Long live free and united Balochistan

Long live free and united Balochistan

Search This Blog

Translate

صنایع دستی سیستان و بلوچستان؛ ناشناخته و بدون متولی

در این استان مرزی و محروم کشور،هنرهای دستی اصیلی وجود دارد که بیشتر آن ها هم توسط زنان منطقه و به صورت کاملا سنتی تولید می شود.

با وجود قدمت و ارزش بالای صنایع دستی سیستان و بلوچستان، بسیاری از هنرهای اصیل این استان که به طور عمده نیز به صورت منحصر به فرد در این منطقه تولید می شود، به دلیل نبود حمایت های لازم در حال فراموشی است و در حالی که بسیاری از تولیدات صنایع دستی این استان از استانداردها و کیفیت های لازم برای فروش و حتی صادرات برخوردار است اما به دلیل نبود اطلاع رسانی کافی و همین طور فقدان مراکز مناسب فروش، این صنعت با سابقه استان در سراشیبی سقوط قرار گرفته است به طوری که امروز بسیاری از مردم کشور نمی دانند در سیستان و بلوچستان، هنرهای دستی اصیلی وجود دارد که می تواند جذابیت های زیادی برای آن ها داشته باشد و در مقابل، عده قابل ملاحظه ای از جمعیت کشور، سیستان و بلوچستان را یک استان کویری و خشک می شناسند که جذابیتی به لحاظ گردشگری ندارد.به هر شکل در این استان مرزی و محروم کشور،هنرهای دستی اصیلی وجود دارد که بیشتر آن ها هم توسط زنان منطقه و به صورت کاملا سنتی تولید می شود.

در همین رابطه با توجه به نی زارهای اطراف دریاچه هامون، ساخت انواع محصولات حصیری از نوع نی که در محلی به نام لوخ معروف است در این مناطق رونق فراوانی دارد. هم چنین در مناطق مرکزی و جنوب شرقی استان نیز از برگ های نوعی نخل محلی به نام «داز» انواع محصولات حصیری بافته می شود.یکی از صنایع بسیار معروف این استان، سوزن دوزی خاص زنان بلوچ است. محصولات سوزن دوزی تنوع بسیاری دارد و از لباس و رومیزی تا وسایل تزئینی را دربرمی گیرد. خامه دوزی نیز شبیه سوزن دوزی است که در بافت، از آیینه های کوچکی برای تزئین استفاده می شود.رومیزی، کلاه، جلیقه و پیش سینه، از جمله مهم ترین مواردی است که بر روی آن ها خامه دوزی می شود.

در روستای کلپورگان شهرستان سراوان، سفال گری سابقه ای ۶تا۷ هزارساله دارد.از ویژگی های خاص سفال کلپورگان این است که فقط توسط زنان تولید می شود و هم چنین در ساخت ظروف و اشیای سفالی، از چرخ سفال گری استفاده نمی شود و شکل دهی آن ها با دست صورت می گیرد. جالب این که بسیاری از آثار هنرمندان صنایع دستی این استان، قابلیت این را دارد که به عنوان سوغات توسط مسافران و همین طور مردم بومی منطقه خریداری شود.یکی از آداب و رسوم ایرانیان به هنگام سفر، خرید سوغات است. سوغات، گاهی محصولات کشاورزی، گاهی آثار صنعتی و گاه صنایع دستی ویژه یک منطقه است، اهمیت سوغات و صنایع دستی در فرهنگ مناطق مختلف به حدی است که بسیاری از شهرها و مکان ها به دلیل سوغات هایشان مشهورند.سیستان و بلوچستان با توجه به وسعت و تنوع آب و هوایی دارای سوغات های فراوانی است که با هر سلیقه ای هم خوانی دارد و اگر چه اطلاع رسانی مناسبی در این رابطه صورت نگرفته است و در شرایطی که برخی،این استان را به عنوان استانی محروم و کویری می شناسند اما این منطقه ره آوردهایی دارد که هنرمندان این استان آن ها را با انگشتان آفتاب سوخته خود ایجاد می کنند و باعث شگفتی خریداران می شوند.در همین راستا «مصدق» شهروند اصفهانی سوغات این استان را چای و پارچه می داند و می گوید: انواع شکلات و انبه نیز سوغات شهر زاهدان است. در حالی که هیچ کدام از این ها نمی تواند سوغات واقعی این استان تلقی شود چرا که آن ها از کشورهای مجاور وارد کشورمان شده است.«فکوری» شهروند کرمانی نیز که به دفعات زیاد به این شهر و استان آمده است سوغات استان را فرش منحصر به فرد منطقه می داند و می گوید: فرش سیستان منحصر به فرد بوده ولی راجع به آن اطلاع رسانی کافی صورت نگرفته است.فردی که در چهارراه رسولی زاهدان مشغول خرید «چای» است، اظهار داشت: ما سوغات استان را بیشتر چای، قهوه و انواع شکلات، پارچه و لباس های خارجی می دانیم هر چند مشخص است که این ها محصولات این استان نیست.

یک دانشجوی رشته صنایع دستی دانشگاه سیستان و بلوچستان گفت: سوزن دوزی از هنرهای اصیل و ارزشمند این استان است که فقط در این منطقه رایج است و این هنر بیرون از استان کاربرد و استفاده ای ندارد. «کندری» با اشاره به ناآشنا بودن بسیاری از مردم با این هنر اصیل گفت: بارها شنیده ام که افراد غیربومی از نبود محل خرید و فروش تولیدات سوزن دوزی شده صحبت می کنند.یکی از دانشجویان رشته هنر با اشاره به قدمت سفال کلپورگان گفت: این هنر منحصر به فرد که تمامی مراحل ساخت آن به وسیله دست و بدون استفاده از چرخ سفال گری انجام می شود، سوغات سیستان و بلوچستان است. «کیخا» افزود: محصولات این منطقه شامل ۱۰ تا ۱۲ نوع سفال است.مدیر میراث فرهنگی سراوان، از این شهر به عنوان موزه ای زنده نام برد و خاطرنشان ساخت: این مکان، می تواند درآمدزایی بالایی برای منطقه داشته باشد. «بارک زهی» افزود: سالانه حدود ۱۰ هزار نفر از این مکان بازدید می کنند که ۴ هزار نفر آن ها مربوط به ایام نوروز و تعطیلات سالانه است. وی با اشاره به سوزن دوزی و سکه دوزی و آینه دوزی منطقه تصریح کرد: بیشتر هنرهای دستی توسط زنان منطقه تولید می شود و کاملا به روش سنتی است.یکی از استادان رشته فرش دانشگاه سیستان و بلوچستان هم گفت: فرش سیستان، تنوع و قدمت خاص خود را دارد و دارای اهمیت فراوانی است. «حسین سالاری» افزود: با این وجود تا حدود زیادی این هنر رو به فراموشی رفته است. وی افزود: فرش سیستان، پیوند لحظه ها و قلب ها بوده و دارای طرح ها و نقش های منحصر به فردی است و توانسته جای خودش را در بازارهای اروپایی باز کند.رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان نیز گفت: ایجاد و برپایی نمایشگاه های فرش از ابزار موثر معرفی این هنر است که در این رابطه، هنرمندان و صنعت گران استان در صورت نیاز و دعوت در نمایشگاه های مختلف شرکت می کنند و همین طور در همین راستا نمایشگاه هایی نیز در استان برگزار می شود.

«شهرکی» افزود: تهیه فیلم های آموزشی در این زمینه از جمله اقدامات این سازمان برای معرفی صنایع دستی و مکان های دیدنی و باستانی است.هم چنین مدیر و مربی آموزشگاه آزاد معرق زاهدان گفت: نبود بازارچه و مکان عرضه محصولات هنری و صنایع دستی از عمده مشکلات این صنعت است. «جانعلی کیخا» افزود: در صورت معرفی بیشتر صنایع دستی و در معرض دید عموم قرار دادن آثار هنری و دستی استان، میل و رغبت مردم برای خرید بیشتر می شود و در نهایت باعث تقویت این صنعت می شود. وی اظهار داشت: باید نهادهایی متولی خرید و صادرات آثار هنری و صنایع دستی استان شوند تا زمینه برای حضور بخش خصوصی فراهم شود یا حداقل از ناحیه دولت، کمک هایی صورت گیرد تا شاهد رونق بازار صنایع دستی استان باشیم. این در حالی است که با وجود تنوع سوغات و صنایع دستی سیستان و بلوچستان، متولی خاصی برای خرید و صادرات این محصولات وجود ندارد و گاه آثار این استان به وسیله مسافران و برخی دلالان به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می شود که بیشتر نفع آن به جیب دلالان می رود.


Writer: علی رضا افسری

Source: http://www.pahra.blogsky.com/1388/05/13/post-11852/

No comments:

Post a Comment