به بهانه کلنگ زنی طرح انتقال گاز ایران به پاکستان چابهار چهار راه ترانزیت انرژی جهان

به گزارش ندای زاهدان کارشناسان اقتصادی و سیاسی، چابهار را یکی از 14 نقطه استراتژیک و راهبردی جهان می دانند که با توجه به تغییر شرایط حاکم بر مبادلات کالا و انرژی و به ویژه مساله انتقال گاز باعث شده است اهمیت این منطقه در جغرافیای جهان چندین برابر افزایش یابد.

 

سالانه 14 هزار کشتی بزرگ از آبراهه بین المللی مقابل چابهار تردد می کنند که فرصت مناسبی را برای ایران فراهم کرده تا با آماده شدن زیر ساخت ها در آمد قابل توجهی از محل سوخت رسانی به این کشتی ها نصیب کشور ما کند چراکه هم اینک بر اساس برخی برآوردها بندر فجیره در امارات از محل سوخت رسانی به کشتی های عبوری سالانه پنج میلیارد دلار درآمد کسب می کند.

 

علاوه بر این، تامین سایر نیازهای کشتی های عبوری از قبیل آب، غذا، لوازم یدکی کشتی ها و غیره درآمد بسیار زیادی را نصیب چابهار و منطقه می کند.

 

چابهار به لحاظ شرایط جغرافیایی و ژئوپلتیکی و قرار گرفتن در مبدا ورودی دریای عمان و اقیانوس هند و ویژگی خاص آن به عنوان یکی از محورهای استراتژیک و ترانزیتی کشور، ضمن دارا بودن اهمیت و نقش حیاتی در توسعه و رونق اقتصادی شرق کشور، از جمله راهکارهای اساسی و عملی ترانزیت کالا به مقصد 24 کشور دنیا از جمله پاکستان ، افغانستان و کشورهای آسیای میانه است.

 

سرزمین بلوچستان از گذشته های بسیار دور بر سر راه‌ تجارت جهان مانند راه ابریشم و تجارت اروپا و کشورهای مدیترانه با هندوستان قرار داشته و دارای جاذبه‌های بازرگانی و گردشگری فراوانی بوده است.

محل کنونی شهر زاهدان مرکز اتراق و بارانداز کاروان‌های شتر منطقة بلوچستان در مسیر رفت و برگشت به سیستان و نقاط دیگر محسوب می‌شده است. مراکز شهری کنونی نیز در قدیم محل دادوستد بوده و محموله‌های تجاری از آنجا توسط پیله‌وران و تجار به نقاط دیگر کشور حمل و به فروش می‌رسیده است.

 

استان سیستان و بلوچستان با گستره 187 هزار و 502 کیلومترمربع در جنوب شرقی ایران از نظر جمعیتی از کم تراکم‌ترین استان‌های کشور است.

 

سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان کشور با پاکستان 900 کیلومتر و افغانستان 300 کیلومتر مرز مشترک دارد؛ در قسمت جنوب با دریای عمان افزون بر 300 کیلومتر مرز آبی دارد و از شمال و شمال غرب با استان خراسان جنوبی به طول 190 کیلومتر و در از غرب با استان کرمان به طول 580 کیلومتر و استان هرمزگان به طول 165 کیلومتر همجوار است.

مرزهای طولانی آبی و خشکی استان با کشورهای افغانستان، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان، موقعیت ویژه‌ای را به آن بخشیده است.

 

استان سیستان و بلوچستان با توجه به موقعیت جغرافیایی، از یک طرف تحت تأثیر جریان‌های جوی متعدد مانند: جریان بادی شبه قاره هند و به‌تبع آن باران‌های موسمی اقیانوس هند است و از طرف دیگر تحت تأثیر فشار زیاد عرض‌های متوسط قرار دارد که گرمای شدید مهم‌ترین پدیده‌ مشهود اقلیمی آن است.

 

* چابهار، جلوه‌گاه طلوع خورشید بر دریا

بندر چابهار در جنوب استان سیستان و بلوچستان دارای بهترین کرانة اقیانوسی و معتدل‌ترین آب و هوا در سواحل جنوب کشور ایران است که با شیب حدود نیم‌درصد به خلیج چابهار و دریای عمان منتهی می‌شود.

موقعیت جغرافیایی چابهار تحت تأثیر جریان‌های جوی گوناگونی مانند بادهای موسمی شبه‌قارة هند، جبهه‌های استوایی و مرکز کم‌فشار و جبهه‌های غربی با منشأ مدیترانه‌ای است.

 

با توجه به محسوس‌نبودن فصول پاییز و زمستان و باقی‌ماندن سبزی درختان در این منطقه، فصول چهارگانه به فصل بهار شبیه و منطقه به چهاربهار معروف گردیده و رفته رفته به چابهار تغییر نام پیدا کرده است. این بندر از لحاظ عرض جغرافیایی هم عرض بندر میامی در شبه‌جزیرة فلوریدا امریکا و دارای شرایط آب و هوایی کاملاً مشابه آن است.

متوسط دما چابهار 23 درجه و میانگین آن بین 34 و 5/10 درجه متغیر است.

 

این شهر در زمان‌های قدیم «بندر تیس» نام داشته و یکی از مراکز مهم تجاری کرانه‌های دریای عمان به شمار می‌آمده است. آثار باقی‌مانده بندر تیس، درحال‌حاضر در 9 کیلومتری چابهار امروزی بر جای است.

 

بندر چابهار به علت قرارداشتن در خارج از تنگة هرمز و در دهانة اقیانوس هند و به لحاظ موقعیت خاص اقتصادی، اجتماعی، صنعتی، ارتباطی و سیاسی، از بنادر بسیار مهم کشور به‌شمار می‌آید. این بندر نزدیک‌ترین فاصله را با آب‌های آزاد جهان از طریق اقیانوس هند دارد.

 

وجود آب‌های عمیق و بریدگی‌های طبیعی خلیج چابهار فضایی مناسب را برای اسکله‌سازی با ژرفای زیاد و مختصات لنگرگاهی مطلوب برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ اقیانوس‌پیما فراهم آورده به‌طوری که یکی از 10 بندر مهم جهان که قابلیت تبدیل‌شدن به بندری بزرگ را دارند به شمار می‌رود؛ از این رو چابهار را می‌توان دروازه ترانزیت شرق ایران دانست.

این ویژگی در دیگر سواحل جنوبی ایران حتی در کشورهای حاشیه خلیج‌‌فارس دیده نمی‌شود. این بندر در مسیر آبراه‌های بین‌المللی میان کشورهای عضو اکو و آ. سه. آن و دیگر کشورهای جهان مانند پُلی برای ترانزیت و صادرات کالا و انرژی منطقه از موقعیت منحصربه‌فردی برخوردار است. به‌طوری‌که قادر است نقش بسیار مؤثری در جهت تأمین نیازهای بازرگانی و مبادلات دریایی کشور ایفا کند.

 

وجود بیش از ٣٤ تریلیون مترمکعب گاز در کشور و نگاه جهانیان به امروز و فردای این انرژی با ارزش، ایران را به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز برای حضور در بازارهای جهانی در موقعیتی مناسب قرار داده است.

براساس سند چشم انداز توسعه، ایران می بایست به سهم قابل توجه ١٠ درصدی تجارت گاز در دنیا دست یابد و دستیابی به این هدف مهم و راهبردی، نیازمند شاخصه های مهمی است که ایجاد زیرساخت های لازم و شناسایی بازارهای هدف، مهم ترین آنهاست.

 

اجرایی شدن قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان که با آغاز عملیات احداث خط لوله انتقال در کشور پاکستان از فردا با حضور مسوولان رده بالای دو کشور ایران و پاکستان کلید خواهد خورد، می تواند در آینده نه چندان دور به کریدوری برای انتقال انرژی از خاورمیانه به شرق دور تبدیل شود.

 

در بخش نخست (ایجاد زیرساخت ها) هم اکنون بیش از ٣٤ هزار کیلومتر شبکه انتقال فشار قوی در قالب خطوط مهم سراسری در کشور احداث و خطوط دیگری همچون نهم، دهم و یازدهم نیز در همین قالب تعریف شده است که به اقتضا و در صورت نیاز به خطوط موجود اضافه خواهد شد؛ بنابراین رسیدن به ٧٠ هزار کیلومتر خط انتقال گاز فشار قوی پیش بینی شده در سند چشم انداز، دور از انتظار نخواهد بود.

 

در بخش دوم نیز با توجه به ضرورت دستیابی به هدف پیش بینی شده در سند چشم انداز توسعه کشور برای رسیدن به سهم ١٠ درصدی تجارت گاز دنیا گام های مهمی برداشته شده که عقد قرارداد با کشورهای مختلفی همچون پاکستان از آن جمله است.

ترکیه تنها کشوری است که ایران هم اینک به آن گاز طبیعی صادر و از طریق آذربایجان به جمهوری نخجوان نیز سوآپ گاز می کند که با عملیاتی شدن صادرات گاز به پاکستان در سال ٢٠١٤ میلادی (١٣٩٢ خورشیدی) پاکستان نیز دومین کشوری خواهد بود که گازطبیعی ایران را دریافت خواهد کرد.

 

بیست و یکم اسفند امسال روزی به یاد ماندنی در تاریخ همکاری دو ملت ایران و پاکستان خواهد بود چراکه عملی شدن این قرار داد ضمن اینکه برای طرفین از نظر اقتصادی بهره های فراوان خواهد داشت، باعث می شود همکاری های درازمدت طرفین برای ایجاد بستر مناسب در خصوص این خط انتقال ، امنیت و توسعه پایدار در دو سوی مرز دو کشور را نیز بدنبال داشته باشد.

با توجه به توافق نهایی ایران و پاکستان برای آغاز عملیات ساخت و اجرای خط لوله مشترک گاز بین دو کشور و توافق انجام شده، دوشنبه ٢١ اسفند ماه ، مراسم کلنگ زنی خط لوله گاز ایران- پاکستان برگزار شود.

 

گفته می شود؛ در این آیین ، علاوه بر مقامات و مسوولان دو کشور، مقام ها و سران سایر کشورهای همسایه نیز حضور می یابند.

 

گزارش از : علی اصغر افتاده