزله است. مردم چقدر آمادگی دارند و سازمانهای متولی بحران نظیر سازمان امداد و نجات چه آموزشهایی در این استان به زنان خانه دار ، دانش آموزان ، کارمندان و دیگر اقشار برای ایمنی بیشتر در مقابل زلزله داده اند ؟ باز مسوولین و ستاد مدیریت بحران استان و شهر ستانها چقدر آمادگی لازم را دارند ؟ آیا مثل خیلی از نقاط جهان ستاد مدیریت بحران در استان تاکنون مانورها و جلسات مشترکی را برای هماهنگی بیشتر برگزار کرده اند؟ اعضاء موثر ستاد چقدر به وضعیت روستاها و مدیریت بحران در روستاهای پراکنده استان اشراف دارند.
از طرف دیگر تصور بفرمائید که زلزله ای شدید در استان رخ داده است و بدلیل جبر جغرافیا حتی به مراکز استانهای معین نیز بیش از 400 کیلومتر فاصله است آیا امکانات اورژانس و مراکز درمانی و بهداشتی استان تکافوی نیازمندیهای بحران و حجم شدید نیازمندیهای پس از بحران خواهد بود؟ آیا حدود 2000 تخت موجود در بیمارستانهای استان جوابگوی چندین هزار زخمی خواهد خواهد بود؟ آیا حدود 150 تخت ویژه تا پیش از اینکه ایران و جهان به کمک ما بیاید می توانند می توانند جوابگو باشد؟
وضعیت اطلاع رسانی که از اهم واجبات در مدیریت حین بحران است و متاسفانه در این حادثه طبیعی صدا و سیمای استان عملکرد ضعیفی را از خود به نمایش گذاشتند - چگونه باشد؟ جالب بود که در حالی که تقریبا" تمام نگاه جهان به ما بود شبکه استانی هامون ، در افکار کلیشه ای خود غرق بود.در همان ساعات اولیه سیستم ارتباطی مختل شد و خطوط تلفن همراه کارایی اش را از دست داد. به نظر می رسد که این دستگاهها باید ساختارشان را با مدیریت بحران هماهنگ کنند. جالب اینکه هیچ خبرنگار رسمی از صدا و سیما در زمان زلزله در این دوشهر وجود نداشت یا اگر هم داشتند نتوانستند اطلاع رسانی لازم را داشته باشند.
حوادث غیر مترقبه مانند سیل ، زلزله ، آتشفشان و... می آیند و بشر را از آنها گریزی نیست و کشوری مانند کشور ما که در کمر بند زلزله خیز و حوادث خیز دنیا قرار دارد باید بتواند این بلایا را چنان مدیریت کند که کمترین خسارت را ببیند . در تعریف مدیریت بحران آمده است : فرآیند پیش بینی و پیشگیری از وقوع بحران برخورد و مداخله در بحران و سالم سازی بعد از وقوع بحران را مدیریت بحران گویند . مدیریت بحران علمی کاربردی است که به وسیله مشاهده سیستماتیک بحرانها و تجزیه و تحلیل آنها در جستجوی یافتن ابزاری است که بوسیله آنها بتوان از بروز بحران ها ، پیشگیری نمود و یا در صورت بروز آن در خصوص کاهش اثرات آن آمادگی لازم امداد رسانی سریع و بهبودی اوضاع اقدام نمود .
به نظر می رسد ما نیز ( چه مردم و چه مسئولان ) باید لزوما" در این استان حاشیه ای کشور ، درسهای لازم را از این زلزله گرفته و در جهت کاهش پیامدهای منفی زلزله برنامه ریزی لازم را داشته باشیم و یادمان باشد که بدلیل فاصله زیاد استان با دیگر نقاط کشور در صورت بروز زلزله تا ایران و جهانیان بخواهند به کمک ما بیایند ، شاید آن یاری و کمک به مثابه نوشدارو باشد!!
No comments:
Post a Comment