نقش تحصیلکردگان در رشد جامعه بلوچستان

مریم میرلاشاری

قبل از بررسی عنوان موضوع لازم است مقدمه ای درباره ارزش و جایگاه علم بیان نماییم،همین بس که خداوند اولین آیه قرآن کریم را با خواندن و علم شروع می نماید (اقرا باسم ربک الذی خلق) یا در جای دیگر قسم به قلم و آنچه که می نویسد (ن و القلم و ما یسطرون) پس خداوند برای علم و ابزار آن ارزش و جایگاه خاصی قائل است که به آنها قسم یاد می کند.

باید یادآور شویم که روشنفکران هر جامعه چراغ هدایت آن جامعه هستند.هر جامعه ای که از روشنفکران تهی شود دچار یاس و سردرگمی شده و در مواجهه با مشکلات اجتماعی درمانده می شود.جوامع در حال توسعه با بحران های متعددی از قبیل بحران هویت جوانان،تنازعات گذار از سنت به مدرنیته،مشکلات اقتصادی،تقابل اقوام و مذاهب،زنان و خانواده،نحوه کسب قدرت و دیگر مسائل روبرو هستند. عمده تحصیل کرده ها دغدغه اول و آخرشان نفع شخصی است و اگر برای آرمان هم جایی بماند می بینند جریان باد کجاست.البته هر چند در ابتدای سنین جوانی و بویژه در دبیرستان و دانشگاه رگه هایی از دغدغه تغییر و توسعه جامعه در ذهن تحصیل کرده شکل می گیرد لیکن وی بعدها با مشاهده فرصت ها و لذت های وضع موجود رفته رفته تبدیل به عضوی منفعت گرا و محافظه کار می شود.حتی جمع شدن های موردی که در قالب دغدغه های اجتماعی انجام می پذیرند یا معمولا نوعی معامله و بده بستان اجتماعی است،در حقیقت تلاش های فردی است برای فرصت طلبی هر چه بیشتر.تحصیل کرده علی رغم ظاهر اتوکشیده و شق و رقش و با وجود الفاظ قلنبه سلنبه و آشنایی به انواع ..........در این مورد بی اطلاع و فاقد آمادگی است.

اصولا کارکرد دانشگاه در جوامع توسعه نیافته ای چون بلوچستان از تولید قشری مدعی فراتر نرفته است. قشری که نه طرحی نو برای جامعه خود آورده و نه دیگر غرورش اجازه می دهد که همچون پدرش بیل بدست بگیرد و راه اجدادش را دنبال کند. یک منفعل مردد که منتظر است که یک فرصت شغلی دولتی هم به او نان برساند و هم نام و اعتبارش بخشد.

انسان شرقی و بویژه خاورمیانه ای و بویژه بلوچ عادتا کاری می کند که اعتقادش به او می گوید نه لزوما کاری که مصلحت،الزامی و یا حتی منطقی است این نکته ای است که دانشگاهیان چوب ندانستن آن را می خورند.تحصیل کرده ها سال های زیادی صرف دانش اندوزی کرده و دانشش هم اتفاقا ملموس،کاربردی و عینی است اما تا روی مبل ننشسته باشد و موز میل نفرماید نطقش نمی گیرد.اگر هم چیزی بگوید بیشتر سعی در نمایش دانشش دارد تا گره گشایی از معظلات و طرح آرمانی مقدس. آیا اصولا سهمی برای دانشگاهیان منفعل و بیصدای بلوچ می توان در زمینه های علمی قایل شد؟آیا مباحث تخصصی علمی،فرهنگی و بویژه جامعه شناختی محلی بلوچ جایی برای خود باز کرده است؟ جامعه بلوچستان امروز مشکلات فراوانی دارد که اگر ما صد سال دیگر هم منتظر بمانیم از سوی دولت حل نمی شود چرا که مشکلاتی هستند که به خود ما ،عقب ماندگی ها و دور ماندنمان از تحولات عصر ارتباطات باز می گردند.مشکلاتی نظیر تعصبات قومی و مذهبی،تنبلی و تن پروری برخی جوانان،فخر فروشی های قومی و قبیله ای ،بی تفاوتی ثروتمندان نسبت به مشکلات جامعه ،فروش و مصرف مواد مخدر،ازدواج های تحمیلی و رعایت نکردن حقوق زنان،نداشتن فرهنگ کار و رقابت و بسیاری مسائل دیگر که خود زمینه ساز معضلات متعدد اجتماعی،سیاسی و اقتصادی امروز هستند و رفع آنها نه از طریق دولت و حاکمیت بلکه به دست روشنفکران جامعه امکانپذیر است. چنانکه خداوند در قرآن می فرماید:سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی دهد مگر آنکه آن قوم خود نسبت به تغییر سرنوشت خود تلاش کنند.

 باید بدانیم برای توسعه و گذر از عقب ماندگیها باید تلاش کرده و از تنبلی و گذران بیهوده عصر دوری کنیم ،به فکر ارتقای تحصیلی خود بوده و تا می توانیم به مطالعه پرداخته و افکار مثبت و روش های ایجاد تحول را به دیگران انتقال دهیم. توانمندی های بلوچستان مجموع اقوام ساکن در بلوچستان همرا سنن و شیوه های خاص زندگی،زندگی ایلی با الگوی سکونت و آداب و رسوم ویژه از جاذبه های چشم نواز بلوچستان است.آب و هوای نواحی مختلف بلوچستان با توجه به ارتفاع و موقعیت جغرافیایی و فاصله از دریا متفاوت است.تضاد و تنوع آب و هوای آن جالب و شگفت انگیز می باشد.

استان س و ب که وسیع ترین استان کشور محسوب می شود در زمینه های صنعت،شعر و موسیقی ،کشاورزی و گردشگری و ... توانمندی های قابل توجهی دارد. توانمندی های کشاورزی تنها ناحیه ای از ایران که می توان در آن به راحتی و در شرایط طبیعی همانند جزایر سوماترا کائوچو و به مانند سرزمین هند درختان موز،خربزه درختی(پاپایا)،انبه،انجیر هندی و بسیاری از گیاهان گرمسیری را به عمل آورد شهرستان چابهار در منطقه بلوچستان است.نخلستان های موجود در مناطقی از بلوچستان چون شهرستان های سراوان و ایرانشهر و ... .در شهرستان خاش نیز می توان میوه هایی همچون زرد آلو و پسته یافت.

توانمندی های گردشگری

 از جاذبه های تاریخی بلوچستان می توان به قلعه تاریخی تیس(معروف به قلعه پرتغالی ها)،غارهای پان سیتی که یک غار طبیعی و دو غار مصنوعی هستند،قدم گاه خضر،کوه های مینیاتوری و تپه های مریخی در چابهار،خانه ابوی (کارگاه هنرهای سنتی زاهدان)،منزل قدیمی شمس،کاروانسرای نصرت آباد،ساختمان قدیمی پست،پست میرجاوه،هفتاد ملا (گورستان منحصر به فرد دوره اسلامی)قلعه تپه لادیز در زاهدان،سنگ نگاره های شیر پلنگان(در کوه های سیاهان سراوان) دره نگاران،موزه زنده سفال کلپورگان،قلعه سب،مسجد جامع دزک و تپه نمکی گشت در سراوان اشاره نمود و همینطور در ایرانشهر:قلعه ناصری،گورستان اپیدژ رودخانه دامن،آب گرم بزمان و در کنارک به گل افشان ،چشمه شور عین،چشمه گواتر،غار طبیعی کلبیبانک،غار گوادگر،بندر ماهیگیری پزم،خانه قدیمی آریان خان و زیارت حاج حسین و ... را می توان نام برد.

صنعت

از مهم ترین صنایع استان می توان سیمان،پارچه های پنبه ای و مش باف،کارخانجات بلوچ،خامه قالی،آرد خوراک دام و طیور،لوله پلی اتیلن،فرآوری و بسته بندی خرما،رنگ دریایی و صنعتی و ساختمانی،کنسرو سازی و بسته بندی ماهی و میگو،فرش،موکت، ماشین آلات پخت نان،یخچال های خانگی و صنعتی،کشتارگاه صنعتی،سرد خانه ها ،آجر سفال،ماسه آهکی،پروفیل آهن و لنج سازی چوبی،بیسکوییت و ...را نام برد. صنایع دستی سوزن دوزی شاخص ترین هنر مردم بلوچستان می باشد.این هنر که از هنرهای پرسابقه و اصیل این منطقه است عبارت است از:نقش آفرینی زنان بلوچ با سوزن و نخ های رنگی بر روی قطعه ای پارچه ،این هنر با اندکی تغییر در نقش ها در تمامی نقاط مشاهده می شود،تکه دوزی،گلیم ،حصیر،سبد و زیورآلات سنتی و محلی از مشهورترین صنایع دستی و محصولات منطقه بلوچستان می باشد.

 شعر و موسیقی

 شعر و موسیقی محلی طی سالیان دراز گرما بخش شادی و شور مردم این سامان بوده است.سازه هایی مانند قیچک،رباب،بنجو،تمبورک و دهل از سازهای ضربی مانند تشت و کوزه که خاص منطقه است.از استادان و هنرمندان بنام بلوچ می توان به استاد شیر محمد اسپندار نوازنده دونلی،غلام رسول دینارزهی خواننده و نوازنده موسیقی بلوچی و قادربخش آبسالان شاعر معاصر نام برد.

http://balochcampaign.com/