استان سیستان و بلوچستان که پهناورترین و جوانترین استان کشور مطرح است دارای مشکلات فراوانی بوده که به دلیل ضعف های مدیریتی و اختلاف سلیقه های قومیتی طی 3دهه گذشته سبب شده تا بسیاری از منابع و پتانسیل های ذاتی این استان کویری از دست رفته و در این بین جوانان سیستانی و بلوچستانی چوب این کوته فکری های را با جانشان داده اند بگونه ایی که همه ساله براساس آمارهای رسمی شاهد افزایش اشتغال زایی در شهرهای استان قرار داریم اما در عمل شاهد افزایش بیکاران و ملحق شدن جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی به این صف طویل هستیم و آمارهای اشتغال زایی هم در ظاهر برای گرفتن اعتبارات و بودجه های چند صد میلیاردی پیاده سازی می شود که این توهم فقط پله های ترقی و پیشرفت مدیران ضعیف النفس را فراهم کرده و تنها موردی که برای این مدیران فرمایشی مهم دارای ارزش نبوده تلف شدن جوانان به عنوان مهمترین سرمایه های جاریاین استان قرار دارد.بررسی ها نشان میدهد جوانان بیکار این استان برای 100 هزار تومان از ناچاری و فقر شدید مجبور به حمل مواد مخدر و دیگر کارهای ضد امنیتی و کاذب می کنند.
مسأله اشتغال که یکی از اساسی ترین چالشهای همه مناطق کشورمان است و در استان سیستان و بلوچستان که به لحاظ شاخص های توسعه فاصله های زیادی با سایر مناطق دارد از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار است .
اشتغال پدیده ساده ای نیست ، و دارای ابعاد و جوانب گوناگون می باشد و تمام عوامل اقتصادی و اجتماعی که بر توسعه به طور کلی مؤثرند ، یا از آن تأثیر می پذیرند بر روی اشتغال نیز کنش و واکنش دارند ، ساختار اجتماعی - اقتصادی توسعه نیافته استان زمینه مناسبی برای سرمایه گذاری و ایجاد فرصت های شغلی فراهم نیاورده است . از سوی دیگر ارتقاء شاخص های توسعه به ویژه شاخص های توسعه انسانی مستلزم ایجاد فرصتهای شغلی و اشتغال مولد می باشد ، بنابراین ایجاد اشتغال در این استان علاوه بر اهداف اقتصادی که افزایش تولید و درآمد را برای جمعیت و اقشار فقیر و محروم جامعه را پیدا می کند و اتخاذ سیاستهای اشتغالزایی به منظور توزیع مجدد درآمد و رفع محرومیت و فقرزدایی را ضروری می سازد .
استان سیستان و بلوچستان دارای ویژگی های متمایزی است که ضرورت تأمین اشتغال و کاهش مشکل بیکاری را بیش از پیش آشکار می نماید :
براساس یافته های اولین گزارش توسعه انسانی کشور در سال 1378 استان سیستان و بلوچستان در مقایسه با سایر استانهای کشور از لحاظ شاخصهای توسعه انسانی درپایین ترین رده ها قرارگرفته ، به ویژه از لحاظ شاخص فقر .که میزان محرومیت را در سه زمینه طول عمر، تحصیلات و درآمد نشان می دهد استان بدترین شرایط را داشته است . در مناطقی مانند سیستان وبلوچستان ایجاد اشتغال مفهوم ایجاد درآمد برای گروهها و جمعیت های فقیر را دارد و سیاستهای اشتغال برای گسترش عدالت اجتماعی و توزیع مجدد درآمدها می بایست اتخاذ شود . فقر ومحرومیت شدید بخصوص درمناطق روستایی وتراکم بسیارکم جمعیت و پراکندگی شدید مراکز جمعیتی ، سرمایه گذاری در این مناطق را فاقد توجیه اقتصادی ساخته است و درمقایسه با سایر استانها سرمایه گذاری صورت گرفته و در نتیجه زمینه اشتغال مولد کمتر فراهم گردیده است .
همچنین این استان به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی صحنه بروز مشکلات است که پدیده مبادلات غیررسمی و قاچاق از جمله آنها است . اگرچه وجود مرزهای آبی وخاکی طولانی استان به طور بالقـوه از مـزیـت هـای استـان مـحسوب می گردند ، اما در شرایطی که برنامه ریزی دقیقی درخصوص مبادلات مرزی اعمال نمی شود ، تاثیرمنفی بر روند ایجاد اشتغال مولد باقی می گذارند ، به طوریکه ایجاد شغلهای کاذب و پردرآمد باعث بی صرفه شدن کارهای تولیدی می گردد. عدم بهره برداری درست ومناسب از ظرفیتها امکانات بالقوه استان سبب گردیده است که ظرفیت ایجاد اشتغال در استان محدود باقی بماند ، به عنوان مثال قابلیت های استان در زمینه توسعه فعالیت های بازرگانی خارجی به مراتب بیش از آن است که درحال حاضر بهره برداری مناسب از آنها تا اندازه زیادی به تصمیم گیریها در سطح ملی ارتباط پیدا می کند .
توان بخشی خصوصی استان برای ایجاد فرصتهای شغلی جدید به دلایل گوناگون از جمله دوربودن استان از مراکز ومحورهای اصلی توسعه کشور، کمبودمنابع سرمایه ای ومحدودیتهای زیربنایی . ناآشنایی به رشته فعالیت های جدید ، بازده ناچیز فعالیتهای تولیدی در مقایسه با فعالیتهای غیررسمی و بی بهره بودن از خصوصیات کارفرمایی بر اثر موانع اجتماعی و فرهنگی چندان بالا نیست . در حال حاضر حدود 68 درصد از شاغلان استان در بخش خصوصی مشغول به کار هستند که در مقایسه با سایر استانها نسبت پایینی است .
هرچند که طی سالهای اخیر نرخ بیکاری استان روند روبه کاهشی داشته اما فاصله نرخ بیکاری استان در مقایسه با میانگین کشوری همچنان قابل تامل است ،مهمترین عوامل بوجود آورنده بحـران بیـکاری در استـان طـی سالهای اخیر دست خوش مسائلی از قبیل خشکسالی های پی در پی و فقر ناشی از آن میباشد که باعث از بین رفتن دامداری و کشاورزی و نخلستانها شده وهمچنین همسایگی با کشور افغانستان و حضور بالای مهاجرین این کشـورکـه بیشترین مشاغل فنی وحرفه ای استان را درحد قابل ملاحظه ای اشتغال نموده اند و مـوارد از قبیل پایین بودن سطح سواد ومهارت فنی بیکاران ، ناکافی بودن سرمایه گذاری دولت جهت اجرای طرحهای اشتغالزا با توجه به وسعت پراکندگی استان ، عدم برنامه ریزی دقیق سرمایه گذاران در اجرای بسیاری از طرحهایی که عمدتاً پس از مدتی بدلایل مختلف ازجمله سوء مدیریت، نداشتن تجربه و عدم وجود مواد اولیه در منطقه ، دوری از مراکز صنعتی کشور عدم بازار فروش مناسب ، کمبودنقدینگی منجر به راکدماندن طرح و از بین رفتن سرمایه در منطقه میگردد با مشکل مواجه می شوند .
پیشنهادات استان سیستان وبلوچستان درزمینه اشتغال :
سیاستهای اقتصادی طراحی شده برنامه سوم توسعه ، مشکل بیکاری مناطق محروم و به ویژه استان سیستان وبلوچستان را حل نکرده است.
-لازم اسـت مسئولان سیاسی و اقتصادی استان ، درصدد اخذ امتیازهای ویژه دولتی و سرمایه گذاری های دولتی در استان باشند و در این راستا فقط توجیه اقتصادی طرحها را مدنظر قرار ندهند ، بلکه معیار فوریت و ضرورت های سیاسی -اجتماعی -فرهنگی منطقه را در ارزیابی طرحها مدنظر قراردهند تا نتیجه چنین تفکری موجب اشتغال افراد در طرحهای تجاری ، صنعتی و کشاورزی گردد .
-استان سیستان وبلوچستان با توجه به شرایط جغرافیایی خاص خود و داشتن مرزهای آبی و زمینی با کشورهای همسایه و داشتن سابقه دیرین تجاری، از مزیت های نسبی مطلوبی در زمینه بازرگانی برخوردار است که می تواند باراصلی اشتغال را به دوش بکشد ، سازماندهی مطلوب منطقه آزاد تجاری چابهار وصنایع مرتبط با آن ، افزایش سقف مبادلات بازارچه های مرزی وقانونمندنمودن فعالیتهای تجاری مرزی و تبدیل بازارچه های مرزی زابل به منطقه ویژه اقتصادی با توجه به شرایط منحصربه فردی که دارد ، علاوه بر آثارمختلف اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی می تواند در جذب بیکاران نقش عمده ای را ایفاء نماید و در پردازش کالای تولیدی صادراتی کمک موثری به توسعه صادرات غیرنفتی نماید که این امر سبب تقویت بخش صنعت استان و ایجاد فرصت های شغلی نیز خواهد گردید .
-افزایش اطلاعات سرمایه گذاران از قابلیت ها و امکانات استان ، می تواندباعث افزایش سرمایه گـذاری و تقاضـای نیـروی کـار گردد ، لذا ایجاد مراکز تحقیقات و مطالعات و اطلاع رسانی استانی می تواند در این زمینه نقش بسیارمهمی ایفاء نماید.
- توجه جدی به ساماندهی افغانها و فراهم نمودن زمینه های برگشت آنها به کشورشان گام دیگری در جهت حل مشکل بیکاری استان خواهد بود . زیرا امروزه حدود 3 میلیون افغانی در ایران حضور دارند که این رقم معادل کل بیکاران ایران می باشد ، بنابراین اتخاذ تدابیر مناسب در این زمینه نیز می تواند راهگشای مشکل بیکاری باشد .
- معرفی جاذبه های گردشگری استان ، بویژه آثار باستانی منحصر به فرد سیستان در جهان و فراهم نمودن شرایط لازم برای جذب توریست ، می تواند سهم مؤثری در ایجاد فرصتهای شغلی مربوط به جهانگردی داشته باشد ، ایجاد مراکز سرویس دهی وخدمات رسانی در مناطق قطب گردشگری ، استفاده بیشتر از توان توریستی چابهار و سایر آثار باستانی بلوچستان به همراه تأمین امنیت ، می توانند هزاران فرصت شغلی جدید را در استان فراهم سازند .
و در پایان اگر از این سرمایه های انسانی در راستای توسعه پایدار استان سیستان و بلوچستان استفاده کاربردی فارغ از شعارهای سیاسی صورت نگیرد بطور حتم بسیاری از فرصت های طلائی امروز به تهدیدات جدی مبدل خواهد شد که بزرگان گفته اند پیشگیری بهتر از درمان است...
No comments:
Post a Comment