افزایش سریع نرخ ارز در ایران به نفع کیست؟

قیمت دلار از مرز 1200 تومان گذشته است

در حالی که نرخ ارز در بازار ایران به شدت افزایش پیدا کرده است، بانک مرکزی و دولت ایران تاکنون در این مورد سکوت کرده اند.

بنابر گزارشها، در معاملات روز گذشته هر دلار به بهای ۱۲۰۰ تومان، هر یورو به بهای ۱۴۷۰ تومان و هر پوند نیز به ۱۷۳۰ تومان در بازار معامله شده است.

با آنکه نرخ برابری ارزهای معتبر با ریال در مواردی حتی تا ۱۵۰ تومان افزایش پیدا کرده اما بانک مرکزی که مسئول سیاستگذاری پولی کشور است، تاکنون هیچ واکنشی در این زمینه نداشته است.

بانک مرکزی ایران که هر روز نرخ برابری ارزهای معتبر را منتشر می کند، قیمت هر دلار را ۱۰۲۵ تومان، هر یورو ۱۳۸۱ تومان و هر پوند ۱۶۲۳ تومان اعلام کرده است که به مراتب پایین تر از نرخ رایج در بازار بوده است.

علل رشد سریع قیمت ارز در بازار روشن نیست اما برخی آن را به تحریم اقتصادی علیه ایران، احتمال رکود اقتصادی در بخش هایی از جهان به خصوص آمریکا و رشد بهای طلا در بازارهای جهانی مرتبط می دانند.

گزارشها نشان می دهد که با افزایش شدید نرخ ارزهای معتبر در برابر ریال، خرید و فروش ارز به شدت کم شده و صرافان حوالی میدان فردوسی تهران از خرید و فروش ارزی خودداری می کنند.

بنابر گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، در پی آشفتگی بازار ارز، دستفروشان حوالی چهار راه استانبول و میدان فردوسی، که در سالهای گذشته فعالیت آنها به شدت کم شده بود، فعال تر شده اند و بازارشان در پی خودداری صرافان از خرید و فروش ارز، رونق گرفته است.

بخش عمده ای از ارز کشور در اختیار بانک مرکزی است و برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اگر بانک مرکزی از وضعیت فعلی ناراضی بود، می توانست با تزریق مقادیری ارز به بازار، قیمت ها را کنترل یا حتی به حالت سابق برگرداند.

اما با گذشت دو روز از آغاز روند رشد سریع بهای ارز، هنوز بانک مرکزی نسبت به آن واکنشی نشان نداده است.

نگرانی از ورود یکباره بانک مرکزی به بازار ارز، باعث شده تا خرید و فروش ارز در صرافی ها متوقف شود. پیش بینی برخی از صرافی ها این است که بانک مرکزی با عرضه مقادیر زیادی ارز به بازار، قیمت ها را خواهد شکست و این احتمال وجود دارد که ارزهای معتبر به قیمت های پائین تر از قبل برسد.

سکوت بانک مرکزی

البته سکوت بانک مرکزی می تواند دلایل دیگری هم داشته باشد و شاید هم این اتفاق خواسته بانک مرکزی و دولت باشد.

برنامه حذف یارانه ها به افزایش قیمت ها کالاها منجر می شود و در این شرایط طبیعی است که قیمت ارز نیز افزایش پیدا کند برای همین شاید بانک مرکزی از اتفاقی که افتاده خیلی هم بدش نیامده باشد، چون این اتفاق می تواند مقدمه ای برای افزایش بهای ارز بعد از سالها ثبات باشد.

دولت هم که بر اساس قانون بودجه مقادیری ارز در اختیار دارد که از طریق بانک مرکزی می فروشد و نیازهای خود را تامین می کند. افزایش نرخ ارز می تواند درآمدهای دولت را زیادتر کند به خصوص اینکه در هفته های گذشته، برخی کارشناسان، اقدام رسمی بانک مرکزی در کاهش نرخ برابری ریال را پیشنهاد می کردند.

همچنین، دولت در این سالها تحت فشار تولید کنندگان داخلی و صنعتگران به خصوص صادرکنندگان قرار داشته تا نرخ ارز را افزایش دهد، حالا می تواند با خودداری از حمایت از نرخ برابری ریال، خود را حامی تولید داخل نیز معرفی کند.

اما مشکل بزرگتری نیز پیش روی دولت است و آن این که افزایش نرخ ارز، واردات را کاهش می دهد و کاهش واردات به افزایش قیمت کالاها و تورم منجر می شود. دولت محمود احمدی نژاد در سالهای گذشته از طریق واردات گسترده، بخش زیادی از قیمت ها را کنترل کرده ولی افزایش نرخ ارز می تواند این ابزار را از دستش بگیرد.

در حال حاضر همه منتظر واکنش بانک مرکزی ایران هستند ولی مشخص نیست که آیا بانک مرکزی همچنان به تعهد خود در باره نقش بازار در تعیین نرخ ارز پایبند خواهد بود یا آنکه برای کنترل بهای ارز، در خزانه را به سمت بازار باز خواهد کرد تا قیمت ها را به حالت سابق برگرداند.

هر تصمیمی می تواند نشانه ای از برنامه بلند مدت تر بانک مرکزی و دولت در بخش های اقتصادی باشد.

سوای دلایل و پیامدهای تغییر نرخ ارز، افزایش نرخ ارز در بازارهای داخلی ایران به معنی کاهش ارزش پول ملی یعنی ریال خواهد بود و بانک مرکزی هم نمی تواند به سادگی آن را نادیده بگیرد.

http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/09/100928_ka_dollar_iranexchang.shtml