در جهان 6000 زبان وجود دارد و پیش بینی می شود تا پایان این قرن با توجه به استیلای زبانهای قدرتمند دنیا مانند انگلیسی و فرانسه بیش از 4000 زبان از بین بروند .
وقتی از « زبان » یکی از مهمترین عناصر فرهنگی بحث می کنیم باید به چند بعد آن توجه داشته باشیم اول : جمعیت متکلمان به آن . دوم : ساخت زبان سوم : پویایی و زنده بودن با توجه به تولیدات به آن زبان و چهارم : قدرت زبان در تعاملات و پنجم: بحث هویتی آن .
اگر اشتباه نکنم سال 85 بود در مراسم بزرگداشت شادروان فقید عبدالحسین یادگاری که یکی از مفاخر زبان و ادبیات بلوچی است سرکار خانم کارینا جهانی که همه ما با نام ایشان آشنایی داریم صحبتهای خیلی جالبی داشت. ایشان در سخنرانی اش که در مورد مرحوم یادگاری بود اول اشاره ای داشت به تعداد زبانهای زنده دنیا . ایشان می گفت در جهان 6000 زبان وجود دارد و پیش بینی می شود تا پایان این قرن با توجه به استیلای زبانهای قدرتمند دنیا مانند انگلیسی و فرانسه بیش از 4000 زبان از بین بروند . خانم کارینا جهانی از دغدغه بزرگ استاد یادگاری می گفت که مرحوم یادگاری معتقد بوده با توجه به روندی که در مورد زبان بلوچی در جریان است این زبان هم جزء زبانهای در حال زوال و نابودی است. البته خانم کارینا جهانی خوشبختانه در مورد زبان بلوچی به زوال معتقد نبود.
حالا که بحث در مورد زبان بلوچی است باید ما به این سوال اساسی پاسخ دهیم که واقعا از زبان بلوچی چه می خواهیم ؟. اگر می خواهیم با جهان پیرامون ارتباط برقرار کنیم زبانهای جهانی و قوی تری از زبان بلوچی وجود دارند که بهتر از آن می توانند این نقش را ایفا کنند. اگر می خواهیم تولیدات فکریمان را بیان کنیم باز در عصر جهانی شدن و در عصری که آثار فکری فراتر از مرزهای سرزمینی می خواهد خود را به نمایش بگذارد باز به زبان بلوچی شاید آنچنان نیازی نباشد . پس چه جیزی است که مار اینقدر نسبت به زوال و نابودی زبان بلوچی حساس کرده است ؟ چه چیزی است که هر خبری که در حوزه زبان باشد و توجهی به زبان بلوچی در آن نباشد ما را آشفته می سازد؟
برگردیم به سخن آغازین و مورد پنجم آن . هویت یک سرزمین و یک قوم. مساله ای مهم و قوی در نگهداشت عناصر فرهنگی و سنتهای دیرین آن است که حتی با وجود مساله جهانی شدن و له و استحاله شدن فرهنگهای محلی در مواجهه با فرهنگهای جهانی با مقاومت سرسختانه فرهنگهای محلی روبرو شده است.
چرا مساله هویت اینقدر برای ما و اقوام در مقیاس ما برایشان اهمیت دارد. سخنی در بحثهای توسعه وجود دارد که می گوید « شراب کهنه را در جام نو باید نوشید». بنظر من باید با حفظ ریشه ها و سنتها به استقبال مدرنیته و مظاهر آن رفت. ریشه ها و سنتهایند که در دوران گذار که در جامعه شناسی از آن به عنوان دوره ای برزخی و سخت یاد می کنند می توانیم به سلامت طی مسیر کنیم. البته اینجانب با سنتهای غلط که متاسفانه در فرهنگ بلوچی ما بسیار زیاد است به هیچ وجه موافقت ندارم . بلکه مراد از عناصر فرهنگ سنتی عناصری است که سرستیزی با آزاد اندیشی ، آزادی ، دموکراسی و توسعه نداشته باشند. بنابراین به نظر من با حفظ سنتهای خوبمان پیگیر مدرنیته و توسعه باشیم.
حال اگر پذیرفتیم که زبان بلوچی جزئی از هویت قومی مان است چگونه در قوام و پایداری آن بکوشیم؟ در قسمتهای بعد بحث به آن پرداخته می شود اما قبل از آن یک نکته بسیار مهم. ما در کلیت تمدنی ایران بزرگ زندگی می کنیم که هم قوم بلوچ و هم زبان بلوچی به تعبیر انسانشناسان و باستانشناساندر داخل آن قرار دارند بنابراین بحث ما یک بحث تقابلی و متمایز نیست بلکه در چهارچوب عنای تمدنی ایران بزرگ است.
http://www.ganjamin.blogfa.com
No comments:
Post a Comment