ترور صبا دشتیاری مرد زبان و ادبیات بلوچی

دست نوشته های صدیق حسین زاده

ترور صبا دشتیاری مرد زبان و ادبیات بلوچی

زبانشناس ، نویسنده و استاد برجسته بلوچ دانشگاه بلوچستان ، دکتر صبا دشتیاری در کویته مرکز ایالت بلوچستان پاکستان ترور شده است.

به نقل از منابع رسانه ای پاکستان، در شب چهارشنبه هفته گذشته وقتی پروفسور دشتیاری در راه خانه بود توسط افراد ناشناس هدف گلوله قرار گرفت و به علت جراحات وارده بر اثر اثابت گلوله بر سر و گردن در دم جان باخت. هنوز هیچ گروهی مسئولیت این ترور را بر عهده نگرفته است.

در پی قتل صبا دشتیاری دانشگاه بلوچستان تعطیل شد و فدراسیون ملی دانشجویان پاکستان در اسلام آباد به تظاهرات پرداختند ،سازمان عفو بین الملل نیز این قتل را قویا" محکوم کرد و از دولت پاکستان خواست تا با عاملین این جنایت برخورد کند.

***

صبا دشتیاری در دانشگاه کویته فلسفه و مطالعات اسلامی و الهیات تدریس می کرد. مسلط به زبانهای بسیاری از جمله انگلیسی ، فارسی و عربی بود ، صبا در سال 1953 در منطقه لیاری کراچی در یک خانواده طبقه متوسط ​​رو به پایین به دنیا آمد ، دشتیاری مطالعات اسلامی را در دانشگاه بلوچستان آموخت و در زبان بلوچی به عنوان یکی از اساتید پیشکسوت مورد احترام است ، او نویسنده چندین کتاب به زبان بلوچی و پایه گذار یک آکادمی زبان برتر بلوچی در کراچی است.

از وی ده ها کتاب شعر و داستان به زبان بلوچی و چند کتاب به زبان اردو در مورد رشته تحصیلی اش فلسفه چاپ شده است ، موضوع بیشتر کتاب های صبا داستانهای کوتاه و شعر در زبان بلوچی است. وی در زمینه شعر، خود را از نظر فکری و رجحان از گلخان و آزاد متاثر می دانست و از نظر فنی سید هاشمی و مراد ساحر را قبول داشت.

من با دشتیاری در سفری که حدود 8 سال پیش از پاکستان به ایران آمده بود آشنا شدم ، وی هدف سفر خود را جمع آوری منابع زبان بلوچی از سراسر بلوچستان عنوان کرد تا بتواند هر چه زودتر کتابخانه مرجع زبان بلوچی خود را که در کراچی احداث کرده برای علاقه مندان آشنایی به زبان بلوچی بازگشایی کند.

او می گفت برای اولین بار با اصرار دوستانش در یک برنامه رادیویی که به زبان بلوچی شرکت کرده و بعد از آن بوده که به زبان بلوچی علاقه مند شده و انگیزه ای شده تا بیشتر به زبان بلوچی بپردازد، وی از استاد عبدالله و عابد آسکانی به عنوان اولین کسانی که در یادگیری و طریقه خواندن و نوشتن زبان بلوچی به او کمک کرده اند یاد می کرد .

صبا فردای زبان بلوچی را روشن می دید و دلیلش دیروز بود که خوانندگان زبان بلوچی از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر بودند ، او معتقد بود که ما باید بنیادی و ریشه ای کار کنیم چون بیشترین کتاب هایی که منتشر می شوند تحقیقی است و در زبان شناسی ریشه ای کار نشده است. او از وضعیت شعر و ادب بلوچ انتقاد می کرد و اینکه بلوچستان تا سال 2004 بیش از سه هزار شاعر داشته که بیشتر مضمون آنها در مورد عاشق و معشوق بوده را راه صحیحی نمی دانست ، او می گفت: ما باید به این نکته توجه کنیم که ادب تنها شعر نیست هرچند از حد من خارج است و من نمی توانم بگویم چکار باید بکنیم ، یک ادیب بلوچ به خواندن علمی زبان روی آورد آینده آن روشن تر است، و الان در این زمان با وجود تکنولوژی و پیشرفت جوامع باید همگام با آن پیش برویم چون تکنولوژی برای یک عده ای خاص نیست و همه می توانند از آن بهره ببرند و در حال حاضر با وجود اینترنت و وب لاگها می توانیم زبانمان را به عنوان یک زبان زنده به جهانیان معرفی کنیم. امروز نشریاتی پا گرفته که گاهاً شعر یا داستانی را به زبان بلوچی نشر می کنند و اینها ما را به آینده امیدوار می کند.

صبا از اینکه بیش از 200 سال است که هر کس نظریه ای می دهد و رسم الخط جدیدی ابداع می کند ناراحت بود و این را بزرگترین مشکل سد راه زبان بلوچی می دانست او اعتقاد داشت که باید زبان از شکل قومی و شبکه ای خارج شود و یک رسم الخط بصورت استاندارد بین تمامی قبیله های بلوچ رایج شود و تا زمانی که یک رسم الخط بصورت استاندارد و واحد رایج نشود باز هم به جای جلو رفتن به عقب می رویم .او ادامه داد : امروزه رایج شده که یک نفر در خانه خود می نشیند و یک خط ابداع می کند و ادعا می کند این صحیح است و رسم الخط های دیگر را قبول ندارم دوباره به همان نقطه اول برمی گردیم که استاندارد نیست یعنی زمانی که یک زبان و یک خط در تمام جغرافیای گسترده بلوچستان رایج شود آن وقت است که می توانیم اشکالات آن را برطرف کنیم و یک قدم به جلو برویم.

***

صبا دشتیاری 30 سال از عمر خود را برای ترویج فرهنگ و زبان بلوچی اختصاص داده بود هرگز ازدواج نکرد و تمام عمر خود را برای ترویج فرهنگ و زبان بلوچی تلاش کرد، اما زندگی صبا فراز و فرود های بسیاری داشت ، او قصد داشت در جامعه مسلمان و سنتی پاکستان ساختار شکنی کند و در مورد بسیاری از احکام اسلامی و مسائل تابو بحث می کرد .

صبا در این دو سال آخر عمر خود از وادی فرهنگ پا به عرصه سیاست گذاشته بود و به صورت علنی از خشونت و مخالفان مسلح حکومت پاکستان حمایت می کرد به طوری که اله خان نویسنده پاکستانی در مقاله ای تحت عنوان «با عرض پوزش از استاد» به نقد افکار و عملکرد او می پردازد و می نویسد: صبا دشتیاری مردی عاطفی بود و همین دلیل باعث شد تا او از قلب خود به جای مغز استفاده کند و نمی توانست درک درستی از چگونگی استفاده از قوانین بازی داشته باشد. درست است که دانشگاه ها پناهگاه های آزادی بیان و اندیشه هستند اما این اصل غربی و بیگانه است و از فرهنگ و سنت ما فاصله دارد. شما قصد داشتید خود را نماد آزاد اندیشی معرفی کنید آن هم با باورهای لوکس در یک کشور مذهبی.

آقای دشتیاری بدون شک شما نقشی مهمی در ترویج زبان و ادبیات بلوچی داشته اید و استادی شما در تاریخ و فلسفه با توجه به استانداردهای قرن 21 برای ما قابل احترام است و ما بسیار خوشحالیم که شما جمع آوری صدها کتاب و اسناد به زبان های مختلف جهان که برجسته ترین آنها ادبیات ، تاریخ و فرهنگ بلوچ است و در نوع خود در جهان بی نظیر است را به سرانجام رسانده اید.

ولی چه خوب می شد بقیه زندگی خود را به این کار شایسته اختصاص می دادید. صبا دشتیاری ، درست است که شما متفکر و معلمی بزرگ بودید ، اما شاید فاقد عقل سلیم. و این تقصیر شما نیست که هر مرد بزرگ این مشکل مشابه را دارد و این مشکل منجر به ناتوانی از سخن گفتن درست در زمانی مناسب می شود.

http://www.gedroziya.blogfa.com/post-41.aspx