نوجوانان بلوچ چگونه حقارت را تجربه مي كنند -- ( نگاهي به كودكان كار بلوچ)--- امان الله تمنده رو

هفته گذشته براي ارائه درخواست ويزاي تحصيلي از كنسولگري هندوستان در هرمزگان ، سفري ازايرانشهر به بندرعباس داشتم.داخل اتوبوس پر بود از كارگراني كه پس از تعطيلات دو روزه تاسوا و عاشورا به محل كارهايشان در مناطق جنوبي كشور باز مي گشتند.اتوبوس ساعت سه و نيم صبح به مقصد رسيد و من تا رسيدن صبح و وقت نماز در قهوه خانه اي در محوطه ترمينال براي گريز ار سرما مشغول نوشيدن استكان چايي شدم .در همين حين متوجه كودكان ده ، دوازده ساله و نوجوانان بلوچي شدم كه در ترمينال و اطراف قهوه خانه پرسه ميزدند.اغلب آنان داراي چهره هايي نحيف و تكيده و صورتهاي آفتاب سوخته داشتند.اغلبشان لباسهاي چروكيده و مندرس به تن و دمپايي هاي كهنه و زهوار در رفته به پا داشتند.

به راستي آنهمه كودك و نوجوان بلوچ در آن سحرگاه سرد پاييزي با يك لا پيراهن وشلوار در ترمينال مسافربري بزرگترين بندر تجاري ايران منتظر رسيدن صبح و رفتن به كجا بودند؟

قطعا در آن شهر غريب و بندر شلوغ و پر همهمه ، هيچ كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان يا اردوگاه تفريحي يا كلاس كنكوري منتظر خوش آمدگويي به آنان نبود. هيچ مركز پرورش نخبگان يا المپيادي با استعداد ترين كودكان ايران زمين ( به نقل از سازمان يونيسف) را به "بندر گمبرون" دعوت نكرده بود.كودكان بلوچ براي كارگري و بيگاري كشيدن نه شركت در جشنواره و المپياد به مناطق جنوبي كشور كوچ كرده بودند.

طبق شنيده ها و ديده ها هم اكنون چندين هزار كودك و نوجوان بلوچ بدون دريافت حق بيمه و داشتن مكان اقامت مناسب و اغلب در مشاغل طاقت فرسا مانند كارگر ساختماني ، جاشوگري‌( كه حتي ديگر مردان بومي جنوبي طاقت آنرا ندارند !)،حمالي بر روي كشتيها ، كار در معادن،گارسوني در رستورانها و با خوش شانسي به كار نگهباني در شركتها مشغول هستند.با از رونق افتادن منطقه آزاد چابهار، نبود شغل و وجود فقر گسترده در شهرها و مناطق روستايي استان;در بنادر جنوبي كشور از جاسك تا بوشهر و عسلويه بسياري از كارهاي كارگري و خدماتي توسط نوجوانان بلوچ انجام مي شود.در اين گونه مشاغل چيزي جز شماتت ، توسري خوردن، بد و بيراه شنيدن و تحقير شدن در حين كار منتظراين كارگران كوچك نيست چون هم ماهيت كارهاي كارگري و داشتن آقا بالاسري چنين است و هم نوجوانان بلوچ بدليل ضعف بدني و نداشتن رژيم غذايي مناسب در آن محيط ها و كم تجربه و پر اشتباه بودن مستعد شنيدن بد و بيراه و سركوفت هستند.بسياري از اين نوجوانان بر اثر سختي و حوادث كار معلول شده و حتي جان خود را از دست مي دهند بدون اينكه سازمانهاي حمايتي و نهادهاي مسئول اطلاع پيدا كنند.

اينگونه است كه در سنيني كه شخصيت كودكان و نوجوانان هم استاني و هم وطن ما در كلاسهاي درس با تمرين و حل مسائل رياضي و شنيدن مباحث علمي و حل فرمولهاي فيزيك و شيمي و نشستن در كانون گرم خانواده شكل مي گيرد، بسياري از نوجوانان بلوچ صدها كيلومتر دورتر از خانه و مدرسه در حال تمرين حقارت ، سركوفت شنيدن و به اصطلاح بلوچها "چم جهل كردن" ( سر به زير انداختن هنگام شماتت شدن از سوي فرد بالا دست)هستند و در آن محيطهاي كارگري و اقامت در مكانهاي نامناسب و نياز به كاربرد زور براي احقاق حقوق فردي شان، مستعد آموزش بزه كاري شده و شخصيتشان با تحقير ، عقده و خشونت شكل مي گيرد و شايد در سالهاي بعد به صورت شخصيتهايي عصيانگر و شرور يا بي تفاوت و سر به زير بروز پيدا كند! كه هر دو نوع شخصيت براي جامعه مضر و خطرناك است و اينچنين است كه دور باطل نا امني و فقر در استان استمرار پيدا مي كند.

جالب است كه بسياري از صاحبنظران و مسئولان به اين قضيه واقف هستند و من و دوستان وبلاگ نويس و تحصيلكرده گان دانشگاهي و فيس بوكي هي دم بزنيم از غيرت و جوانمردي بلوچ و گلايه از اينكه چرا بلوچها را استاندار و مدير كل نمي گذارند و ما مجوز راه اندازي نشريه و حزب نداريم. گروهي ديگر هم شركت راه بياندازيم ويا رئيس فلان اداره در دار قوزآباد بشويم و تا جيبمان پر پول و اعتماد به نفسمان اندكي بالاتر رفت ، گروهي و فله اي در انتخابات مجلس و شوراي شهر شركت كنيم تا از قبل آن جيبهايمان را پر پول تر ، خانه هايمان را بزرگترو خودروهايمان را شاسي بلند تر كرده و سفره تنورچه مان را بزرگتر پهن كنيم بدون آنكه حتي يك دم و يك شب به فكر كودكان نحيف هم روستايي و شاگردان كلاس كارگري و حقارت در بنادر جنوب باشيم.

يادم مي آيد اسلافمان سفره خانه شيوخ عرب خليج را پهن مي كردند و دلخوش به راننده خصوصي شدن شيخ و همسرانش بودند و در بازگشت به وطن، خود شيخي مي شدند شكم گنده براي ما و تنها هنرشان افزودن تعداد زنهايشان و گاهي ارمغان آوردن ايدز و تكبر عربي و توزيع آن در ميان قوم بود و فراموش كردن گذشته خودشان كه تمرين حقارت بوده و نوكري! و حال كه اوضاع ايرانيهاي خليج فارس به لطف هنر بالاي سياسي مسئولان كشور و ديگر عوامل منطقه اي نامناسب شده ، اخلاف نوكران شيوخ عرب به نزد همسايگان آنان در جنوب كشور مي روند و شكر خدا بجاي بيگانگان ، نوكري هموطنانشان را مي كنند !! وقتي در صف سوار شدن بر اتوبوس دريايي براي بازديد دو ساعته از جزيره قشم براي سپري كردن زمان انتظار برگشت به زاهدان بودم ، ديدن نوجوانان بلوچي كه از قشم بر مي گشتند و گوني هاي سنگين پر از بار كمرشان را تا زانو خم كرده بود و نوجوانان شهرستاني با عينك آفتابي و تيشرت ها و مدل موهاي آنچناني با حقارت بر اين افغاني هاي هموطنشان! نگاه مي كردند چقدر وجدان من و امثال مرا به درد مي آورد را نمي دانم حتي نمي دانم در اين قضيه چه كسي را مقصر قلمداد كنم.مسئولان و دولت را ، خانواده هاي اين نوجوانان را ، روياپردازان كرسي سبز مجلس را يا خودم را؟ بهترين كار مقصر دانستن خودم است چرا كه شنيده ام و باور دارم كه فقط افراد ضعيف هستند كه در هر كاستي و مشكلي ديگران را مقصر جلوه مي دهند.پس براي آنكه خود را از صف ضعيفان جدا كنم خود ، قلمم ،وجدانم ، بي تفاوتي ام ، سر در برف بي خيالي ام ، خودخواهي و عدم تلاشم براي ايجاد تغيير را مقصر مي دانم و براي جبران آن و حساس كردن جامعه به وضعيت و سرنوشت كودكان كار بلوچ اين نوشته را مي نويسم چرا كه كمترين كاري است كه مي توانم انجام دهم. اما اگر به دنبال شركاي جرم خود بگردم بايد ابتدا والدين اين نوجوانان بي آينده را نيز مقصر خطاب كنم و بگويم شماهايي كه از عهده مخارج فرزندت بر نمي آمديد و او را در سنين بازي و آموزشش به بيگاري فرستاده ايد، چرا او را به دنيا آورديد ؟ مگر تاكنون پيام تنظيم خانواده و شعار دو بچه كافيست به گوش شما نرسيده است؟ مگر يارانه هرچند اندك او كفاف خرج تحصيلش را نمي دهد كه بايد او را براي تامين مخارج خودت به نوكري بفرستي؟آيا كلاس و مدرسه براي فرزندت مهمتر است يا حمالي و حقارت؟

مقصران بعدي مسئولان دولتي هستند كه با وجود درآمد چند صد ميليارد دلاري كشور از محل صادرات نفت در سالهاي اخير چرا سرمايه گذاري مناسبي براي ايجاد اشتغال انجام ندادند و در استان توسعه نيافته سيستان و بلوچستان چرا چون اراك و اصفهان ، تبريز و تهران كارخانجات بزرگ صنعتي يا كارگاههاي كوچك توليدي كه مي تواند هزاران شغل ايجاد نموده و والدين كودكان استاني را بجاي خودشان بر سر كار بياورد راه اندازي نكرده اند؟آيا فقط با دادن وام آنهم با بهره هاي آنچناني مشكل اشتغال استان حل مي شود؟ يا اصولا چرا دادن كوپن نفت و اعانه كميته امداد و يارانه به خانواده هاي كم بضاعت را منوط به تحصيل اجباري فرزندانشان حداقل تا پايان دوره متوسطه نمي كنند تا از سر اجبار هم شده نوجوانان را مجبور به ادامه تحصيل كنند ويا چرا سياستهاي تشويقي براي ادامه تحصيل فرزندان خانواده هاي روستايي و كم بضاعت در پيش گرفته نمي شود؟

مقصر بعدي و شايد هم اصلي، برخي ثروتمندان و سرمايه داران بي احساس استان هستند كه بسياري از آنان به احتمال زياد ، خود در كودكي از رنج برده گان و سختي ديده گان بوده اند و حال كه به مكنت و مالي رسيده اند گذشته سخت خود و نياز به ياري رساندن به نيازمندان را فراموش كرده اند و به جاي سرمايه گذاري براي راه اندازي كارخانه و كارگاه و ايجاد اشتغال براي جوانان و پدران جوياي كار ، ثرمايه خود را صرف ساخت خانه هاي چند صد ميليوني و خريد خود رو هاي چند ده ميليوني و سفرهاي تفريحي به دوبي و تايلند ! مي كنند تا هم از نداشته هاي دوران كودكي و جواني خود عقده گشايي كنند و هم درد نيازمندان را با تماشاي خودروي لوكسشان تازه تر كرده و آنان را نيز براي به دست آوردن چنين ثروتي تشويق به كار خلاف و پيمودن راه سي ساله در چند روز بكنند!!

و اما كلام آخر خطاب به خوانندگان اين مقاله خسته كننده است : اگر اين يادداشت توانسته است تلنگري در شما ايجاد كند بايد بدانيد و بدانيم كه براي حل مشكلات و معضلات اجتماعي ، فرهنگي و اقتصادي بايد خودمان حركت كنيم و منتظر نمايندگان مجلس و فرماندار و استاندار و... نباشيم چرا كه بزرگان از قديم گفته اند كه: " كس نخوارد پشت من جز ناخن انگشت من "

ادامه مطلب